Hringir Satúrnusar gætu verið nýlegir Kjartan Kjartansson skrifar 31. ágúst 2017 16:39 Hringirnir skipta upp í nokkur lög. Það gæti bent til þess að þeir hafi myndast úr nokkrum fyrirbærum. Myndina tók Cassini árið 2012. NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute Mælingar Cassini-geimfarsins á lokametrum leiðangurs síns við Satúrnus benda til þess að hringir reikistjörnunnar gætu verið tiltölulega ungir, jafnvel aðeins hundrað milljón ára gamlir. Uppruni hringjanna sem eru helsta kennileiti þessarar næststærstu reikistjörnu sólkerfisins hefur legið á huldu. Þeir eru að mestu úr nær tandurhreinum vatnsís. Það hefur valdið vísindamönnum heilabrotum. Hefðu hringirnir myndast um svipað leyti og sólkerfið varð til ættu þeir að vera orðnir dökkir af geimryki. Séu þeir ævafornir þyrftu hringirnir að vera afar massamiklir til að geta „innbyrt“ og falið rykið sem þeir hefðu óhjákvæmilega safnað í sig á milljörðum ára og staðið af sér veðrun geimsins.Teikning af Cassini að steypa sér á milli hringja Satúrnusar og lofthjúpsins í lokaáfanga leiðangursins sem nú stendur yfir.NASA/JPL-CaltechGæti hafa verið án hringja á tíma risaeðlannaCassini-geimfarið, sem á aðeins tvær vikur eftir af þrettán ára leiðangri við Satúrnus, er nú á svaðalegri braut um reikistjörnuna sem færir það þétt upp við lofthjúpinn og inn fyrir hringina. Ein af mælingunum sem Cassini hefur gert frá því að þessi fífldjörfu nærflug hófust er á massa hringjanna til þess að varpa frekara ljósi á uppruna þeirra. Fyrstu vísbendingarnar úr þessum mælingum virðast vera þær að hringirnir séu tiltölulega massalitlir og því líklega tiltölulega ungir á stjarnfræðilegan mælikvarða.Sjá einnig:Svanasöngur Cassini við Satúrnus gæti afhjúpað leyndardóma Reynist það rétt telja vísindamenn líklegast að hringirnir hafi orðið til úr tungli eða halastjörnu sem varð þyngdarkrafti Satúrnusar að bráð fyrir ekki svo löngum tíma. Fleiri en eitt fyrirbæri gætu jafnvel hafa myndað hringina. „Kannski stafar munurinn sem við sjáum á hringjunum af ólíkum fyrirbærum sem rifnuðu í sundur. Ef hringirnir eru massaminni þá hefðu þeir ekki haft massa til að lifa af drífu örsmástirna sem við spáum að hafi átt sér stað frá myndun reikistjörnunnar,“ segir Linda Spilker, vísindamaður við Cassini-leiðangurinn við breska ríkisútvarpið BBC. Rannsóknirnar eru enn á frumstigi og frekari gögn þarf áður en hægt verður að staðfesta aldur hringjanna. Séu þeir hins vegar aðeins hundrað milljón ára gamlir, eins og vísindamennirnir segja að sé mögulegt, þýðir það að þeir hafi myndast á meðan risaeðlurnar réðu ríkjum á jörðinni.Cassini kom auga á vatnsstróka stíga upp frá yfirborði ístunglsins Enkeladusar. Þeir benda til þess að haf fljótandi vatns geti verið að finna undir yfirborðinu.NASA/JPL-CALTECH/SPACE SCIENCE INSTITUTEVernda tunglin fyrir smiti frá jörðinniCassini-leiðangrinum lýkur 15. september þegar geimfarinu verður steypt ofan í lofthjúp Satúrnusar. Það er gert til þess að forða þeim fjarlæga möguleika að örverur frá jörðinni sem gætu enn verið til staðar utan á Cassini endi á tunglum eins og Títan og Enkeladusi. Vísbendingar eru um að haf fljótandi vatns sé til staðar undir ísskorpunni sem myndar yfirborð Enkeladusar. Áður en yfir lýkur mun Cassini taka tvær dýfur til viðbótar á milli hringjanna og efri laga lofthjúps Satúrnusar. Síðustu