Segir mikil verðmæti fólgin í daglegu lífi á Íslandi án veirunnar Birgir Olgeirsson skrifar 20. ágúst 2020 18:48 Dr. Michael Osterholm hefur lengi varað við því að heimsbyggðin væri ekki undirbúin undir næsta faraldur og hefur verið tíður álitsgjafi í fjölmiðlum vestanhafs í ár. Bandarískur farsóttarfræðingur segir Ísland í kjörstöðu til að verja sig fyrir kórónuveirunni með skimunum og sóttkví á landamærunum. Yfirvöld hafi tök á að veita Íslendingum afar verðmæta gjöf, sem sé daglegt líf án veirunnar. Dr. Michael Osterholm er bandarískur farsóttarfræðingur sem stofnaði farsóttarannsóknamiðstöð við háskólann í Minnesota sem nefnist CIDRAP. Hann hefur frá árinu 2005 varað við því að heimsbyggðin væri ekki búin undir næsta faraldur og fór nokkuð ítarlega yfir það í bókinni Deadliest Enemy: Our War Against Killer Germs sem kom út árið 2017. Hann hefur verið tíður álitsgjafi hjá fjölmiðlum vestanhafs í kórónuveirufaraldrinum. Rökrétt að herða tökin Fréttastofa fékk viðtal við Osterholm til að bera undir hann nokkur álitamál, þar á meðal hvort ákvörðunin að herða tökin á landamærum Íslands sé rétt. Nú þurfa allir sem koma til Íslands að gangast undir skimun, fimm daga sóttkví og skimun að henni lokinni. Ef þeir gangast ekki við því þurfa þeir að sæta fjórtán daga sóttkví. Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra hefur sagt að hennar megináhersla sé að geta haldið daglegu lífi Íslendinga gangandi í vetur, þar á meðal að skólar, íþróttastarf og menningarstarf geti farið fram. Kári Stefánsson, forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar, sagði að til að halda skólastarfi hefðbundnu yrði að beita skimun, fimm daga sóttkví og skimun að henni lokinni, ef það ætti að takast. Sú leið varð að lokum fyrir valinu. Osterholm telur yfirvöld hafa valið rétt með þeirri ákvörðun. „Ísland hefur einstakt tækifæri til að verja sig fyrir veirunni með því að finna hvern þann sem gæti verið á leið með veiruna inn í landið. Mér finnst það vera fullkomlega rökrétt að setja einstaklinga í sóttkví við komuna til landsins og ganga úr skugga um að þeir séu ekki sýktir. Ég veit að það er fyrirhafnarmikið og kostnaðarsamt. En að búa yfir því að geta haldið uppi daglegu lífi án veirunnar er afar verðmætt,“ segir Osterholm. Verður að líta til aldurs barna Miklar deilur hafa verið í Bandaríkjunum um opnun skóla. Því hefur verið haldið fram að börn veikist síður alvarlega af veirunni og séu síður smitberar. Á Íslandi eru reglurnar þannig að börn yngri en fimmtán ára eru undanskilin samkomubanni og því megi þau mæta í grunnskóla og stunda íþróttir. Sóttvarnayfirvöld hér á landi hafa gengið út frá því frá því í vetur að börn veikist síður alvarlega og séu síður smitberar. Hér fyrir neðan má sjá Osterholm ræða við CNN um börn og unglinga í tengslum við kórónuveiruna Osterholm segir þetta vissulega rétt en hins vegar séu nýjar upplýsingar að koma fram á hverjum degi og þá sé mikilvægt að líta til þess á hvaða aldri börnin eru. Hann segir gögn í Bandaríkjunum benda til að táningar séu líklegir til að stuðla að útbreiðslu veirunnar. Líkurnar eru svo mun minni hjá börnum sem eru yngri en 9 ára. Sóttvarnastofnun Bandaríkjanna hefur birt skýrslu um hópsýkingu í sumarbúðum í Georgíu-ríki Bandaríkjanna og segir Osterholm að sýkingar hafi komið upp tengd íþróttaviðburðum ungmenna. „Ég held að það þurfi að koma fram við táninga eins og fullorðna þegar litið er útbreiðslu veirunnar. Þau veikjast hins vegar ekki jafn mikið og þeir fullorðnu, sem er gott,“ segir Osterholm. „Þegar rætt er um yngri börn sjáum við fá tilfelli sýkinga