Hlýnar þrefalt hraðar á suðurpólnum en meðaltalið Kjartan Kjartansson skrifar 30. júní 2020 16:44 Fáni nokkurra ríkja við suðurpólinn. Bandaríkjamenn hafa stundað hitamælingar þar frá 1957. Vísir/Getty Loftið yfir suðurpólnum hefur hlýnað um þrefalt hraðar undanfarna áratugi en jörðin að meðaltali frá 10. áratug síðustu aldar. Hlýnunin er talin geta verið afleiðing náttúrulegra sveiflna að mestu en að losun manna á gróðurhúsalofttegundum hafi einnig lagt sitt af mörkum. Ný rannsókn sem byggist á veðurgögnum og loftslagslíkönunum og birtist í vísindaritinu Nature Climate Change í gær bendir til þess að hlýnun yfir suðurpólnum hafi numið um 0,6°C á áratug undanfarin þrjátíu ár. Að meðaltali hefur hlýnað um 0,2 gráður á jörðinni á áratug á því tímabili. Orsakir hlýnunarinnar eru raktar til breytinga á loftstraumum þúsundir kílómetra í burtu yfir vestanverðu hitabeltissvæði Kyrrahafsins, að sögn New York Times. Niðurstöður rannsóknarinnar benda til þess að náttúrulegur breytileiki gæti skýrt öfgakenndar hitabreytingarnar sem trompa hlýnun af völdum manna. Kyle R. Clem frá Viktoríuháskóla í Wellington á Nýja-Sjálandi segir að miðhálendi Suðurskautslandsins gæti verið einn fárra staða á jörðinni þar sem ekki er auðvelt að greina áhrif manna á loftslag vegna þess hversu náttúrulegar sveiflur eru fyrirferðarmiklar. „Það er aftur á móti afar ólíklegt að svo sterk hlýnun sjáist án aukningar gróðurhúsalofttegunda,“ segir Clem við bandaríska dagblaðið. Dýpri lægðir dæla hlýju lofti inn á meginlandið Sterkir vestlægir vindar eru sagðir hafa hindrað að hlýtt loft kæmist inn yfir Suðurskautslandið lengi vel eftir að reglulegar hitamælingar hófust á suðurpólnum undir lok sjötta áratugarins. Á þeim tíma hélst loftslags þar stöðugt og fór jafnvel kólnandi. Undir lok síðustu aldar tók sjávarhiti í hitabeltinu í vestanverðu Kyrrahafinu að hækka með náttúrulegri sveiflu sem á sér stað yfir áratugaskeið. Hlýnun hafsins raskaði loftstraumum þannig að sterkar lægðir mynduðust á Weddell-hafi, austan við Suðurskautslandsskagann. Lægðirnar drógu hlýtt loft úr Suður-Atlantshafi inn á meginland Suðurskautslandsins. Sama þróun er talin ástæða hnignunar hafíss á Weddell-hafi. Lítil hætta er þó á verulegri bráðnun á suðurpólnum. Meðalhitinn þar er engu að síður í kringum -50°C á meðaltali. Jöklar sums staðar við strandlengju Suðurskautslandsins hafa aftur á móti látið undan síga undanfarna áratugi og er það rakið til hnattrænnar hlýnunar af völdum manna. Þar er það ekki síst hlýsjór sem kemst undir jöklana sem bræðir þá neðanfrá. Gríðarlegt magn ferskvatns er bundið í ís á suðurskautinu. Bráðnun íssins gæti hækkað sjávarstöðu á jörðinni um fleiri metra á næstu árhundruðum. Stærsti óvissuþátturinn um hækkun sjávarstöðu við strendur Íslands í skýrslu vísindanefndar um loftslagbreytingar sem kom út árið 2018 var talin bráðnun á Suðurskautslandinu. Gert er ráð fyrir að hækkun sjávarstöðu við Ísland verði mögulega aðeins 30-40% af heimsmeðaltali. Ástæðan er hröð bráðnun Grænlandsjökuls og þau áhrif sem hún hefur á þyngdarsvið jökulsins. Massi jökulsins hífir upp sjávarstöðuna í nágrenni hans. Þegar jökullinn tapar massa slaknar á þyngdarkraftinum og sjávarstaðan lækkar. Bráðnun íssins á Suðurskautslandinu hækkaði aftur á móti sjávarstöðuna við Ísland. Suðurskautslandið Loftslagsmál Vísindi Tengdar fréttir Bráðnun á báðum hvelum sexfalt meiri en undir lok síðustu aldar Saman hafa Grænland og Suðurskautslandið tapað um 475 milljörðum tonnum af ís á hverju ári á þessum áratug sem er að líða. Það er margfalt meira en á 10. áratug síðustu aldar. 