verk Cassini verða að taka myndaröð af fyrirbærum eins og Títan og Enkeladusi, sérstæðu sexhyrndu veðrakerfi á norðurpóli Satúrnusar og smátungli inni í hringjunum sem nefnist Peggy. Leiðangrinum lýkur formlega kl. 11:54 að íslenskum tíma föstudaginn 15. september þegar áætlað er að samband við geimfarið rofni. Vísindi Tengdar fréttir Íslenskur tölvunarfræðingur vinnur einstakar myndir af Júpíter Nýjar myndir frá bandaríska geimfarinu Juno af reikistjörnunni Júpíter hafa afhjúpað áður óséð landslag í lofthjúpi gasrisans. Það er ekki síst fólki eins og Birni Jónssyni tölvunarfræðingi að þakka. Björn tilheyrir samfélagi áhugamanna um allan heim sem nýta frítíma sinn til að vinna myndir frá geimförum. 20. júlí 2017 09:00 Tólf ára könnunarferð um Satúrnus að ljúka Geimfarið Cassini er nú komið á sporbraut á milli hringja Satúrnusar og lofthjúps reikistjörnunnar. Þetta markar endalokin á ferðalagi geimfarsins. 22. apríl 2017 10:16 Satúrnus í návígi Risavaxnir fellibylur eru á meðal þess sem Cassini festi á filmu í návígi þegar geimfarið dýfði sér á milli hringja Satúrnusar og lofthjúps reikistjörnunnar. 30. apríl 2017 11:52 Mest lesið Getur gosið hvenær sem er Innlent Tók upp þegar hann nauðgaði kærustu sinni í tvígang Innlent Að taka afstöðu er einkamál hvers og eins Innlent Íkveikjan ekki talin hafa beinst að Trump eða réttarhöldunum Erlent Þjófunum yfirsást taska með milljónum króna Innlent Tilkynnti sig tvisvar til barnaverndar til að fá aðstoð fyrir einhverfa dóttur Innlent Pollrólegur í viðtali í 45 metra hæð yfir borginni Innlent Besti vinur úlfanna hlakkar til að tengjast áhorfendum í Hörpu Innlent Átta forsetaefni klár með listana Innlent Kveikti í sér fyrir utan dómshúsið þar sem réttað er yfir Trump Erlent Fleiri fréttir Íkveikjan ekki talin hafa beinst að Trump eða réttarhöldunum Kveikti í sér fyrir utan dómshúsið þar sem réttað er yfir Trump Fyrstu loftárásir Ísraela í Íran frá 1979 Fengu aðstoð Demókrata við að koma hernaðaraðstoð úr nefnd Hefur mátt sitja undir svívirðingum um sjálfan sig Segjast hafa skotið niður dýrmæta sprengjuflugvél Handtekinn í tengslum við áform um að ráða Selenskí af dögum Ísraelar gera árás á Íran Kennedy-fjölskyldan lýsir yfir stuðningi við Biden Bandaríkin stöðvuðu fulla aðild Palestínumanna að SÞ Hrunið í gömlu kauphöllinni heldur áfram Afsalta sjó til drykkjar í þurrki í Barcelona Eiginmaður Sturgeon ákærður fyrir fjárdrátt Mega koma til að snæða í Grindavík en aðeins í rútu Johnson í erfiðri stöðu Hafa vitneskju um mögulegan dvalarstað Íslendings sem flýr réttvísina Útsendarar Rússa sakaðir um skipulagningu árása í Þýskalandi Mikill mannskaði eftir sögulegt úrhelli í eyðimörkinni Kjarnorkuknúin drónaþyrla mun leita að lífrænum sameindum á Títan Sendi ösku í allt að þriggja kílómetra hæð Ákærður fyrir að nota slagorð SS-sveitanna á fjöldafundi Stjórnvöld í Katar að endurskoða sáttasemjarahlutverk sitt Réði lífvörð eftir árásina á bandamann Navalnís Borgarstjóri sakaður um brot gegn dóttur sinni Hæsta vindmylla heims á landi reist í Danmörku Þingforsetinn segist ekki ætla að fara fet Ísraelar sagðir búnir að ákveða að svara fyrir sig Boðflennusæfíll hrellir Kanadamenn Mannskæð loftárás Rússa í Norður-Úkraínu Toppurinn á spírunni fundinn: „Margir í sjokki og enn að ná sér“ Sjá meira
