Líklegt að sænskir kjósendur leiti til stóru flokkanna

„Ég hugsa að sænskir kjósendur muni fyrst og fremst kjósa þannig að það náist einhver stöðugleiki, röð og regla,“ segir Gunnhildur Lily Magnúsdóttir, doktor í stjórnmálafræði og lektor í alþjóðastjórnmálum við Háskólann í Malmö, aðspurð um ástandið í sænskum stjórnmálum.

Hún segir því líklegast að kjósendur leiti til stóru flokkanna, annað hvort jafnaðarmanna eða Moderaterna. „Það er væntanlega annar hvor þeirra sem getur komið þessum stöðugleika á. Það er því líklegra að litlu flokkarnir tapi á ákvörðuninni um nýjar kosningar. Svíþjóðardemókratar eru svo enn svolítið óþekkt stærð þar.“

Stefan Löfven forsætisráðherra tilkynnti í gær að þingkosningar verði haldnar 22. mars á nýju ári. Fjárlagafrumvarp minnihlutastjórnar jafnaðarmanna og Græningja var fellt í sænska þinginu í gær og greiddi meirihluti þingmanna með fjárlagafrumvarpi borgaralegu blokkarinnar. Svíþjóðardemókratar, sem standa utan bandalaga, greiddu atkvæði með frumvarpi borgaralegu flokkanna.

Gærdagurinn sögulegur

Gunnhildur Lily segir gærdaginn hafa verið sögulegur fyrir margra hluta sakir. „Það hafa ekki verið svona kosningar síðan 1958 þannig að þetta er mjög sérstakt. Þetta var alls ekki góður dagur fyrir ríkisstjórnina, langt í frá.“

Hún segir jafnaðarmenn vera í mjög furðulegri stöðu þar sem þeir muni nú sitja fram að kosningum og starfa samkvæmt fjárlagafrumvarpi stjórnarandstöðunnar, borgaralegu blokkarinnar. „Þannig að þetta er afskaplega skrýtin staða. Það má segja að þetta hafi mögulega verið mistök að halda svona fast í samstarfið við græningja. Borgaralega blokkin er í raun mun frekar tilbúnari til samstarfs við jafnaðarmenn en græningja.“

Ásakanir um skort á samstarfsvilja ganga á víxl

Gunnhildur Lily segir borgarlegu blokkina saka Löfven um hroka og að hann hafi ekki verið reiðubúinn til nokkurra málamiðlana. „En á móti kemur segir Löfven að hann hafi rétt fram sáttarhönd sem borgaralega blokkin hafi slegið á og að það hafi ekki verið annað í stöðunni en að boða til kosninga.“

Svíþjóðardemókratar unnu mikinn sigur í kosningunum í september síðastliðinn þar sem flokkurinn hlaut 13 prósent atkvæða og komst í oddastöðu á þingi. Gunnhildur Lily segir Svíþjóðardemókrata hafa breytt pólitíska landslaginu í Svíþjóð. „Það er minna samráð. Þetta er allt öðruvísi að vera með flokk sem segist hvorki ætla að styðja fjárlagafrumvarp frá borgaralegu blokkinni né núsitjandi ríkisstjórn svo lengi sem þessir flokkar eru með óbreytta stefnu í innflytjendamálum. Það er það sem Svíþjóðardemókratar eru að reyna að knýja á um, að sú stefna verði breytt. Þannig að þetta er virkilega snúin staða.“

Borgaralegu flokkarnir skortir sterkan leiðtoga

Löfven mun formlega boða til kosninga þann 29. desember þar sem ríkisstjórn verður að hafa setið í þrjá mánuði áður en mögulegt er að boða til nýrra kosninga. „Borgaralegu flokkarnir munu áfram líta á sig sem blokk. Þeir virðast vera ákveðnir að komast aftur til valda. Stemningin er sú að þetta sé bara smá pása frá því hvernig þetta var áður þegar Fredrik Reinfeldt var við völd. Það má samt segja að þetta sé líka snúin staða fyrir borgaralegu blokkina þar sem bæði Reinfeldt hefur stigið til hliðar, sem og Anders Borg, sem var fjármálaráðherra. Borgaralega blokkin hefur því engan sterkan leiðtoga eins og er.“

Moderaterna mun kjósa sér nýjan leiðtoga í janúar og er talið líklegast að Anna Kinberg Batra verði fyrir valinu. Gunnhildur Lily segir Kinberg Batra þó enn vera tiltölulega óþekkta stærð þar sem hún hafi ekki sömu reynslu og Reinfeldt eða aðrir leiðtogar innan borgaralegu blokkarinnar. Það gæti því komið til átaka.

Tómir kosningasjóðir flokkanna

Gunnhildur Lily segir að sem stendur sé Annie Lööf, leiðtogi Miðflokksins, talinn vera sterkasti leiðtogi borgaralegu flokkanna. „Það sem gæti styrkt hana er að Miðflokkurinn stendur betur að vígi en hinir flokkarnir þegar kemur að fjármálum. Þeir eru ríkari og eru með meiri pening til að leggja í kosningabaráttu. Nú eru kosningasjóðir allra flokkanna í raun tómir. Það var ekkert búist við kosningum í mars. Því gæti Miðflokkurinn lagt upp í viðameiri kosningabaráttu en hinir flokkarnir. Annie Lööf hefur eiginlega tekið við keflinu eftir að Reinfeldt steig til hliðar.“

Löfven hefur nú lagt áherslu á að jafnaðarmenn og græningjar gengju til kosninga sem samstarfsríkisstjórn. „Þeir eru í raun að leggja fjárlagafrumvarpið fyrir kjósendur. Jafnaðarmenn leggja því áherslu á að þeir séu í samstarfi við græningja, en það gæti reynst erfitt fyrir jafnaðarmenn. Það minnka líkurnar á að einhver af litlu flokkunum úr borgaralegu blokkinni verði tilbúnir til samstarfs við jafnaðarmenn, að þeir haldi svona fast við samstarfið við græningja.“

Er líklegt að fylgi Svíþjóðardemókrata muni aukast í nýjum kosningum?

„Það er væntanlega það sem þeir eru að vonast til. Þeir vilja meina að sú fylgisaukning sem var í síðustu kosningum hafi verið staðfesting fyrir þeirra kjósendur á að flokkurinn væri kominn til að vera. Þær skoðanakannanir sem gerðar voru í gær og í dag gefa í raun mjög svipaða mynd. Það er því kannski of snemmt að segja hvort þetta muni einhverju breyta,“ segir Gunnhildur Lily að lokum.