í okkar landi. Við vitum að sýkingar geta átt sér stað og þurfum því að huga að því. Hér í Minnesota höfum við haldið dagvistun barna sem eru fimm ára og yngri opinni í sumar og við höfum ekki þurft að bregðast við hópsýkingum. Nokkur tilfelli hafa komið upp þar sem fullorðnir einstaklingar báru veiruna inn á dagheimilin en úr varð ekki hópsýkingin,“ segir Osterholm. Litlar líkur á samfélagssmiti af völdum barna Hann telur rétt að halda því fram að líkurnar á samfélagssmiti af völdum barna séu lægri en hjá táningum. „Á þessum tímapunkti færi ég varlega í að draga mörkin við börn sem eru fimmtán ára og yngri en ef veiran er ekki til staðar í landinu þarf ekki að hafa miklar áhyggjur skólakerfinu,“ segir Osterholm. Fjarlægðartakmörk besta vörnin Á Íslandi skal nota andlitsgrímu sem hylur nef og munn þar sem tveggja metra fjarlægð milli einstaklinga verður ekki komið við. Eru hárgreiðslustofur, nuddstofur, almenningssamgöngur og heilbrigðisþjónusta tekin þar sem dæmi. Ekki er mælt með almennri grímunotkun umfram það. Osterholm segir allt tal um grímunotkun þurfa að miðast við hversu útbreidd veiran er í samfélaginu. „Ef Ísland sem eyja getur að stórum hluta kveðið veiruna niður þá þarf ekki að hafa svo miklar áhyggjur af sóttvarnaaðgerðum innanlands, hvort sem það eru fjarlægðartakmörk, grímunotkun eða jafnvel að takmarka þann tíma sem fólk dvelur á meðal almennings. Við mælum með grímum fyrir Bandaríkjamenn sem hluta af vörnum gegn veirunni en teljum ekki grímur mikilvægustu vörnina. Að halda fjarlægð er mikilvægasta vörnin á þessum tímapunkti. Ef þú ert nálægt fólki eða dvelur með því, sérstaklega innandyra, áttu hættu á að smitast ef veiran er þar. Minn skilningur er þó sá að Ísland hafi staðið sig merkilega vel í því að halda veirunni niðri,“ segir Osterholm. Bóluefni á næsta leiti Þegar talið berst að þróun bóluefnis segir hann mikla vinnu eiga sér stað víðs vegar um heiminn, í Bandaríkjunum, Evrópu og Asíu. „Þið hafið væntanlega heyrt margt um rússneska bóluefnið nýverið sem ég held að sé verið að setja allt of hratt út því við vitum ekki hversu vel það virkar og hversu öruggt það er.“ Hann telur þó að bóluefni sé á næsta leiti. „Ég held að leyfisskylt bóluefni muni líta dagsins ljós á næstu mánuðum, hvort sem það er á þessu ári eða því næsta. Það mun hins vegar taka tíma að koma því í dreifingu. Í mörgum tilfellum mun fólk þurfa tvær bólusetningar, sem þýðir að við þurfum mikið magn af bóluefni fyrir þjóðir og það mun taka tíma að byggja upp varnir,“ segir Osterholm. Enn eigi þó eftir að sjá hversu vel það á eftir að virka, sérstaklega hjá þeim sem eru veikir fyrir sem mynda sjaldnar mótefni við að fá bóluefni. „Þegar kemur að inflúensu sjáum við að fólkið sem við viljum helst vernda eru oftast þau sem bregðast minnst við bóluefni. Við þurfum að komast til botns í því varðandi bóluefnið við kórónuveirunni. Við þurfum að ganga úr skugga um að bóluefnið sé öruggt og vitum ekki hve áhrifin munu vara lengi. Við höfum bara ekki tímann til að rannsaka næstu fimm árin hversu lengi bóluefnið virkar. Við þurfum því að gera þær rannsóknir eftir að bóluefninu hefur verið komið til almennings.“ Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Heilbrigðismál Bandaríkin Mest lesið Ætlaði ekki að trúa því að sonurinn hefði sjálfur staðið upp úr bílnum Innlent Norðmenn uggandi vegna mögulegra viðbragða Trump Erlent Tókst ekki að sanna að Brim bæri ábyrgð á dauða sonar þeirra Innlent Grínaðist með Möggu Stínu: „Fyrsta líflátshótunin kom 18 mínútum seinna“ Innlent Nóbelsnefndin hafi valið pólitík fram yfir frið Erlent Venesúelskur stjórnarandstæðingur hlaut friðarverðlaun Nóbels Erlent Magga Stína í flugi á leið til Istanbúl Innlent Gummi reiður: „Kominn tími til að þeir sem ráða opni augun“ Innlent Bein útsending: Hver hlýtur friðarverðlaun Nóbels? Erlent Taívanir vilja reisa varnarhjúp gegn Kína Erlent Fleiri fréttir Samfylkingin með mesta fylgi allra flokka Skipaður í embætti skólameistara Framhaldsskólans í Mosó Sigurbjörg skipuð forstjóri Ráðgjafar- og greiningarstöðvar „Sorglegt“ ef börnin lesa ekki Laxness og Íslendingasögur Fyrstu skref til friðar á Gasa tekin og Friðarverðlaunin fara til Venesúela Leggja til tæplega 44 þúsund tonna loðnukvóta Grínaðist með Möggu Stínu: „Fyrsta líflátshótunin kom 18 mínútum seinna“ Magga Stína í flugi á leið til Istanbúl Bein útsending: Árleg friðarráðstefna Höfða Bein útsending: Athafnaborgin Reykjavík kynnt frá ólíkum hliðum Ætlaði ekki að trúa því að sonurinn hefði sjálfur staðið upp úr bílnum Tókst ekki að sanna að Brim bæri ábyrgð á dauða sonar þeirra Brotthvarf Laxness: „Ekkert sem kemur í staðinn fyrir að vera einn í sínum heimi með bók“ Þakklát Möggu Stínu og segir vopnahlé ljósið við enda ganganna Gummi reiður: „Kominn tími til að þeir sem ráða opni augun“ Söguleg stund Ekki sjálfsvörn að berja með steypuklumpi í höfuðið Laxnessleysið skandall eða stormur í vatnsglasi? Vegagerðin sannfærð um kosti brúar umfram göng Tólf eldislaxar fundust í sex ám Rannsaka hvort bílstjórinn hafi dottað Bein útsending: Dagur landbúnaðarins „Alls ekki og engan veginn“ sé hægt að hagga ESB Selta olli rafmagnsleysi á Suðurlandi Friður á Gasa mögulega í sjónmáli og rætt við utanríkisráðherra Palestínu Mosfellingur hjá Strætó leiðir unga Framsóknarmenn „Hvað varð um að gera meira, hraðar?“ Veðrið setur strik í reikninginn Segjast hafa verið neydd til að krjúpa tímunum saman og lýsa yfir ást sinni á Ísrael Utanríkisráðherra Palestínu á Íslandi á sögulegum tímum Sjá meira
Bandarískur farsóttarfræðingur segir Ísland í kjörstöðu til að verja sig fyrir kórónuveirunni með skimunum og sóttkví á landamærunum. Yfirvöld hafi tök á að veita Íslendingum afar verðmæta gjöf, sem sé daglegt líf án veirunnar. Dr. Michael Osterholm er bandarískur farsóttarfræðingur sem stofnaði farsóttarannsóknamiðstöð við háskólann í Minnesota sem nefnist CIDRAP. Hann hefur frá árinu 2005 varað við því að heimsbyggðin væri ekki búin undir næsta faraldur og fór nokkuð ítarlega yfir það í bókinni Deadliest Enemy: Our War Against Killer Germs sem kom út árið 2017. Hann hefur verið tíður álitsgjafi hjá fjölmiðlum vestanhafs í kórónuveirufaraldrinum. Rökrétt að herða tökin Fréttastofa fékk viðtal við Osterholm til að bera undir hann nokkur álitamál, þar á meðal hvort ákvörðunin að herða tökin á landamærum Íslands sé rétt. Nú þurfa allir sem koma til Íslands að gangast undir skimun, fimm daga sóttkví og skimun að henni lokinni. Ef þeir gangast ekki við því þurfa þeir að sæta fjórtán daga sóttkví. Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra hefur sagt að hennar megináhersla sé að geta haldið daglegu lífi Íslendinga gangandi í vetur, þar á meðal að skólar, íþróttastarf og menningarstarf geti farið fram. Kári Stefánsson, forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar, sagði að til að halda skólastarfi hefðbundnu yrði að beita skimun, fimm daga sóttkví og skimun að henni lokinni, ef það ætti að takast. Sú leið varð að lokum fyrir valinu. Osterholm telur yfirvöld hafa valið rétt með þeirri ákvörðun. „Ísland hefur einstakt tækifæri til að verja sig fyrir veirunni með því að finna hvern þann sem gæti verið