Mælingar Cassini-geimfarsins á lokametrum leiðangurs síns við Satúrnus benda til þess að hringir reikistjörnunnar gætu verið tiltölulega ungir, jafnvel aðeins hundrað milljón ára gamlir. Uppruni hringjanna sem eru helsta kennileiti þessarar næststærstu reikistjörnu sólkerfisins hefur legið á huldu. Þeir eru að mestu úr nær tandurhreinum vatnsís. Það hefur valdið vísindamönnum heilabrotum. Hefðu hringirnir myndast um svipað leyti og sólkerfið varð til ættu þeir að vera orðnir dökkir af geimryki. Séu þeir ævafornir þyrftu hringirnir að vera afar massamiklir til að geta „innbyrt“ og falið rykið sem þeir hefðu óhjákvæmilega safnað í sig á milljörðum ára og staðið af sér veðrun geimsins.Teikning af Cassini að steypa sér á milli hringja Satúrnusar og lofthjúpsins í lokaáfanga leiðangursins sem nú stendur yfir.NASA/JPL-CaltechGæti hafa verið án hringja á tíma risaeðlannaCassini-geimfarið, sem á aðeins tvær vikur eftir af þrettán ára leiðangri við Satúrnus, er nú á svaðalegri braut um reikistjörnuna sem færir það þétt upp við lofthjúpinn og inn fyrir hringina. Ein af mælingunum sem Cassini hefur gert frá því að þessi fífldjörfu nærflug hófust er á massa hringjanna til þess að varpa frekara ljósi á uppruna þeirra. Fyrstu vísbendingarnar úr þessum mælingum virðast vera þær að hringirnir séu tiltölulega massalitlir og því líklega tiltölulega ungir á stjarnfræðilegan mælikvarða.Sjá einnig:Svanasöngur Cassini við Satúrnus gæti afhjúpað leyndardóma Reynist það rétt telja vísindamenn líklegast að hringirnir hafi orðið til úr tungli eða halastjörnu sem varð þyngdarkrafti Satúrnusar að bráð fyrir ekki svo löngum tíma. Fleiri en eitt fyrirbæri gætu jafnvel hafa myndað hringina. „Kannski stafar munurinn sem við sjáum á hringjunum af ólíkum fyrirbærum sem rifnuðu í sundur. Ef hringirnir eru massaminni þá hefðu þeir ekki haft massa til að lifa af drífu örsmástirna sem við spáum að hafi átt sér stað frá myndun reikistjörnunnar,“ segir Linda Spilker, vísindamaður við Cassini-leiðangurinn við breska ríkisútvarpið BBC. Rannsóknirnar eru enn á frumstigi og frekari gögn þarf áður en hægt verður að staðfesta aldur hringjanna. Séu þeir hins vegar aðeins hundrað milljón ára gamlir, eins og vísindamennirnir segja að sé mögulegt, þýðir það að þeir hafi myndast á meðan risaeðlurnar réðu ríkjum á jörðinni.Cassini kom auga á vatnsstróka stíga upp frá yfirborði ístunglsins Enkeladusar. Þeir benda til þess að haf fljótandi vatns geti verið að finna undir yfirborðinu.NASA/JPL-CALTECH/SPACE SCIENCE INSTITUTEVernda tunglin fyrir smiti frá jörðinniCassini-leiðangrinum lýkur 15. september þegar geimfarinu verður steypt ofan í lofthjúp Satúrnusar. Það er gert til þess að forða þeim fjarlæga möguleika að örverur frá jörðinni sem gætu enn verið til staðar utan á Cassini endi á tunglum eins og Títan og Enkeladusi. Vísbendingar eru um að haf fljótandi vatns sé til staðar undir ísskorpunni sem myndar yfirborð Enkeladusar. Áður en yfir lýkur mun Cassini taka tvær dýfur til viðbótar á milli hringjanna og efri laga lofthjúps Satúrnusar. Síðustu verk Cassini verða að taka myndaröð af fyrirbærum eins og Títan og Enkeladusi, sérstæðu sexhyrndu veðrakerfi á norðurpóli Satúrnusar og smátungli inni í hringjunum sem nefnist Peggy. Leiðangrinum lýkur formlega kl. 11:54 að íslenskum tíma föstudaginn 15. september þegar áætlað er að samband við geimfarið rofni.
