Fjöldi gervihnatta á braut um jörðu talinn ósjálfbær Kjartan Kjartansson skrifar 15. ágúst 2023 07:01 Gæti menn ekki að sér gætu eftirsóttar sporbrautir næst jörðinni orðið nær ónothæfar vegna geimrusls. Vísir/Getty Umgengni manna í geimnum næst jörðinni er ekki sjálfbær til lengri tíma litið, að mati evrópskra sérfræðinga í geimrusli. Aldrei hefur fleiri gervihnöttum verið skotið út í geim en í fyrra. Hnettirnir safnast upp á braut um jörðu þar sem óvirkir hnettir eru ekki teknir úr umferð. Rúmlega 2.400 „farmar“ fóru á braut um jörðina í fyrra, fyrst og fremst gervihnettir. Þeir hafa aldrei verið fleiri. Langstærsti hluti þeirra voru hluti af svokölluðum gervihnattaþyrpingum, neti smárra fjarskiptatungla sem komið er fyrir á lágri braut um jörðu, samkvæmt árlegri skýrslu evrópsku geimstofnunarinnar (ESA) um geimrusl. Fjarskiptahnettir af þessu tagi þurfa að vera á nokkuð afmörkuðu bili á lágri braut um jörðinni. Þær sporbrautir eru því orðnar þéttsetnar, ekki síst vegna þess að ekki nógu margir gervihnettir víkja af þessum brautum þegar líftíma þeirra líkur. Hætta er á að „dauðir“ gervihnettir af þessu tagi splundrist og myndi hættulegt ruslský sem getur haldist á braut um jörðu í áraraðir. Öðrum gervihnöttum og mönnuðum geimferjum sem þurfa að þvera þessar brautirgeta því verið í bráðri hættu. Af þeim rúmlega 30.000 einstöku brotum af geimrusli sem eru stærri en tíu sentímetrar að þvermáli er meira en helmingur á lágri braut um jörðu, innan við tvö þúsund kílómetra frá yfirborðinu. ESA áætlar að heildarfjöldi brota sem eru stærri en sentímetri sé líklega meiri en milljón. Vegna þess að ruslið þeytist um á tugþúsunda kílómetra hraða á klukkustund geta jafnvel smæstu brot verið stórhættuleg gervihnöttum og geimferjum. Kínversk eldflaug með fimm nýja gervihnetti þeysist af stað fyrr í þessum mánuði. Mannkynið hefur aldrei skotið eins mörgum gervihnöttum á braut um jörðu og í fyrra.Vísir/EPA Gæti valdið keðjuverkun sífellt fleiri árekstra Stjórnendur virkra gervihnatta þurfa því í auknum mæli að grípa til ráðstafana til þess að forðast árekstra við geimrusl og aðra gervihnetti. Eftirsóttustu sporbrautirnar eru raunar orðnar svo fullar að gervihnettir sem eru á braut innan við 600 kílómetra fyrir ofan yfirborð jarðar eru líklegri til þess að þurfa að sveigja fram hjá öðrum gervihnöttum en geimrusli. Hættan er að haldi gervihnöttum áfram að fjölga verulega gæti árekstur leitt til keðjuverkunar þar sem fleiri árekstrar verði líklegri. Þannig verði sumar lágar brautir um jörðina nær ónothæfar. Aldrei fleiri gervihnettir fallið aftur til jarðar Alþjóðlegar reglur kveða á um að gervihnettir eigi að yfirgefa sporbraut sína innan 25 ára eftir að þeir eru teknir úr notkun. ESA segir að mun fleiri gervihnattaeigendur virði nú reglurnar en áður. Nánast engir gervihnettir í fyrstu þyrpingunum voru fjarlægðir af braut en nú fari eigendurnir eftir reglunum nær undantekningarlaust. Aldrei hafa heldur fleiri gervihnettir komið aftur niður í andrúmsloft jarðar og brunnið þar upp en í fyrra. ESA býst við því að þeim fjölgi áfram á næstu árum enda sé líftími meira en áttatíu prósent örgervihnattana í þyrpingunum innan við tvö ár. Þróunin er jákvæð ef menn vilja halda mikilvægum sporbrautum næst jörðinni hreinum. Á hinn bóginn falla flestir gervihnettir stjórnlaust niður í gufuhvolfið. Það þýðir