á leið með veiruna inn í landið. Mér finnst það vera fullkomlega rökrétt að setja einstaklinga í sóttkví við komuna til landsins og ganga úr skugga um að þeir séu ekki sýktir. Ég veit að það er fyrirhafnarmikið og kostnaðarsamt. En að búa yfir því að geta haldið uppi daglegu lífi án veirunnar er afar verðmætt,“ segir Osterholm. Verður að líta til aldurs barna Miklar deilur hafa verið í Bandaríkjunum um opnun skóla. Því hefur verið haldið fram að börn veikist síður alvarlega af veirunni og séu síður smitberar. Á Íslandi eru reglurnar þannig að börn yngri en fimmtán ára eru undanskilin samkomubanni og því megi þau mæta í grunnskóla og stunda íþróttir. Sóttvarnayfirvöld hér á landi hafa gengið út frá því frá því í vetur að börn veikist síður alvarlega og séu síður smitberar. Hér fyrir neðan má sjá Osterholm ræða við CNN um börn og unglinga í tengslum við kórónuveiruna Osterholm segir þetta vissulega rétt en hins vegar séu nýjar upplýsingar að koma fram á hverjum degi og þá sé mikilvægt að líta til þess á hvaða aldri börnin eru. Hann segir gögn í Bandaríkjunum benda til að táningar séu líklegir til að stuðla að útbreiðslu veirunnar. Líkurnar eru svo mun minni hjá börnum sem eru yngri en 9 ára. Sóttvarnastofnun Bandaríkjanna hefur birt skýrslu um hópsýkingu í sumarbúðum í Georgíu-ríki Bandaríkjanna og segir Osterholm að sýkingar hafi komið upp tengd íþróttaviðburðum ungmenna. „Ég held að það þurfi að koma fram við táninga eins og fullorðna þegar litið er útbreiðslu veirunnar. Þau veikjast hins vegar ekki jafn mikið og þeir fullorðnu, sem er gott,“ segir Osterholm. „Þegar rætt er um yngri börn sjáum við fá tilfelli sýkinga í okkar landi. Við vitum að sýkingar geta átt sér stað og þurfum því að huga að því. Hér í Minnesota höfum við haldið dagvistun barna sem eru fimm ára og yngri opinni í sumar og við höfum ekki þurft að bregðast við hópsýkingum. Nokkur tilfelli hafa komið upp þar sem fullorðnir einstaklingar báru veiruna inn á dagheimilin en úr varð ekki hópsýkingin,“ segir Osterholm. Litlar líkur á samfélagssmiti af völdum barna Hann telur rétt að halda því fram að líkurnar á samfélagssmiti af völdum barna séu lægri en hjá táningum. „Á þessum tímapunkti færi ég varlega í að draga mörkin við börn sem eru fimmtán ára og yngri en ef veiran er ekki til staðar í landinu þarf ekki að hafa miklar áhyggjur skólakerfinu,“ segir Osterholm. Fjarlægðartakmörk besta vörnin Á Íslandi skal nota andlitsgrímu sem hylur nef og munn þar sem tveggja metra fjarlægð milli einstaklinga verður ekki komið við. Eru hárgreiðslustofur, nuddstofur, almenningssamgöngur og heilbrigðisþjónusta tekin þar sem dæmi. Ekki er mælt með almennri grímunotkun umfram það. Osterholm segir allt tal um grímunotkun þurfa að miðast við hversu útbreidd veiran er í samfélaginu. „Ef Ísland sem eyja getur að stórum hluta kveðið veiruna niður þá þarf ekki að hafa svo miklar áhyggjur af sóttvarnaaðgerðum innanlands, hvort sem það eru fjarlægðartakmörk, grímunotkun eða jafnvel að takmarka þann tíma sem fólk dvelur á meðal almennings. Við mælum með grímum fyrir Bandaríkjamenn sem hluta af vörnum gegn veirunni en teljum ekki grímur mikilvægustu vörnina. Að halda fjarlægð er mikilvægasta vörnin á þessum tímapunkti. Ef þú ert nálægt fólki eða dvelur með því, sérstaklega innandyra, áttu hættu á að smitast ef veiran er þar. Minn skilningur er þó sá að Ísland hafi staðið sig merkilega vel í því að halda veirunni niðri,“ segir Osterholm. Bóluefni á næsta leiti Þegar talið berst að þróun bóluefnis segir hann mikla vinnu eiga sér stað víðs vegar um heiminn, í Bandaríkjunum, Evrópu og Asíu. „Þið hafið væntanlega heyrt margt um rússneska bóluefnið nýverið sem ég held að sé verið að setja allt of hratt út því við vitum ekki hversu vel það virkar og hversu öruggt það er.