Telur að viðskiptahagsmunir hafi vegið þyngra en lýðheilsa þjóðarinnar Margrét Helga Erlingsdóttir skrifar 1. september 2020 14:35 Erla Björnsdóttir, sálfræðingur, er vonsvikin með ákvörðun ríkisstjórnarinnar um óbreytta klukku. Erla Björnsdóttir, sálfræðingur, kveðst afar vonsvikin vegna ákvörðunar ríkisstjórnarinnar um að klukkan á Íslandi verði óbreytt. Ákvörðunin sé tekin þvert á vilja meirihluta landsmanna og þvert á vilja meirihluta þeirra sem skiluðu umsögnum um málið. Erla hefur rannsakað svefn og áhrif hans á líðan fólks í um áratug og þá er hún einnig stofnandi stjórnarformaður Betra svefns, fyrirtækis sem býður upp á meðferðir við svefnleysi. Auk þess að vera menntaður sálfræðingur hefur hún einnig lokið doktorsprófi í líf- og læknavísindum. „Mér finnst því miður að hér hafi viðskiptalegir hagsmunir hafa verið teknir fram yfir lýðheilsu þjóðarinnar. Það að seinka klukkunni held ég að sé mikilvæg aðgerð sem við ættu að ráðast í, að minnsta kosti tímabundið til að gera rannsóknir á því hvaða árangri það myndi skila.“ Kylfingar gegn breytingum Hátt í 1600 umsagnir bárust um málið en opnað var fyrir umsagnir frá landsmönnum árið 2019. Meirihluti þeirra sem skilaði umsögnum talaði fyrir breytingunni með vísan í lýðheilsusjónarmið en um þriðjungur var hlynntur óbreyttu ástandi. Kylfingar voru andvígir breytingum á klukkunni.Vísir/Vilhelm Golfhreyfingin var andvíg breytingum og vísaði til færri birtustunda á vökutíma og Icelandair sagði klukkubreytingu hafa áhrif á núverandi afgreiðslutíma félagsins á flugvöllum. Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðherra, sagði að loknum ríkisstjórnarfundi í morgun að fækkun birtustunda á vökutíma hafi vegið þyngst í ákvörðuninni en bætti við að heilbrigðis-og menntamálaráðherra myndu ráðast í tilraunaverkefni um sveigjanlegri skólatíma. Viðtalið við Katrínu má sjá að neðan. Erla segir vilja þjóðarinnar vera skýran en auk hans séu vísindaleg rök fyrir því að leiðrétta klukkuna til samræmis við gang sólar. Flestir, ef ekki allir, sem fáist við svefnrannsóknir telji að breyta eigi klukkunni. „Í fyrsta lagi vegna þess að við erum í raun og veru á röngum tíma hér miðað við sólarganginn. Við vöknum í myrkri alltof stóran hluta árs og það er morgunbirtan sem skiptir rosalega miklu máli fyrir stillingu líkamsklukkunnar og þetta gerir það að verkum að okkar sólarhringstaktur er skakkur. Rannsóknir sýna að við förum seinna að sofa en fólkið í nágrannaþjóðunum og sérstaklega unglingarnir okkar og unga fólki. Þetta virðist bitna mest á þeim. Ef við förum seinna að sofa en dagurinn okkar er að byrja á svipuðum tíma og annars staðar þá þýðir það væntanlega að við erum að fá minni svefn.“ Of lítill svefn hafi margvísleg áhrif á bæði andlega og líkamlega heilsu. Hefði orðið mikilvæg samfélagsleg aðgerð „Við sjáum aukna tíðni ofþyngdar, ýmsa alvarlegir líkamlega sjúkdóma, bólgur aukast, við sjáum verri andlega líðan, minni framleiðni og lakara ónæmiskerfi.“ Vitaskuld séu fleiri þættir en bara klukkan sem skipti máli þegar komi að lengd og gæði svefns. „Við þurfum líka að skoða margt annað eins og okkar lífsstíl, rútínu og venju, koffínneyslu og skjánotkun og fleira en ég held að þetta [klukkubreyting] hefði orðið mikilvæg samfélagsleg aðgerð til þess að gera okkur betur kleift að ná fullnægjandi svefni og sérstaklega unga fólkinu.“ Átta klukkustundir er ráðlagður svefntími fyrir 14 til 17 ára unglinga.vísir/getty Erla segir að skjólstæðingar sínir eigi mun erfiðara með að vakna á morgnanna þegar skammdegið skellur á. „Ég hef auðvitað starfað við rannsóknir og meðferð við svefnvanda í um áratug og hitti fjölda fólks sem glímir við erfiðleika og í skammdeginu þá fyllist stofan hjá mér af ungu fólki, sérstaklega, sem á erfitt með að vakna á morgnanna. Sum eru því miður komin í það ástand að flosna upp úr framhaldsskólum því þau ná ekki að vakna og mæta á réttum tíma og þá er það myrkrið og skökk líkamsklukka sem er mjög stór áhrifavaldur þarna.