„Stórkostlegt áhyggjuefni“ Ólafur Björn Sverrisson skrifar 5. desember 2023 21:49 Andri Snær og Eiríkur Rögnvaldsson eru á meðal þeirra sem hafa tjáð sig um svarta PISA-skýrslu. vísir Niðurstöður PISA-skýrslu, þar sem fram kemur að annar hver 15 ára drengur búi ekki yfir grunnfærni í lesskilningi, hafa vakið mikil viðbrögð. Íslenskuprófessor segir þróunina skuggalega og Andri Snær Magnason rithöfundur segir of litlu varið í þá sem búa til lesefni. Eins og greint var frá í dag eru íslenskir nemendur undir meðaltali OECD ríkjanna í þremur meginflokkum PISA könnunar. Börn með lakari félags- og efnahagslegan bakgrunn koma verr út í könnuninni. Eiríkur Rögnvaldsson skrifaði pistil í dag þar sem yfirskriftin er „Kolsvört PISA-skýrsla“. Hann ræddi niðurstöður skýrslunnar í kvöldfréttum Stöðvar 2. „Ég held að þetta snúist allt um lesskilning, þó þarna séu þrír þættir; lesskilningur, náttúrufræði og stærðfræði, þá byggist bæði stærðfræðin og náttúrufræðin á lesskilningi. Þetta eru textaverkefni,“ segir Eiríkur. „Lesskilningnum er að hraka og það tengist stöðu íslenskunnar í þjóðfélaginu, gerbreyttu málumhverfi þar sem enskan er orðin miklu stærri hluti af málumhverfi unglinga en hún var.“ Eiríkur bendir á það í pistli sínum að íslensk þýðing PISA-prófanna hafi ekki alltaf verið nógu góð og vísar til greinar frá árinu 2020, eftir Auði Pálsdóttur og Sigríði Ólafsdóttur, þar sem sýnt er fram á að að töluvert sé um ósamræmi í tíðniflokkum orða milli frumtexta og þýðingar, það er að íslensku orðin í prófunum séu oft sjaldgæfari en þau ensku. Eiríkur kveðst hins vegar ekki hafa kannað texta nýjustu PISA-könnunarinnar. Foreldrar skipta miklu máli Börn með lakari félags- og efnahagslegan bakgrunn koma verr út í könnuninni. Eiríkur segir þá þróun skuggalega. „Það er stórkostlegt áhyggjuefni. Það þýðir að það séu miklar líkur á að þessir unglingar falli brott úr skóla og verði þá fastir, þegar þeir koma út á vinnumarkaðinn, í láglaunastörfum sem krefjast ekki mikillar menntunar,“ segir Eiríkur. Spurður hvað hann myndi sjálfur gera í stöðunni sem menntamálaráðherra segir Eiríkur: „Ég held að að dygði ekki að vera bara menntamálaráðherra, vegna þess að þetta snýst ekki bara um skólakerfið. Þetta snýst um allt þjóðfélagið, við þurfum að breyta aðstæðum íslenskunnar. Þar skipa foreldrarnir og heimilin miklu máli og samfélagið allt þarf að setja íslenskuna í miklu meiri forgang.“ Ígildi hálfra kennaralauna Andri Snær Magnason rithöfundur tjáir sig einnig um niðurstöður könnunarinnar, og beinir sjónum að vinnuumhverfi rithöfunda. „Það eru um 8500 starfsmenn í grunnskólum á Íslandi, um 1800 í félagi framhaldsskólakennara og svo eru um 2400 í félagi leikskólakennara. Lestur og læsi er kjarninn í starfseminni sem byggir síðan að einhverju leyti á góðum bókum eða texta sem hægt er að lesa. Það eru hins vegar aðeins tveir íslenskir barnabókahöfundar sem fá svokölluð ,,full árlaun" í ár, þegar ég skrifaði Tímakistuna var ég sá eini,“ skrifar Andri Snær. Bendir hann á að aðeins tólf rithöfundar fái laun allan ársins hring, 500 þúsund króna verktakagreiðsla á mánuði sem jafngildi