að eigendur þeirra hafa enga stjórn á hvar þeir koma niður eða hvar brak gæti mögulega lent. ESA kallar eftir því að aðgerðir til þess að draga úr geimrusli verði hertar. Sjálf segist stofnunin hafa sett sér það markmið að bæta ekk við neinu nýju rusli á verðmætum sporbrautum fyrir árið 2030. Hún hefur jafnfram fest kaup á verkefni svissnesks nýsköpunarfyrirtækis sem er ætlað að fjarlægja geimrusl af braut um jörðu. Geimurinn Tækni Umhverfismál Tengdar fréttir Umdeildur gervihnöttur orðinn eitt bjartasta fyrirbærið á næturhimninum Nýtt bandarískt fjarskiptagervitungl er nú á meðal björtustu fyrirbæranna þar sem það ferðast um næturhimininn en til stendur að senda fleiri en hundrað slík á loft. Stjörnufræðingar óttast að þau muni spilla fyrir athugunum frá jörðu niðri og menga næturhimininn. 1. desember 2022 07:00 Fyrstu Starlink-rákirnar á næturhimni yfir Íslandi Fyrstu Starlink-gervihnettirnir frá fyrirtækinu SpaceX hafa sést á himni yfir Íslandi. Þeim var skotið á loft fyrir nokkrum dögum og farnir að setja mark sitt á næturhimininn yfir Íslandi. Gervihnöttum sem þessum mun fara hratt fjölgandi og munu þeir hafa mikil áhrif á ásýnd himinsins. 18. ágúst 2022 15:20 Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið „Mun ekki halla mér aftur og leyfa deyjandi sjónvarpsstöð að ráðast á mig“ Erlent Vilja svör um möguleg „óþægileg hagsmunatengsl“ borgar og RÚV Innlent Katrín efst en Jón hrynur í nýrri könnun Innlent „Fann það þegar ég vaknaði í morgun að þetta var lúmskt áfall“ Innlent Horfði á þegar vinur hans réðst á manninn sem braut á dóttur hans Innlent Sautján greinst með kíghósta og inflúensan enn að dreifa sér Innlent Kolbeinn Sigþórsson ákærður fyrir brot gegn barnungri stúlku Innlent Rússar og Bandaríkjamenn í návígi á herstöð í Níger Fréttir „Helvíti fínt“ að komast aftur á Papa's Pizza Innlent Hárgreiðslustóll ekki hættulegt tæki og konan fær engar bætur Innlent Fleiri fréttir Tyrkir stöðva öll viðskipti við Ísrael „Mun ekki halla mér aftur og leyfa deyjandi sjónvarpsstöð að ráðast á mig“ Segir fólk eiga rétt til mótmæla en ekki til óreiðu Umfangsmikil mótmæli vegna „rússneskra“ laga í Georgíu Enn í basli með skemmdir á hitaskildi Orion Vornanen kastað úr þingflokknum Hafa engin varnarvirki til að hörfa í Yfirstandandi kosningar á Englandi prófsteinn fyrir Íhaldsflokkinn Viðbrögð Hamas við vopnahléstillögunum „neikvæð“ Hundruð lögreglumanna í viðbragðsstöðu vegna mótmæla í UCLA Vilja endurupptöku í máli Weinstein Þrjú hundruð handtekin í Columbia-háskóla Stuðningur við dönsku ríkisstjórnina aldrei verið minni Mótmælendur og gagnmótmælendur tókust á Trump sektaður um meira en milljón króna Rússar sagðir nota skotflaugar frá Norður-Kóreu Þrettán ára drengur stunginn til bana með sverði Særði minnst fimm með sverði í Lundúnum Íslendingur sem lúbarði lögreglumenn í Varsjá þarf að borga brúsann Fjórir lögreglumenn skotnir til bana í Charlotte Rostungur sem fannst í fyrra drapst af völdum fuglaflensu Hvetur Hamas til að ganga að rausnarlegum tillögum Ísrael Flugvöllur Færeyinga fær að taka við stærri þotum Yousaf segir af sér sem ráðherra og formaður Skoska þjóðarflokksins Sánchez hættir við að segja af sér Grafið undan fjölmiðlafrelsinu víða í Evrópu Vopnahlé í sjónmáli? Tveir látnir eftir að bíll hafnaði í sjónum við Stokkhólm Fjölmenn mótmæli vegna ofbeldisbylgju í Ástralíu Vasaúr ríkasta manns Titanic seldist á 210 milljónir Sjá meira