“ Klukkan á Íslandi Heilsa Svefn Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið „Það þarf að stoppa svona menn áður en þeir drepa einhvern“ Innlent Fjölskylda í norðurljósaleit hrakin á brott af leiðsögumönnum Innlent „Hvergi í verklagsreglum að við séum að reka fólk í burtu“ Innlent Ísland að tapa í slagnum um ferðamenn Innlent Íbúar Hlíða velta fyrir sér dularfullum hvelli Innlent Svipar til gamalla óupplýstra rána Innlent Fullkomlega sáttur við ákvörðun sína en útilokar ekkert Innlent Hamfaragámur Bónus tryggir kældan mat í neyðarástandi Innlent Hætt við framboð og vonast eftir þjóðhollum og guðræknum forseta Innlent Vélsleðamaður lenti í snjóflóði Innlent Fleiri fréttir Vélsleðamaður lenti í snjóflóði Kvöldfréttir Stöðvar 2 Hætt við framboð og vonast eftir þjóðhollum og guðræknum forseta Ísland að tapa í slagnum um ferðamenn „Hvergi í verklagsreglum að við séum að reka fólk í burtu“ Aðstoða göngumann á Móskarðshnjúkum Íbúar Hlíða velta fyrir sér dularfullum hvelli Ísland sé í torfkofanum í meðferð alvarlegra atvika Ný og glæsileg skólaþyrping byggð á Hellu Hamfaragámur Bónus tryggir kældan mat í neyðarástandi Fullkomlega sáttur við ákvörðun sína en útilokar ekkert „Það þarf að stoppa svona menn áður en þeir drepa einhvern“ Hádegisfréttir Bylgjunnar Svipar til gamalla óupplýstra rána Sýknaður af ákæru um að hafa tekið í háls barns Bjartur skírdagur fram undan í höfuðborginni Líkamsárás til rannsóknar eftir nóttina Fjölskylda í norðurljósaleit hrakin á brott af leiðsögumönnum Vilja koma böndum á bókhald trúfélaga Ferðaóðir Íslendingar þyrpast í ferðalög innanlands sem utan Verulega brugðið yfir Hamraborgarmálinu Hátt í hundrað dauðsföll á þremur árum Týndi vinningshafinn gaf sig fram og græddi níu milljónir Felldu úr gildi friðlýsingu en mátu Mumma ekki vanhæfan Kvöldfréttir Stöðvar 2 Býr á Íslandi en dæmd í sex ára fangelsi í Rússlandi Eldur í Hafnarfirði Haraldur mátti ekki hækka launin en Sigríður ekki heldur lækka þau Læknafélagið mótfallið lögleiðingu dánaraðastoðar „Trúði því ekki að þetta væri ég“ Sjá meira
Erla Björnsdóttir, sálfræðingur, kveðst afar vonsvikin vegna ákvörðunar ríkisstjórnarinnar um að klukkan á Íslandi verði óbreytt. Ákvörðunin sé tekin þvert á vilja meirihluta landsmanna og þvert á vilja meirihluta þeirra sem skiluðu umsögnum um málið. Erla hefur rannsakað svefn og áhrif hans á líðan fólks í um áratug og þá er hún einnig stofnandi stjórnarformaður Betra svefns, fyrirtækis sem býður upp á meðferðir við svefnleysi. Auk þess að vera menntaður sálfræðingur hefur hún einnig lokið doktorsprófi í líf- og læknavísindum. „Mér finnst því miður að hér hafi viðskiptalegir hagsmunir hafa verið teknir fram yfir lýðheilsu þjóðarinnar. Það að seinka klukkunni held ég að sé mikilvæg aðgerð sem við ættu að ráðast í, að minnsta kosti tímabundið til að gera rannsóknir á því hvaða árangri það myndi skila.“ Kylfingar gegn breytingum Hátt í 1600 umsagnir bárust um málið en opnað var fyrir umsagnir frá landsmönnum árið 2019. Meirihluti þeirra sem skilaði umsögnum talaði fyrir breytingunni með vísan í lýðheilsusjónarmið en um þriðjungur var hlynntur óbreyttu ástandi. Kylfingar voru andvígir breytingum á klukkunni.Vísir/Vilhelm Golfhreyfingin var andvíg breytingum og vísaði til færri birtustunda á vökutíma og Icelandair sagði klukkubreytingu hafa áhrif á núverandi afgreiðslutíma félagsins á flugvöllum. Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðherra, sagði að loknum ríkisstjórnarfundi í morgun að fækkun birtustunda á vökutíma hafi vegið þyngst í ákvörðuninni en bætti við að heilbrigðis-og menntamálaráðherra myndu ráðast í tilraunaverkefni um sveigjanlegri skólatíma. Viðtalið við Katrínu má sjá að neðan. Erla segir vilja þjóðarinnar vera skýran en auk hans séu vísindaleg rök fyrir því að leiðrétta klukkuna til samræmis við gang sólar. Flestir, ef ekki allir, sem fáist við svefnrannsóknir telji að breyta eigi klukkunni. „Í fyrsta lagi vegna þess að við erum í raun og veru á röngum tíma hér miðað við sólarganginn. Við vöknum í myrkri alltof stóran hluta árs og það er morgunbirtan sem skiptir rosalega miklu máli fyrir stillingu líkamsklukkunnar og þetta gerir það að verkum að okkar sólarhringstaktur er skakkur. Rannsóknir sýna að við förum seinna að sofa en fólkið í nágrannaþjóðunum og sérstaklega unglingarnir okkar og unga fólki. Þetta virðist bitna mest á þeim. Ef við förum seinna að sofa en dagurinn okkar er að byrja á svipuðum tíma og annars staðar þá þýðir það væntanlega að við erum að fá minni svefn.“ Of lítill svefn hafi margvísleg áhrif á bæði andlega og líkamlega heilsu. Hefði orðið mikilvæg samfélagsleg aðgerð „Við sjáum aukna tíðni ofþyngdar, ýmsa alvarlegir líkamlega sjúkdóma, bólgur aukast, við sjáum verri andlega líðan, minni framleiðni og lakara ónæmiskerfi.“ Vitaskuld séu fleiri þættir en bara klukkan sem skipti máli þegar komi að lengd og gæði svefns. „Við þurfum líka að skoða margt annað eins og okkar lífsstíl, rútínu og venju, koffínneyslu og skjánotkun og fleira en ég held að þetta [klukkubreyting] hefði orðið mikilvæg samfélagsleg aðgerð til þess að gera okkur betur kleift að ná fullnægjandi svefni og sérstaklega unga fólkinu.“ Átta klukkustundir er ráðlagður svefntími fyrir 14 til 17 ára unglinga.vísir/getty Erla segir að skjólstæðingar sínir eigi mun erfiðara með að vakna á morgnanna þegar skammdegið skellur á. „Ég hef auðvitað starfað við rannsóknir og meðferð við svefnvanda í um áratug og hitti fjölda fólks sem glímir við erfiðleika og í skammdeginu þá fyllist stofan hjá mér af ungu fólki, sérstaklega, sem á erfitt með að vakna á morgnanna. Sum eru því miður komin í það ástand að flosna upp úr framhaldsskólum því þau ná ekki að vakna og mæta á réttum tíma og þá er það myrkrið og skökk líkamsklukka sem er mjög stór áhrifavaldur þarna.“
Klukkan á Íslandi Heilsa Svefn Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið „Það þarf að stoppa svona menn áður en þeir drepa einhvern“ Innlent Fjölskylda í norðurljósaleit hrakin á brott af leiðsögumönnum Innlent „Hvergi í verklagsreglum að við séum að reka fólk í burtu“ Innlent Ísland að tapa í slagnum um ferðamenn Innlent Íbúar Hlíða velta fyrir sér dularfullum hvelli Innlent Svipar til gamalla óupplýstra rána Innlent Fullkomlega sáttur við ákvörðun sína en útilokar ekkert Innlent Hamfaragámur Bónus tryggir kældan mat í neyðarástandi Innlent Hætt við framboð og vonast eftir þjóðhollum og guðræknum forseta Innlent Vélsleðamaður lenti í snjóflóði Innlent Fleiri fréttir Vélsleðamaður lenti í snjóflóði Kvöldfréttir Stöðvar 2 Hætt við framboð og vonast eftir þjóðhollum og guðræknum forseta Ísland að tapa í slagnum um ferðamenn „Hvergi í verklagsreglum að við séum að reka fólk í burtu“ Aðstoða göngumann á Móskarðshnjúkum Íbúar Hlíða velta fyrir sér dularfullum hvelli Ísland sé í torfkofanum í meðferð alvarlegra atvika Ný og glæsileg skólaþyrping byggð á Hellu Hamfaragámur Bónus tryggir kældan mat í neyðarástandi Fullkomlega sáttur við ákvörðun sína en útilokar ekkert „Það þarf að stoppa svona menn áður en þeir drepa einhvern“ Hádegisfréttir Bylgjunnar Svipar til gamalla óupplýstra rána Sýknaður af ákæru um að hafa tekið í háls barns Bjartur skírdagur fram undan í höfuðborginni Líkamsárás til rannsóknar eftir nóttina Fjölskylda í norðurljósaleit hrakin á brott af leiðsögumönnum Vilja koma böndum á bókhald trúfélaga Ferðaóðir Íslendingar þyrpast í ferðalög innanlands sem utan Verulega brugðið yfir Hamraborgarmálinu Hátt í hundrað dauðsföll á þremur árum Týndi vinningshafinn gaf sig fram og græddi níu milljónir Felldu úr gildi friðlýsingu en mátu Mumma ekki vanhæfan Kvöldfréttir Stöðvar 2 Býr á Íslandi en dæmd í sex ára fangelsi í Rússlandi Eldur í Hafnarfirði Haraldur mátti ekki hækka launin en Sigríður ekki heldur lækka þau Læknafélagið mótfallið lögleiðingu dánaraðastoðar „Trúði því ekki að þetta væri ég“ Sjá meira