Grundvallarmálin í Gleneagles 4. júlí 2005 00:01 Upptakturinn að leiðtogafundi sjö helstu iðnríkja heims og Rússlands hefur verið í lengra lagi og vakið nánast meiri athygli en sjálfur fundurinn. Á morgun koma leiðtogarnir hins vegar loksins saman í Gleneagles í Skotlandi og taka ákvarðanir sem gætu haft veruleg áhrif á líf stórs hluta heimsbyggðarinnar. Tvö mál verða í brennidepli: aðstoð við fátækustu ríki heims og hlýnun jarðar. Samkomulag í sjónmáli Ráðamenn heimsins hefur hingað til greint á um orsakir hækkandi hitastigs jarðar og til hvaða aðgerða eigi að grípa til að snúa þeirri þróun við. Stór hluti iðnríkjanna hefur staðfest Kyoto-bókunina sem skuldbindur þau til að draga úr losun gróðuhúsalofttegunda en Bandaríkin eru ekki í þeim hópi. Á G8-fundinum hyggjast leiðtogarnir ræða hvaða leiðir eru færar í þessum efnum eftir að Kyoto-bókunin rennur út árið 2012. Þrátt fyrir að George W. Bush Bandaríkjaforseti hafi þegar lýst því yfir að hann muni ekki skrifa undir samkomulag í svipuðum dúr og Kyoto-bókunina þá eru menn engu að síður nokkuð bjartsýnir á að sátt náist á fundinum um aðgerðir til að sporna við hlýnun jarðar. Undirbúningsfundir erindreka G8-ríkjanna stóðu yfir alla helgina um málið og hafði breska dagblaðið Financial Times eftir einum þeirra að samkomulag hefði náðst um ályktunardrög sem allar líkur væru á að leiðtogarnir myndu síðan samþykkja. "Í drögunum er viðurkennt að bregðast verði við hlýnun jarðar og að umsvif okkar mannanna séu ein af orsökum hennar." Í drögunum eru Kínverjar og Indverjar hvattir til að standa sig betur í loftslagsmálum. Í viðtali við bresku ITV-sjónvarpsstöðina tók Bush í svipaðan streng þar sem hann lýsti hækkandi hitastigi jarðar sem "mikilvægu vandamáli sem taka verður á." Þessi ummæli eru athyglisverð því fram til þessa hafa bandarísk stjórnvöld ekki talið fyrirliggjandi rannsóknir nægilega afdráttarlausar til að ástæða sé til að grípa til sérstakra aðgerða á grundvelli þeirra. Þótt Bandaríkjamenn vilji ekki gangast undir skuldbindingar um sértækar aðgerðir til að draga úr losun gróðuhúsaloftegunda sagði Bush að mikið kapp væri nú lagt á í Bandaríkjunum að þróa umhverfisvænni orkugjafa, vetnisbifreiðar og önnur svipuð úrræði sem drægju úr jarðeldsneytisnotkun þjóðarinnar. Ráðist gegn fátækt Málefni Afríkuríkja sunnan Sahara eru hins vegar sá liður fundarins sem flestir munu fylgjast með. Live-8 tónleikarnir um helgina voru beinlínis haldnir til að vekja athygli á fátæktinni sem þessi lönd búa við og skora á leiðtoga G8-ríkjanna að gera eitthvað í ástandinu. Það er einkum á þremur sviðum sem aðgerða er talið þörf: við að bæta aðgang fátæku landanna að mörkuðum, lækka eða fella niður skuldir þeirra og stórauka þróunaraðstoð. Flestir eru sammála um að verndartollar og niðurgreiðslur sem ríkari lönd heimsins beita enn miskunnarlaust standi efnahagslífi þróunarlandanna verulega fyrir þrifum þar sem þau geta ekki selt útflutningsafurðir sínar með góðu móti. Bush sagði í viðtalinu á ITV í gær að hann væri til viðræðu um að hætta niðurgreiðslum á bandarískum landbúnaðarvörum, en aðeins ef Evrópusambandið legði landbúnaðarstefnu sína á hilluna. Tony Blair, forsætisráðherra Bretlands, hvatti sömuleiðis til að ESB hætti niðurgreiðslum á landbúnaðarvörum í umræðum um fjárlög sambandsins á dögunum. Engu að síður verður