13. mars 2020 16:31 Síðasti áratugur sá hlýjasti í sögunni Í nýrri skýrslu Alþjóða veðurfræðistofnunarinnar um stöðu loftslagsmálai eru staðfestar bráðabirgðaniðurstöður sem lagðar voru fram á Loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna í desember síðastliðnum sem sýndu að árið 2019 var næst heitasta ár frá upphafi mælinga. 11. mars 2020 13:15 Hitamet slegið á Suðurskautinu Útlit er fyrir að hitamet hafi verið slegið á Suðurskautslandi í byrjun vikunnar þegar hitinn mældist fara yfir tuttugu gráður. 14. febrúar 2020 08:43 Fundu hlýsjó undir viðkvæmri ísbreiðu á Suðurskautslandinu Thwaites-jökullinn á vestanverðu Suðurskautslandinu er talinn sérstaklega viðkvæmur fyrir áframhaldandi bráðnun. Hann hefur nú þegar tapað hundruð milljarða tonna af ís. 3. febrúar 2020 13:09 Mest lesið Vill skipta út borgarstjórnarflokknum en halda Hildi inni Innlent Hútar réðust inn til Sameinuðu þjóðanna og tóku ellefu starfsmenn í hald Innlent Biðjast ekki afsökunar Innlent Friðarsúlan „gagnslaus“ og megi alveg eins heita „woke-súlan“ Innlent Ferðamaður tekinn á tvö hundruð kílómetra hraða Fréttir Vilja losna við lífsýni sem tengt var Ásu Erlent Mótorhjólakappi fluttur á sjúkrahús eftir árekstur við framúrakstur Innlent Vilja reisa gervigreindarborgir á rústum Gasa Erlent Fer hörðum orðum um „óveðursskýið“ Jóhann Pál Innlent „Dökk að utan en mjólkurhvít að innan“ Innlent Fleiri fréttir Vilja reisa gervigreindarborgir á rústum Gasa Vilja losna við lífsýni sem tengt var Ásu Felldu talsmann hernaðararms Hamas Sár yfir Nóbelnum og rak Modi í faðm Xi Ísland enn friðsælast í sífellt versnandi heimi Ætla að hægja á eða stöðva flæði neyðaraðstoðar Skipagöng ólíklegri eftir að tilboð reyndust of há Maður talinn af eftir jarðfall Reynir að taka fleiri spil úr stokki þingsins Hleypa fulltrúum Palestínu ekki á allsherjarþingið Fyrrverandi þingforseti skotinn um hábjartan dag Finnar ætla að hætta að flagga hakakrossinum Úkraínumenn réðust á olíuvinnslu en Rússar á fjölbýlishús Flestir tollar Trumps eru ólöglegir, í bili Skutu hver annan fyrir orður og bætur Skoða að endurheimta votlendi til að stöðva loftslagsbreytingar og Rússa Sviptir Harris vernd Stærsta geimfyrirtæki Rússlands á vonarvöl Afhjúpaði eigin njósnara á X Shinawatra bolað úr embætti Slagsmál á mexíkóska þinginu yfir ræðutíma Ekki lengur fjarlægur möguleiki að hringrás í Atlantshafi stöðvist Falin myndavél á þingklósettinu og ósæmilegar myndir af börnum Árásarmaðurinn heltekinn af „hugmyndinni um að drepa börn“ Bandaríska utanríkisráðuneytið tjáir sig ekki um undirróðursherferð Glundroði hjá einni fremstu lýðheilsustofnun heims Rússar réðust á sendiskrifstofu Evrópusambandsins í Kænugarði Hafði ritað „Breivik“ og „Drepið Trump“ á skotvopnin Rýnt í stöðuna í Úkraínu: Friður enn fjarlægur og Trump missir móðinn Mannskæð skotárás í skóla í Bandaríkjunum Sjá meira
