Héraðsskólinn á Laugarvatni, þar sem stjórnarsáttmálinn var undirritaður í dag, er táknmynd alþýðumenntunar Íslendinga en líka húsið þar sem Halldór Laxness skrifaði skáldsöguna Sjálfstætt fólk.

Gamli Héraðsskólinn þykir eitt merkasta verk Guðjóns Samúelssonar húsameistara ríkisins. Húsið var byggt árið 1928, um það leyti sem íslensku burstabæirnir voru óðum að hverfa, - kannski af einskonar fortíðarþrá um að varðveita þennan forna byggingarstíl. En hvaða táknmyndum, fyrir utan kannski græna litinn á húsþakinu, gætu stjórnmálaforingjar verið að leita eftir með því að velja þetta hús og Laugarvatn?

Laugvetningurinn Ólafur Örn Haraldsson þjóðgarðsvörður segir að þarna séu menn í fögru héraði og í húsi sem hefur sögu mennta og menninga, og einnig sögu margra umgmenna, sem horfðu fram á lífið. Fyrrum framsóknarþingmaðurinn átti sitt æskuheimili í húsinu, sem er líka minnisvarði um héraðsskólana sem Jónas frá Hriflu lét reisa.

Héraðsskólarnir lögðu grunn að menntun ungmenna og urðu til þess að menntun á Íslandi varð almenn, segir Ólafur Örn. Sá árangur verði seint ofmetinn.

„Og hefur sennilega byggt undir þann grunn hversu fljótt Íslendingar náðu sér úr fátækt."

Borðið sem notað var til rita undir stjórnarsáttmálann í dag er gamalt þingmannaborð úr Alþingishúsinu, og í salnum var áður stærsta skólastofan þar sem skólaböllin voru haldin.

„Þá var segulband hérna í horninu. Ég hef dansað hér alveg upp að hnjám," rifjar Ólafur Örn upp.

Í viðtali í fréttum Stöðvar 2 sagði hann einnig frá því hvernig samskiptum kynjanna var háttað. Í burstunum á efri hæðum var heimavist stúlknanna, - piltarnir bjuggu í öðrum húsum, - en máttu heimsækja þær einu sinni í viku, þó aðeins í stutta stund í hvert sinn.

Í húsinu ritaði Halldór Laxness eitt frægasta verk sitt, Sjálfstætt fólk. Gömul ritvél Nóbelsskáldsins er meira að segja geymd í kjallaranum.

En hvað ætti ríkisstjórnin þá að heita?

„Laugarvatnsstjórn, þætti mér auðvitað vænt um að heyra og sjá," svarar Ólafur Örn.