“ Hann telur þó að bóluefni sé á næsta leiti. „Ég held að leyfisskylt bóluefni muni líta dagsins ljós á næstu mánuðum, hvort sem það er á þessu ári eða því næsta. Það mun hins vegar taka tíma að koma því í dreifingu. Í mörgum tilfellum mun fólk þurfa tvær bólusetningar, sem þýðir að við þurfum mikið magn af bóluefni fyrir þjóðir og það mun taka tíma að byggja upp varnir,“ segir Osterholm. Enn eigi þó eftir að sjá hversu vel það á eftir að virka, sérstaklega hjá þeim sem eru veikir fyrir sem mynda sjaldnar mótefni við að fá bóluefni. „Þegar kemur að inflúensu sjáum við að fólkið sem við viljum helst vernda eru oftast þau sem bregðast minnst við bóluefni. Við þurfum að komast til botns í því varðandi bóluefnið við kórónuveirunni. Við þurfum að ganga úr skugga um að bóluefnið sé öruggt og vitum ekki hve áhrifin munu vara lengi. Við höfum bara ekki tímann til að rannsaka næstu fimm árin hversu lengi bóluefnið virkar. Við þurfum því að gera þær rannsóknir eftir að bóluefninu hefur verið komið til almennings.“
Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Heilbrigðismál Bandaríkin Mest lesið Ætlaði ekki að trúa því að sonurinn hefði sjálfur staðið upp úr bílnum Innlent Norðmenn uggandi vegna mögulegra viðbragða Trump Erlent Tókst ekki að sanna að Brim bæri ábyrgð á dauða sonar þeirra Innlent Grínaðist með Möggu Stínu: „Fyrsta líflátshótunin kom 18 mínútum seinna“ Innlent Nóbelsnefndin hafi valið pólitík fram yfir frið Erlent Venesúelskur stjórnarandstæðingur hlaut friðarverðlaun Nóbels Erlent Magga Stína í flugi á leið til Istanbúl Innlent Gummi reiður: „Kominn tími til að þeir sem ráða opni augun“ Innlent Bein útsending: Hver hlýtur friðarverðlaun Nóbels? Erlent Taívanir vilja reisa varnarhjúp gegn Kína Erlent Fleiri fréttir Samfylkingin með mesta fylgi allra flokka Skipaður í embætti skólameistara Framhaldsskólans í Mosó Sigurbjörg skipuð forstjóri Ráðgjafar- og greiningarstöðvar „Sorglegt“ ef börnin lesa ekki Laxness og Íslendingasögur Fyrstu skref til friðar á Gasa tekin og Friðarverðlaunin fara til Venesúela Leggja til tæplega 44 þúsund tonna loðnukvóta Grínaðist með Möggu Stínu: „Fyrsta líflátshótunin kom 18 mínútum seinna“ Magga Stína í flugi á leið til Istanbúl Bein útsending: Árleg friðarráðstefna Höfða Bein útsending: Athafnaborgin Reykjavík kynnt frá ólíkum hliðum Ætlaði ekki að trúa því að sonurinn hefði sjálfur staðið upp úr bílnum Tókst ekki að sanna að Brim bæri ábyrgð á dauða sonar þeirra Brotthvarf Laxness: „Ekkert sem kemur í staðinn fyrir að vera einn í sínum heimi með bók“ Þakklát Möggu Stínu og segir vopnahlé ljósið við enda ganganna Gummi reiður: „Kominn tími til að þeir sem ráða opni augun“ Söguleg stund Ekki sjálfsvörn að berja með steypuklumpi í höfuðið Laxnessleysið skandall eða stormur í vatnsglasi? Vegagerðin sannfærð um kosti brúar umfram göng Tólf eldislaxar fundust í sex ám Rannsaka hvort bílstjórinn hafi dottað Bein útsending: Dagur landbúnaðarins „Alls ekki og engan veginn“ sé hægt að hagga ESB Selta olli rafmagnsleysi á Suðurlandi Friður á Gasa mögulega í sjónmáli og rætt við utanríkisráðherra Palestínu Mosfellingur hjá Strætó leiðir unga Framsóknarmenn „Hvað varð um að gera meira, hraðar?“ Veðrið setur strik í reikninginn Segjast hafa verið neydd til að krjúpa tímunum saman og lýsa yfir ást sinni á Ísrael Utanríkisráðherra Palestínu á Íslandi á sögulegum tímum Sjá meira