Rúmlega 2.400 „farmar“ fóru á braut um jörðina í fyrra, fyrst og fremst gervihnettir. Þeir hafa aldrei verið fleiri. Langstærsti hluti þeirra voru hluti af svokölluðum gervihnattaþyrpingum, neti smárra fjarskiptatungla sem komið er fyrir á lágri braut um jörðu, samkvæmt árlegri skýrslu evrópsku geimstofnunarinnar (ESA) um geimrusl. Fjarskiptahnettir af þessu tagi þurfa að vera á nokkuð afmörkuðu bili á lágri braut um jörðinni. Þær sporbrautir eru því orðnar þéttsetnar, ekki síst vegna þess að ekki nógu margir gervihnettir víkja af þessum brautum þegar líftíma þeirra líkur. Hætta er á að „dauðir“ gervihnettir af þessu tagi splundrist og myndi hættulegt ruslský sem getur haldist á braut um jörðu í áraraðir. Öðrum gervihnöttum og mönnuðum geimferjum sem þurfa að þvera þessar brautirgeta því verið í bráðri hættu. Af þeim rúmlega 30.000 einstöku brotum af geimrusli sem eru stærri en tíu sentímetrar að þvermáli er meira en helmingur á lágri braut um jörðu, innan við tvö þúsund kílómetra frá yfirborðinu. ESA áætlar að heildarfjöldi brota sem eru stærri en sentímetri sé líklega meiri en milljón. Vegna þess að ruslið þeytist um á tugþúsunda kílómetra hraða á klukkustund geta jafnvel smæstu brot verið stórhættuleg gervihnöttum og geimferjum. Kínversk eldflaug með fimm nýja gervihnetti þeysist af stað fyrr í þessum mánuði. Mannkynið hefur aldrei skotið eins mörgum gervihnöttum á braut um jörðu og í fyrra.Vísir/EPA Gæti valdið keðjuverkun sífellt fleiri árekstra Stjórnendur virkra gervihnatta þurfa því í auknum mæli að grípa til ráðstafana til þess að forðast árekstra við geimrusl og aðra gervihnetti. Eftirsóttustu sporbrautirnar eru raunar orðnar svo fullar að gervihnettir sem eru á braut innan við 600 kílómetra fyrir ofan yfirborð jarðar eru líklegri til þess að þurfa að sveigja fram hjá öðrum gervihnöttum en geimrusli. Hættan er að haldi gervihnöttum áfram að fjölga verulega gæti árekstur leitt til keðjuverkunar þar sem fleiri árekstrar verði líklegri. Þannig verði sumar lágar brautir um jörðina nær ónothæfar. Aldrei fleiri gervihnettir fallið aftur til jarðar Alþjóðlegar reglur kveða á um að gervihnettir eigi að yfirgefa sporbraut sína innan 25 ára eftir að þeir eru teknir úr notkun. ESA segir að mun fleiri gervihnattaeigendur virði nú reglurnar en áður. Nánast engir gervihnettir í fyrstu þyrpingunum voru fjarlægðir af braut en nú fari eigendurnir eftir reglunum nær undantekningarlaust. Aldrei hafa heldur fleiri gervihnettir komið aftur niður í andrúmsloft jarðar og brunnið þar upp en í fyrra. ESA býst við því að þeim fjölgi áfram á næstu árum enda sé líftími meira en áttatíu prósent örgervihnattana í þyrpingunum innan við tvö ár. Þróunin er jákvæð ef menn vilja halda mikilvægum sporbrautum næst jörðinni hreinum. Á hinn bóginn falla flestir gervihnettir stjórnlaust niður í gufuhvolfið. Það þýðir að eigendur þeirra hafa enga stjórn á hvar þeir koma niður eða hvar brak gæti mögulega lent. ESA kallar eftir því að aðgerðir til þess að draga úr geimrusli verði hertar. Sjálf segist stofnunin hafa sett sér það markmið að bæta ekk við neinu nýju rusli á verðmætum sporbrautum fyrir árið 2030. Hún hefur jafnfram fest kaup á verkefni svissnesks nýsköpunarfyrirtækis sem er ætlað að fjarlægja geimrusl af braut um jörðu.