að telja ólíklegt að niðurgreiðslum verði hætt, til þess er andstaða þjóða á borð við Frakka og Þjóðverja allt of mikil. Mikilvægur áfangi náðist í síðasta mánuði við að draga úr fátækt þróunarlandanna þegar fjármálaráðherrar G8-ríkjanna samþykktu að fella niður 2.600 milljarða króna skuldir þeirra nítján ríkja sem verst eru stödd. Talsmenn hjálparsamtaka benda hins vegar á að 43 önnur ríki glími við alvarlegan skuldahala. Þeim verði einnig að hjálpa svo þau geti frekar einbeitt sér að því að bæta heilbrigði og menntun þegna sinna. Um þetta ríkir hins vegar ágreiningur og vitað er að Bandaríkjamenn eru ekki tilbúnir að fallast á slíka niðurfellingu skilmálalaust. Hvað beina fjárhagsaðstoð varðar hermir Financial Times að talsverðar líkur séu á að G8-ríkin muni á fundinum ná samkomulagi um að tvöfalda þróunaraðstoð sína á næstu fimm árum. Á síðasta ári nam aðstoð helstu aðildarríkja Efnahags- og framfarastofnunarinnar við þróunarlöndin rúmum 5.000 milljörðum króna þannig að um umtalsverða fjármuni er að ræða ef þessi góðu áform ná fram að ganga. Á hinn bóginn er líklegt að aðstoðin verði skilyrt verulega til að tryggja að fjármunirnir nýtist sem best en það gæti aftur leitt til að sumar þjóðir sem eru svo óheppnar að eiga spillta leiðtoga fá ekki neitt. Erlent Fréttir Mest lesið Bauð manni að gista, batt hann við stól og lét hann drekka úr skál á gólfinu Innlent Sundlaugargestur handtekinn Innlent Jarðskjálfti við Langjökul: „Þetta er sá stærsti síðan árið 2007“ Innlent Ekkert sem bendi til þess að um sé að ræða óvinveitt geimskip Innlent Blaðaviðtal við Matthías lagt fram í gögnum málsins Innlent „Pútín fékk það út úr þessum fundi sem hann vildi“ Innlent Taldi upp nýlendur sem ætti að endurheimta Erlent „Það bjó enginn í húsinu“ Innlent Kærður fyrir að taka myndband af vettvangi slyss Innlent Íþróttafélag kært fyrir að bjóða upp á áfengi utandyra Innlent Fleiri fréttir Evrópuleiðtogar fylkja liði í Hvíta húsið Trump sagður hlynntur afsali lands Taldi upp nýlendur sem ætti að endurheimta Fundurinn sigur fyrir Pútín: Rauður dregill í stað fangabekkjar í Haag Selenskí mun funda með Trump Fundi forsetanna lokið: Ekkert samkomulag um vopnahlé Umfangsmikil gagnárás Úkraínumanna Forsetarnir tveir funda Sextug kona lést í lestarslysi í Danmörku Maður látinn eftir skotárás við mosku í Örebro Obama blæs Demókrötum byr í brjóst Mætti í sovétbol til fundarins í Alaska Komu sér ekki saman um aðgerðir gegn plastmengun Ráðist á Palestínumenn á Vesturbakkanum Gervigreindin býr til tvö ný sýklalyf gegn ónæmum bakteríum Segir 75 prósent líkur á árangursríkum fundi í kvöld Fyrsta mannfall Rússa í umsátri í Malí Hringdi í norskan ráðherra til að ræða friðarverðlaun Nóbels Buffalo-morðinginn kvartar yfir skorti á þeldökku fólki „Gervigreindargeðrof“ hrellir sálfræðinga Samþykkti landtökubyggð til að fyrirbyggja palestínskt ríki Grindavík fær nafna í smástirnabeltinu Borgarstjóri Anchorage segir allt til reiðu fyrir leiðtogafund Nýr talnaspekingur Trump við þinghúsið þegar ráðist var á það Hækkun sjávarmáls ógnar styttum Páskaeyju Starmer og Selenskí funda í dag Trump tilkynnti um næstu heiðursfélaga Kennedy-miðstöðvarinnar Melania Trump hótar lögsókn á hendur Hunter Biden Vilja afvopna einangraða og veikburða Hezbollah-liða Sendu tvö herskip að umdeildu rifi eftir ásiglingu Kínverja Sjá meira