um 355 þúsund krónum samkvæmt reiknivél BHM. „Ígildi hálfra kennaralauna. Aðrir fá 9, 6 eða 3 mánuði,“ skrifar Andri Snær. „Starfsöryggi er ekkert, uppsagnarfrestur enginn og jafnvel þótt þú hafir fengið bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs geturðu verið kominn upp á guð og gaddinn upp úr miðjum aldri,“ skrifar Andri Snær og vísar til þess að Gyrðir Elíasson hafi ekki hlotið styrk úr launasjóði rithöfunda. Hann ætlar ekki að sækja um listamannalaun að nýju. Augljós skekkja „Við þurfum að skrifa og þýða bækur fyrir 100.000 börn og ungmenni með fjölbreyttan bakgrunn um bókstaflega allt milli himins og jarðar, himingeiminn, ævintýri, ást og Íslandssöguna. Það fara tugmilljarðar í að kenna lestur og læsi en nánast ekkert í að styðja þá sem búa til efni sem er skemmtilegt að lesa ef við ætlum okkur í alvöru að orða heiminn á íslensku. Orsakir slakrar Pisa könnunar eru margvíslegar, tiktok, playstation og iphone eiga sín prósentustig, foreldrar eru líka í símanum, en það er augljóst að við höfum vanrækt rótina og frumsköpunina. Enn og aftur 13.000 manns í vinnu sem byggir á læsi, tveim tryggð full vinna til skrifta. Það er augljós skekkja,“ segir Andri Snær að lokum. Börn og uppeldi Skóla - og menntamál Grunnskólar PISA-könnun Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent „Nú á dögunum tók sonur minn líf sitt innan veggja fangelsisins“ Innlent Bergvin dæmdur fyrir að áreita þrjár konur Innlent Of þung en annars hraust á Ozempic Innlent Skólastjóradrama í Kóraskóla fær óvæntan endi Innlent Ætlar alla leið í baráttu fyrir nafninu sínu Innlent Svona voru kappræður sex efstu í baráttunni um Bessastaði Innlent Segir alvarlegt hvernig Katrín tjáði sig um Persónuvernd Innlent Skuldirnar bíði þegar frelsið taki við Innlent Gular viðvaranir á Suðurlandi, Suðausturlandi og Faxaflóa á morgun Innlent Fleiri fréttir Horfa á bíómyndir og senda tölvupósta á meðan þeir keyra 40 tungumál eru töluð í leik- og grunnskólum Árborgar Segir alvarlegt hvernig Katrín tjáði sig um Persónuvernd Þungar áhyggjur af þyngdarstjórnunarlyfjum Bergvin dæmdur fyrir að áreita þrjár konur Slasaður eftir hestaslys í Ölfusi Nauðsynlegt að fresta atkvæðagreiðslu um umdeilda verksmiðju Ekki megrunarlyf heldur lyf við offitu Segja grafalvarlegt mál að fresta atkvæðagreiðslu „Það er miður að það falli til kostnaður vegna þessa“ Átök í Ölfusi og offitulyf Ákærður fyrir að pissa daginn eftir Fiskidaginn mikla Gular viðvaranir á Suðurlandi, Suðausturlandi og Faxaflóa á morgun Nauðugur sá kostur að fresta atkvæðagreiðslunni „Engu okkar er boðið að koma þarna og sjá“ Skuldirnar bíði þegar frelsið taki við Of þung en annars hraust á Ozempic Slagsmálahundar afþökkuðu aðstoð lögreglu Útgjöld ríkissjóðs vegna Grindavíkur hátt í hundrað milljarðar Fresta íbúakosningu í Ölfusi um mölunarverksmiðju Lífleg og skrautleg kosningabarátta að mati forsætisráðherra Dregur saman með efstu frambjóðendum Mesta kvika frá því að kvikugangurinn myndaðist Nota sykursýkislyf til að léttast og Rottweilerhundar bjóða í partý Látin móðir ekki dæmd í tugmilljóna lyfjasölumáli sonarins Sendiherra, sveitarstjóri og bæjarstjóri skipuð í nefnd Ætlar alla leið í baráttu fyrir nafninu sínu Stuðningslán með ríkisábyrgð fyrir grindvísk fyrirtæki Skipið leggur úr höfn „Alls ekki svo að við tútturnar séum að taka yfir“ Sjá meira