Vísindi Tengdar fréttir Íslenskur tölvunarfræðingur vinnur einstakar myndir af Júpíter Nýjar myndir frá bandaríska geimfarinu Juno af reikistjörnunni Júpíter hafa afhjúpað áður óséð landslag í lofthjúpi gasrisans. Það er ekki síst fólki eins og Birni Jónssyni tölvunarfræðingi að þakka. Björn tilheyrir samfélagi áhugamanna um allan heim sem nýta frítíma sinn til að vinna myndir frá geimförum. 20. júlí 2017 09:00 Tólf ára könnunarferð um Satúrnus að ljúka Geimfarið Cassini er nú komið á sporbraut á milli hringja Satúrnusar og lofthjúps reikistjörnunnar. Þetta markar endalokin á ferðalagi geimfarsins. 22. apríl 2017 10:16 Satúrnus í návígi Risavaxnir fellibylur eru á meðal þess sem Cassini festi á filmu í návígi þegar geimfarið dýfði sér á milli hringja Satúrnusar og lofthjúps reikistjörnunnar. 30. apríl 2017 11:52 Mest lesið Getur gosið hvenær sem er Innlent Tók upp þegar hann nauðgaði kærustu sinni í tvígang Innlent Að taka afstöðu er einkamál hvers og eins Innlent Íkveikjan ekki talin hafa beinst að Trump eða réttarhöldunum Erlent Þjófunum yfirsást taska með milljónum króna Innlent Tilkynnti sig tvisvar til barnaverndar til að fá aðstoð fyrir einhverfa dóttur Innlent Pollrólegur í viðtali í 45 metra hæð yfir borginni Innlent Besti vinur úlfanna hlakkar til að tengjast áhorfendum í Hörpu Innlent Átta forsetaefni klár með listana Innlent Kveikti í sér fyrir utan dómshúsið þar sem réttað er yfir Trump Erlent Fleiri fréttir Íkveikjan ekki talin hafa beinst að Trump eða réttarhöldunum Kveikti í sér fyrir utan dómshúsið þar sem réttað er yfir Trump Fyrstu loftárásir Ísraela í Íran frá 1979 Fengu aðstoð Demókrata við að koma hernaðaraðstoð úr nefnd Hefur mátt sitja undir svívirðingum um sjálfan sig Segjast hafa skotið niður dýrmæta sprengjuflugvél Handtekinn í tengslum við áform um að ráða Selenskí af dögum Ísraelar gera árás á Íran Kennedy-fjölskyldan lýsir yfir stuðningi við Biden Bandaríkin stöðvuðu fulla aðild Palestínumanna að SÞ Hrunið í gömlu kauphöllinni heldur áfram Afsalta sjó til drykkjar í þurrki í Barcelona Eiginmaður Sturgeon ákærður fyrir fjárdrátt Mega koma til að snæða í Grindavík en aðeins í rútu Johnson í erfiðri stöðu Hafa vitneskju um mögulegan dvalarstað Íslendings sem flýr réttvísina Útsendarar Rússa sakaðir um skipulagningu árása í Þýskalandi Mikill mannskaði eftir sögulegt úrhelli í eyðimörkinni Kjarnorkuknúin drónaþyrla mun leita að lífrænum sameindum á Títan Sendi ösku í allt að þriggja kílómetra hæð Ákærður fyrir að nota slagorð SS-sveitanna á fjöldafundi Stjórnvöld í Katar að endurskoða sáttasemjarahlutverk sitt Réði lífvörð eftir árásina á bandamann Navalnís Borgarstjóri sakaður um brot gegn dóttur sinni Hæsta vindmylla heims á landi reist í Danmörku Þingforsetinn segist ekki ætla að fara fet Ísraelar sagðir búnir að ákveða að svara fyrir sig Boðflennusæfíll hrellir Kanadamenn Mannskæð loftárás Rússa í Norður-Úkraínu Toppurinn á spírunni fundinn: „Margir í sjokki og enn að ná sér“ Sjá meira
Íslenskur tölvunarfræðingur vinnur einstakar myndir af Júpíter Nýjar myndir frá bandaríska geimfarinu Juno af reikistjörnunni Júpíter hafa afhjúpað áður óséð landslag í lofthjúpi gasrisans. Það er ekki síst fólki eins og Birni Jónssyni tölvunarfræðingi að þakka. Björn tilheyrir samfélagi áhugamanna um allan heim sem nýta frítíma sinn til að vinna myndir frá geimförum. 20. júlí 2017 09:00
Tólf ára könnunarferð um Satúrnus að ljúka Geimfarið Cassini er nú komið á sporbraut á milli hringja Satúrnusar og lofthjúps reikistjörnunnar. Þetta markar endalokin á ferðalagi geimfarsins. 22. apríl 2017 10:16
Satúrnus í návígi Risavaxnir fellibylur eru á meðal þess sem Cassini festi á filmu í návígi þegar geimfarið dýfði sér á milli hringja Satúrnusar og lofthjúps reikistjörnunnar. 30. apríl 2017 11:52