Upptakturinn að leiðtogafundi sjö helstu iðnríkja heims og Rússlands hefur verið í lengra lagi og vakið nánast meiri athygli en sjálfur fundurinn. Á morgun koma leiðtogarnir hins vegar loksins saman í Gleneagles í Skotlandi og taka ákvarðanir sem gætu haft veruleg áhrif á líf stórs hluta heimsbyggðarinnar. Tvö mál verða í brennidepli: aðstoð við fátækustu ríki heims og hlýnun jarðar. Samkomulag í sjónmáli Ráðamenn heimsins hefur hingað til greint á um orsakir hækkandi hitastigs jarðar og til hvaða aðgerða eigi að grípa til að snúa þeirri þróun við. Stór hluti iðnríkjanna hefur staðfest Kyoto-bókunina sem skuldbindur þau til að draga úr losun gróðuhúsalofttegunda en Bandaríkin eru ekki í þeim hópi. Á G8-fundinum hyggjast leiðtogarnir ræða hvaða leiðir eru færar í þessum efnum eftir að Kyoto-bókunin rennur út árið 2012. Þrátt fyrir að George W. Bush Bandaríkjaforseti hafi þegar lýst því yfir að hann muni ekki skrifa undir samkomulag í svipuðum dúr og Kyoto-bókunina þá eru menn engu að síður nokkuð bjartsýnir á að sátt náist á fundinum um aðgerðir til að sporna við hlýnun jarðar. Undirbúningsfundir erindreka G8-ríkjanna stóðu yfir alla helgina um málið og hafði breska dagblaðið Financial Times eftir einum þeirra að samkomulag hefði náðst um ályktunardrög sem allar líkur væru á að leiðtogarnir myndu síðan samþykkja. "Í drögunum er viðurkennt að bregðast verði við hlýnun jarðar og að umsvif okkar mannanna séu ein af orsökum hennar." Í drögunum eru Kínverjar og Indverjar hvattir til að standa sig betur í loftslagsmálum. Í viðtali við bresku ITV-sjónvarpsstöðina tók Bush í svipaðan streng þar sem hann lýsti hækkandi hitastigi jarðar sem "mikilvægu vandamáli sem taka verður á." Þessi ummæli eru athyglisverð því fram til þessa hafa bandarísk stjórnvöld ekki talið fyrirliggjandi rannsóknir nægilega afdráttarlausar til að ástæða sé til að grípa til sérstakra aðgerða á grundvelli þeirra. Þótt Bandaríkjamenn vilji ekki gangast undir skuldbindingar um sértækar aðgerðir til að draga úr losun gróðuhúsaloftegunda sagði Bush að mikið kapp væri nú lagt á í Bandaríkjunum að þróa umhverfisvænni orkugjafa, vetnisbifreiðar og önnur svipuð úrræði sem drægju úr jarðeldsneytisnotkun þjóðarinnar. Ráðist gegn fátækt Málefni Afríkuríkja sunnan Sahara eru hins vegar sá liður fundarins sem flestir munu fylgjast með. Live-8 tónleikarnir um helgina voru beinlínis haldnir til að vekja athygli á fátæktinni sem þessi lönd búa við og skora á leiðtoga G8-ríkjanna að gera eitthvað í ástandinu. Það er einkum á þremur sviðum sem aðgerða er talið þörf: við að bæta aðgang fátæku landanna að mörkuðum, lækka eða fella niður skuldir þeirra og stórauka þróunaraðstoð. Flestir eru sammála um að verndartollar og niðurgreiðslur sem ríkari lönd heimsins beita enn miskunnarlaust standi efnahagslífi þróunarlandanna verulega fyrir þrifum þar sem þau geta ekki selt útflutningsafurðir sínar með góðu móti. Bush sagði í viðtalinu á ITV í gær að hann væri til viðræðu um að hætta niðurgreiðslum á bandarískum landbúnaðarvörum, en aðeins ef Evrópusambandið legði landbúnaðarstefnu sína á hilluna. Tony Blair, forsætisráðherra Bretlands, hvatti sömuleiðis til að ESB hætti niðurgreiðslum á landbúnaðarvörum í umræðum um fjárlög sambandsins á dögunum. Engu að síður verður að telja ólíklegt að