Eins og greint var frá í dag eru íslenskir nemendur undir meðaltali OECD ríkjanna í þremur meginflokkum PISA könnunar. Börn með lakari félags- og efnahagslegan bakgrunn koma verr út í könnuninni. Eiríkur Rögnvaldsson skrifaði pistil í dag þar sem yfirskriftin er „Kolsvört PISA-skýrsla“. Hann ræddi niðurstöður skýrslunnar í kvöldfréttum Stöðvar 2. „Ég held að þetta snúist allt um lesskilning, þó þarna séu þrír þættir; lesskilningur, náttúrufræði og stærðfræði, þá byggist bæði stærðfræðin og náttúrufræðin á lesskilningi. Þetta eru textaverkefni,“ segir Eiríkur. „Lesskilningnum er að hraka og það tengist stöðu íslenskunnar í þjóðfélaginu, gerbreyttu málumhverfi þar sem enskan er orðin miklu stærri hluti af málumhverfi unglinga en hún var.“ Eiríkur bendir á það í pistli sínum að íslensk þýðing PISA-prófanna hafi ekki alltaf verið nógu góð og vísar til greinar frá árinu 2020, eftir Auði Pálsdóttur og Sigríði Ólafsdóttur, þar sem sýnt er fram á að að töluvert sé um ósamræmi í tíðniflokkum orða milli frumtexta og þýðingar, það er að íslensku orðin í prófunum séu oft sjaldgæfari en þau ensku. Eiríkur kveðst hins vegar ekki hafa kannað texta nýjustu PISA-könnunarinnar. Foreldrar skipta miklu máli Börn með lakari félags- og efnahagslegan bakgrunn koma verr út í könnuninni. Eiríkur segir þá þróun skuggalega. „Það er stórkostlegt áhyggjuefni. Það þýðir að það séu miklar líkur á að þessir unglingar falli brott úr skóla og verði þá fastir, þegar þeir koma út á vinnumarkaðinn, í láglaunastörfum sem krefjast ekki mikillar menntunar,“ segir Eiríkur. Spurður hvað hann myndi sjálfur gera í stöðunni sem menntamálaráðherra segir Eiríkur: „Ég held að að dygði ekki að vera bara menntamálaráðherra, vegna þess að þetta snýst ekki bara um skólakerfið. Þetta snýst um allt þjóðfélagið, við þurfum að breyta aðstæðum íslenskunnar. Þar skipa foreldrarnir og heimilin miklu máli og samfélagið allt þarf að setja íslenskuna í miklu meiri forgang.“ Ígildi hálfra kennaralauna Andri Snær Magnason rithöfundur tjáir sig einnig um niðurstöður könnunarinnar, og beinir sjónum að vinnuumhverfi rithöfunda. „Það eru um 8500 starfsmenn í grunnskólum á Íslandi, um 1800 í félagi framhaldsskólakennara og svo eru um 2400 í félagi leikskólakennara. Lestur og læsi er kjarninn í starfseminni sem byggir síðan að einhverju leyti á góðum bókum eða texta sem hægt er að lesa. Það eru hins vegar aðeins tveir íslenskir barnabókahöfundar sem fá svokölluð ,,full árlaun" í ár, þegar ég skrifaði Tímakistuna var ég sá eini,“ skrifar Andri Snær. Bendir hann á að aðeins tólf rithöfundar fái laun allan ársins hring, 500 þúsund króna verktakagreiðsla á mánuði sem jafngildi um 355 þúsund krónum samkvæmt reiknivél BHM. „Ígildi hálfra kennaralauna. Aðrir fá 9, 6 eða 3 mánuði,“ skrifar Andri Snær. „Starfsöryggi er ekkert, uppsagnarfrestur enginn og jafnvel þótt þú hafir fengið bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs geturðu verið kominn upp á guð og gaddinn upp úr miðjum aldri,“ skrifar Andri Snær og vísar til þess að Gyrðir Elíasson hafi ekki hlotið styrk úr launasjóði rithöfunda. Hann ætlar ekki að sækja um listamannalaun að nýju. Augljós skekkja „Við þurfum að skrifa og þýða bækur fyrir 100.000 börn og ungmenni með fjölbreyttan bakgrunn um bókstaflega allt milli himins og jarðar, himingeiminn, ævintýri, ást og Íslandssöguna. Það fara tugmilljarðar í að kenna lestur og læsi en nánast ekkert í að styðja þá sem búa til efni sem er skemmtilegt að lesa ef við ætlum okkur í alvöru að orða heiminn á íslensku. Orsakir slakrar Pisa könnunar eru margvíslegar, tiktok, playstation og iphone eiga sín prósentustig, foreldrar eru líka í símanum, en það er augljóst að við höfum vanrækt rótina og frumsköpunina. Enn og aftur 13.000 manns í vinnu sem byggir á læsi, tveim tryggð full vinna til skrifta. Það er augljós skekkja,“ segir Andri Snær að lokum.
Börn og uppeldi Skóla - og menntamál Grunnskólar PISA-könnun Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent „Nú á dögunum tók sonur minn líf sitt innan veggja fangelsisins“ Innlent Bergvin dæmdur fyrir að áreita þrjár konur Innlent Of þung en annars hraust á Ozempic Innlent Skólastjóradrama í Kóraskóla fær óvæntan endi Innlent Ætlar alla leið í baráttu fyrir nafninu sínu Innlent Svona voru kappræður sex efstu í baráttunni um Bessastaði Innlent Segir alvarlegt hvernig Katrín tjáði sig um Persónuvernd Innlent Skuldirnar bíði þegar frelsið taki við Innlent Gular viðvaranir á Suðurlandi, Suðausturlandi og Faxaflóa á morgun Innlent Fleiri fréttir Horfa á bíómyndir og senda tölvupósta á meðan þeir keyra 40 tungumál eru töluð í leik- og grunnskólum Árborgar Segir alvarlegt hvernig Katrín tjáði sig um Persónuvernd Þungar áhyggjur af þyngdarstjórnunarlyfjum Bergvin dæmdur fyrir að áreita þrjár konur Slasaður eftir hestaslys í Ölfusi Nauðsynlegt að fresta atkvæðagreiðslu um umdeilda verksmiðju Ekki megrunarlyf heldur lyf við offitu Segja grafalvarlegt mál að fresta atkvæðagreiðslu „Það er miður að það falli til kostnaður vegna þessa“ Átök í Ölfusi og offitulyf Ákærður fyrir að pissa daginn eftir Fiskidaginn mikla Gular viðvaranir á Suðurlandi, Suðausturlandi og Faxaflóa á morgun Nauðugur sá kostur að fresta atkvæðagreiðslunni „Engu okkar er boðið að koma þarna og sjá“ Skuldirnar bíði þegar frelsið taki við Of þung en annars hraust á Ozempic Slagsmálahundar afþökkuðu aðstoð lögreglu Útgjöld ríkissjóðs vegna Grindavíkur hátt í hundrað milljarðar Fresta íbúakosningu í Ölfusi um mölunarverksmiðju Lífleg og skrautleg kosningabarátta að mati forsætisráðherra Dregur saman með efstu frambjóðendum Mesta kvika frá því að kvikugangurinn myndaðist Nota sykursýkislyf til að léttast og Rottweilerhundar bjóða í partý Látin móðir ekki dæmd í tugmilljóna lyfjasölumáli sonarins Sendiherra, sveitarstjóri og bæjarstjóri skipuð í nefnd Ætlar alla leið í baráttu fyrir nafninu sínu Stuðningslán með ríkisábyrgð fyrir grindvísk fyrirtæki Skipið leggur úr höfn „Alls ekki svo að við tútturnar séum að taka yfir“ Sjá meira