Geimurinn Tækni Umhverfismál Tengdar fréttir Umdeildur gervihnöttur orðinn eitt bjartasta fyrirbærið á næturhimninum Nýtt bandarískt fjarskiptagervitungl er nú á meðal björtustu fyrirbæranna þar sem það ferðast um næturhimininn en til stendur að senda fleiri en hundrað slík á loft. Stjörnufræðingar óttast að þau muni spilla fyrir athugunum frá jörðu niðri og menga næturhimininn. 1. desember 2022 07:00 Fyrstu Starlink-rákirnar á næturhimni yfir Íslandi Fyrstu Starlink-gervihnettirnir frá fyrirtækinu SpaceX hafa sést á himni yfir Íslandi. Þeim var skotið á loft fyrir nokkrum dögum og farnir að setja mark sitt á næturhimininn yfir Íslandi. Gervihnöttum sem þessum mun fara hratt fjölgandi og munu þeir hafa mikil áhrif á ásýnd himinsins. 18. ágúst 2022 15:20 Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið „Mun ekki halla mér aftur og leyfa deyjandi sjónvarpsstöð að ráðast á mig“ Erlent Vilja svör um möguleg „óþægileg hagsmunatengsl“ borgar og RÚV Innlent Katrín efst en Jón hrynur í nýrri könnun Innlent „Fann það þegar ég vaknaði í morgun að þetta var lúmskt áfall“ Innlent Horfði á þegar vinur hans réðst á manninn sem braut á dóttur hans Innlent Sautján greinst með kíghósta og inflúensan enn að dreifa sér Innlent Kolbeinn Sigþórsson ákærður fyrir brot gegn barnungri stúlku Innlent Rússar og Bandaríkjamenn í návígi á herstöð í Níger Fréttir „Helvíti fínt“ að komast aftur á Papa's Pizza Innlent Hárgreiðslustóll ekki hættulegt tæki og konan fær engar bætur Innlent Fleiri fréttir Tyrkir stöðva öll viðskipti við Ísrael „Mun ekki halla mér aftur og leyfa deyjandi sjónvarpsstöð að ráðast á mig“ Segir fólk eiga rétt til mótmæla en ekki til óreiðu Umfangsmikil mótmæli vegna „rússneskra“ laga í Georgíu Enn í basli með skemmdir á hitaskildi Orion Vornanen kastað úr þingflokknum Hafa engin varnarvirki til að hörfa í Yfirstandandi kosningar á Englandi prófsteinn fyrir Íhaldsflokkinn Viðbrögð Hamas við vopnahléstillögunum „neikvæð“ Hundruð lögreglumanna í viðbragðsstöðu vegna mótmæla í UCLA Vilja endurupptöku í máli Weinstein Þrjú hundruð handtekin í Columbia-háskóla Stuðningur við dönsku ríkisstjórnina aldrei verið minni Mótmælendur og gagnmótmælendur tókust á Trump sektaður um meira en milljón króna Rússar sagðir nota skotflaugar frá Norður-Kóreu Þrettán ára drengur stunginn til bana með sverði Særði minnst fimm með sverði í Lundúnum Íslendingur sem lúbarði lögreglumenn í Varsjá þarf að borga brúsann Fjórir lögreglumenn skotnir til bana í Charlotte Rostungur sem fannst í fyrra drapst af völdum fuglaflensu Hvetur Hamas til að ganga að rausnarlegum tillögum Ísrael Flugvöllur Færeyinga fær að taka við stærri þotum Yousaf segir af sér sem ráðherra og formaður Skoska þjóðarflokksins Sánchez hættir við að segja af sér Grafið undan fjölmiðlafrelsinu víða í Evrópu Vopnahlé í sjónmáli? Tveir látnir eftir að bíll hafnaði í sjónum við Stokkhólm Fjölmenn mótmæli vegna ofbeldisbylgju í Ástralíu Vasaúr ríkasta manns Titanic seldist á 210 milljónir Sjá meira
Umdeildur gervihnöttur orðinn eitt bjartasta fyrirbærið á næturhimninum Nýtt bandarískt fjarskiptagervitungl er nú á meðal björtustu fyrirbæranna þar sem það ferðast um næturhimininn en til stendur að senda fleiri en hundrað slík á loft. Stjörnufræðingar óttast að þau muni spilla fyrir athugunum frá jörðu niðri og menga næturhimininn. 1. desember 2022 07:00
Fyrstu Starlink-rákirnar á næturhimni yfir Íslandi Fyrstu Starlink-gervihnettirnir frá fyrirtækinu SpaceX hafa sést á himni yfir Íslandi. Þeim var skotið á loft fyrir nokkrum dögum og farnir að setja mark sitt á næturhimininn yfir Íslandi. Gervihnöttum sem þessum mun fara hratt fjölgandi og munu þeir hafa mikil áhrif á ásýnd himinsins. 18. ágúst 2022 15:20