niðurgreiðslum verði hætt, til þess er andstaða þjóða á borð við Frakka og Þjóðverja allt of mikil. Mikilvægur áfangi náðist í síðasta mánuði við að draga úr fátækt þróunarlandanna þegar fjármálaráðherrar G8-ríkjanna samþykktu að fella niður 2.600 milljarða króna skuldir þeirra nítján ríkja sem verst eru stödd. Talsmenn hjálparsamtaka benda hins vegar á að 43 önnur ríki glími við alvarlegan skuldahala. Þeim verði einnig að hjálpa svo þau geti frekar einbeitt sér að því að bæta heilbrigði og menntun þegna sinna. Um þetta ríkir hins vegar ágreiningur og vitað er að Bandaríkjamenn eru ekki tilbúnir að fallast á slíka niðurfellingu skilmálalaust. Hvað beina fjárhagsaðstoð varðar hermir Financial Times að talsverðar líkur séu á að G8-ríkin muni á fundinum ná samkomulagi um að tvöfalda þróunaraðstoð sína á næstu fimm árum. Á síðasta ári nam aðstoð helstu aðildarríkja Efnahags- og framfarastofnunarinnar við þróunarlöndin rúmum 5.000 milljörðum króna þannig að um umtalsverða fjármuni er að ræða ef þessi góðu áform ná fram að ganga. Á hinn bóginn er líklegt að aðstoðin verði skilyrt verulega til að tryggja að fjármunirnir nýtist sem best en það gæti aftur leitt til að sumar þjóðir sem eru svo óheppnar að eiga spillta leiðtoga fá ekki neitt.
Erlent Fréttir Mest lesið Bauð manni að gista, batt hann við stól og lét hann drekka úr skál á gólfinu Innlent Sundlaugargestur handtekinn Innlent Jarðskjálfti við Langjökul: „Þetta er sá stærsti síðan árið 2007“ Innlent Ekkert sem bendi til þess að um sé að ræða óvinveitt geimskip Innlent Blaðaviðtal við Matthías lagt fram í gögnum málsins Innlent „Pútín fékk það út úr þessum fundi sem hann vildi“ Innlent Taldi upp nýlendur sem ætti að endurheimta Erlent „Það bjó enginn í húsinu“ Innlent Kærður fyrir að taka myndband af vettvangi slyss Innlent Íþróttafélag kært fyrir að bjóða upp á áfengi utandyra Innlent Fleiri fréttir Evrópuleiðtogar fylkja liði í Hvíta húsið Trump sagður hlynntur afsali lands Taldi upp nýlendur sem ætti að endurheimta Fundurinn sigur fyrir Pútín: Rauður dregill í stað fangabekkjar í Haag Selenskí mun funda með Trump Fundi forsetanna lokið: Ekkert samkomulag um vopnahlé Umfangsmikil gagnárás Úkraínumanna Forsetarnir tveir funda Sextug kona lést í lestarslysi í Danmörku Maður látinn eftir skotárás við mosku í Örebro Obama blæs Demókrötum byr í brjóst Mætti í sovétbol til fundarins í Alaska Komu sér ekki saman um aðgerðir gegn plastmengun Ráðist á Palestínumenn á Vesturbakkanum Gervigreindin býr til tvö ný sýklalyf gegn ónæmum bakteríum Segir 75 prósent líkur á árangursríkum fundi í kvöld Fyrsta mannfall Rússa í umsátri í Malí Hringdi í norskan ráðherra til að ræða friðarverðlaun Nóbels Buffalo-morðinginn kvartar yfir skorti á þeldökku fólki „Gervigreindargeðrof“ hrellir sálfræðinga Samþykkti landtökubyggð til að fyrirbyggja palestínskt ríki Grindavík fær nafna í smástirnabeltinu Borgarstjóri Anchorage segir allt til reiðu fyrir leiðtogafund Nýr talnaspekingur Trump við þinghúsið þegar ráðist var á það Hækkun sjávarmáls ógnar styttum Páskaeyju Starmer og Selenskí funda í dag Trump tilkynnti um næstu heiðursfélaga Kennedy-miðstöðvarinnar Melania Trump hótar lögsókn á hendur Hunter Biden Vilja afvopna einangraða og veikburða Hezbollah-liða Sendu tvö herskip að umdeildu rifi eftir ásiglingu Kínverja Sjá meira