Borgarstjóri ætlar að láta rannsaka starfsemi Arnarholts og jafnvel fleiri vistheimili sem borgin rak vegna upplýsinga um illa meðferð á vistmönnum. Forsætisráðherra fagnar rannsókn og býður fram aðstoð. Borgarstjórn Reykjavíkur samþykkti árið 1951 að fá álit þriggja lækna um nauðsynlegar umbætur á vistheimilinu Arnarholti. Það var gert eftir að Katrín Thoroddsen læknir úrskurðaði að hælið stæðist ekki mannúð né heilsufræði. Tæpum 20 árum síðar kom Steinunn Finnbjörnsdóttir borgarfulltrúi Samtaka frjálslyndra og vinstrimanna því í gegn hjá borgarstjórn að heimilið færi undir Borgarspítalann.
Ríkisútvarpið fjallaði í gær um óhugnanlegar lýsingar starfsfólks á vistheimilinu Arnarholti á Kjalarnesi. Vitnað var í samtöl við starfsfólk þar sem kom fram að fárveikt fólk sem dvaldi á heimilinu til ársins 1971 hafi verið sett í einangrun í lítinn fangaklefa, jafnvel vikum saman, í refsingarskyni.
„Fávitar og örvitar“
Arnarholt opnaði árið 1945 og það er strax árið 1951 sem byrjað er að gera athugasemdir við starfsemina. Í nefndaráliti sparnaðarnefndar Reykjavíkurborgar lætur Katrín Thoroddsen læknir sem var í nefndinni fylgja með undirskrift sinni að hún telji hælið hvorki samræmast kröfum um mannúð né heilsufræði. Þetta kemur fram í þjóðviljanum 24. febrúar 1951. Í framhaldinu samþykkti borgin að fá álit þriggja lækna um nauðsynlegar umbætur á vistheimilinu Arnarholti. Fram kemur að á þessum tíma séu 47 vistmenn á heimilinu og þar af um helmingur geðbilaður eins og segir í greininni. Þar kemur enn fremur fram að þar hafi auk þess verið fávitar, örvitar, elliglaptir, mál-og heyrnalausir og ofdrykkumenn. Í greininni sem Nanna Ólafsdóttir skrifar undir kemur fram að húsakynnin henti afar illa fyrir reksturinn. Þar sé aðeins ein hjúkrunarkona. Þá sé símasambandslaust við Arnarholt að næturlagi. Greinarhöfundur lýkur skrifum með:
„Það sér á að í Arnarholti eru olnbogabörnin“
Steinunn Finnbogadóttir, borgarfulltrúi Samtaka frjálslyndra og vinstri manna lagði til árið 1970 að ráðist yrði í rannsókn á heimilinu. 1971 skipaði borgin læknanefnd, sem taldi eftir rannsókn engra aðgerða þörf.
Steinunn fór þá fram á lokaðan fund í borgarstjórn og þar náðist samkomulag um að vistheimilið yrði hluti af geðdeild Borgarspítalans.
Markús Örn Antonsson var nýliði í borgarstjórn fyrir Sjálfstæðisflokk á þessum tíma og sinnti þar æskulýðsmálum. Hann segist muna nokkuð eftir málinu.
„Á þessum tíma var oft fjallað opinberlega um Arnarholt. Það var verið að reyna að finna vistunarlausnir fyrir einstaklinga sem ekki fundust á öðrum stofnunum og það hefur vafalaust verið gert við frumstæðar aðstæður. Ég velti fyrir mér hverjir voru þessir sérfræðingar sem töldu á þessum tíma að það væri ekki ástæða til neinna sérstakra aðgerða. Samt sem áður það var ákveðið að halda málinu áfram, halda lokaða fundi og starfsemin fór undir Borgarspítalanum.
Markús ber Steinunni vel söguna
Steinunn Finnbogadóttir átti frumkvæði í þessu, hún var ötull borgarfulltrúi og kom oft með mál sem tengdust Borgarspítalanum og hélt okkur í meirihlutanum alveg vakandi fyrir málefnum hans og ástandi í heilbrigðismálum almennt. Ég tel ástæðu til að fara miklum viðurkenningarorðum um frumkvæði Steinunnar á þessum tíma,“ segir Markús.
Aðspurður um hvort hann telji að vistmenn eða afkomendur þeirra eigi að fá sanngirnisbætur eins og þeir sem voru börn og hlutu slæma meðferð á opinberum stofnunum á árum áður, fengu á sínum tíma
„Ég get ekki dæmt um það þessi mál hafa verið í umræðunni og ákveðnar reglur um meðferð þeirra. Ég tel ekki óeðlilegt að mál þessu tengd yrðu tekin til sérstakrar skoðunnar í þessu tilliti,“ segir Markús.
Borgarstjóri ætlar að láta fara fram rannsókn á Arnarholti og öðrum vistheimilum
Dagur B. Eggertsson borgarstjóri segir brýnt að hefja rannsókn á starfseminni í Arnarholti.
„Við höfum kallað eftir gögnum. Þetta eru sláandi lýsingar. Samfélagið þarf að gera upp svona mál á grundvelli vandaðrar vinnu eins og vistheimiliskýrslunni og við teljum ástæðu til að rannsaka mál Arnarholts og jafnvel einhverra fleiri heimila. Það er hollt fyrir okkur sem samfélag að læra af þessu, þetta má aldrei endurtaka sig. Það þarf að koma fram við alla af sanngirni og virðingu og virða mannréttindi ,“ segir Dagur.
Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra fagnar því að borgin ætli að gera rannsókn á málinu.
„Ég held að mér sé eins og öðrum farið að þetta eru sláandi og óhugnalegar lýsingar um Arnarholt og mikilvægt að málið verði skoðað vel. Ég átti gott samtal við borgarstjóra sem sagði að þetta yrði skoðað ofan í kjölinn eins og gert var þegar skýrslan um vistheimilin var gerð og ég fagna því,“ segir Katrín.
Ekki sé tímabært að ræða um um sanngirnisbætur til vistmanna.
„Við verðum í góðu sambandi við borgina og sjáum hvert málið leiðir okkur“ segir Katrín.