Loftið yfir suðurpólnum hefur hlýnað um þrefalt hraðar undanfarna áratugi en jörðin að meðaltali frá 10. áratug síðustu aldar. Hlýnunin er talin geta verið afleiðing náttúrulegra sveiflna að mestu en að losun manna á gróðurhúsalofttegundum hafi einnig lagt sitt af mörkum. Ný rannsókn sem byggist á veðurgögnum og loftslagslíkönunum og birtist í vísindaritinu Nature Climate Change í gær bendir til þess að hlýnun yfir suðurpólnum hafi numið um 0,6°C á áratug undanfarin þrjátíu ár. Að meðaltali hefur hlýnað um 0,2 gráður á jörðinni á áratug á því tímabili. Orsakir hlýnunarinnar eru raktar til breytinga á loftstraumum þúsundir kílómetra í burtu yfir vestanverðu hitabeltissvæði Kyrrahafsins, að sögn New York Times. Niðurstöður rannsóknarinnar benda til þess að náttúrulegur breytileiki gæti skýrt öfgakenndar hitabreytingarnar sem trompa hlýnun af völdum manna. Kyle R. Clem frá Viktoríuháskóla í Wellington á Nýja-Sjálandi segir að miðhálendi Suðurskautslandsins gæti verið einn fárra staða á jörðinni þar sem ekki er auðvelt að greina áhrif manna á loftslag vegna þess hversu náttúrulegar sveiflur eru fyrirferðarmiklar. „Það er aftur á móti afar ólíklegt að svo sterk hlýnun sjáist án aukningar gróðurhúsalofttegunda,“ segir Clem við bandaríska dagblaðið. Dýpri lægðir dæla hlýju lofti inn á meginlandið Sterkir vestlægir vindar eru sagðir hafa hindrað að hlýtt loft kæmist inn yfir Suðurskautslandið lengi vel eftir að reglulegar hitamælingar hófust á suðurpólnum undir lok sjötta áratugarins. Á þeim tíma hélst loftslags þar stöðugt og fór jafnvel kólnandi. Undir lok síðustu aldar tók sjávarhiti í hitabeltinu í vestanverðu Kyrrahafinu að hækka með náttúrulegri sveiflu sem á sér stað yfir áratugaskeið. Hlýnun hafsins raskaði loftstraumum þannig að sterkar lægðir mynduðust á Weddell-hafi, austan við Suðurskautslandsskagann. Lægðirnar drógu hlýtt loft úr Suður-Atlantshafi inn á meginland Suðurskautslandsins. Sama þróun er talin ástæða hnignunar hafíss á Weddell-hafi. Lítil hætta er þó á verulegri bráðnun á suðurpólnum. Meðalhitinn þar er engu að síður í kringum -50°C á meðaltali. Jöklar sums staðar við strandlengju Suðurskautslandsins hafa aftur á móti látið undan síga undanfarna áratugi og er það rakið til hnattrænnar hlýnunar af völdum manna. Þar er það ekki síst hlýsjór sem kemst undir jöklana sem bræðir þá neðanfrá. Gríðarlegt magn ferskvatns er bundið í ís á suðurskautinu. Bráðnun íssins gæti hækkað sjávarstöðu á jörðinni um fleiri metra á næstu árhundruðum. Stærsti óvissuþátturinn um hækkun sjávarstöðu við strendur Íslands í skýrslu vísindanefndar um loftslagbreytingar sem kom út árið 2018 var talin bráðnun á Suðurskautslandinu. Gert er ráð fyrir að hækkun sjávarstöðu við Ísland verði mögulega aðeins 30-40% af heimsmeðaltali. Ástæðan er hröð bráðnun Grænlandsjökuls og þau áhrif sem hún hefur á þyngdarsvið jökulsins. Massi jökulsins hífir upp sjávarstöðuna í nágrenni hans. Þegar jökullinn tapar massa slaknar á þyngdarkraftinum og sjávarstaðan lækkar. Bráðnun íssins á Suðurskautslandinu hækkaði aftur á móti sjávarstöðuna við Ísland.
Suðurskautslandið Loftslagsmál Vísindi Tengdar fréttir Bráðnun á báðum hvelum sexfalt meiri en undir lok síðustu aldar Saman hafa Grænland og Suðurskautslandið tapað um 475 milljörðum tonnum af ís á hverju ári á þessum áratug sem er að líða. Það er margfalt meira en á 10. áratug síðustu aldar. 13. mars 2020 16:31 Síðasti áratugur sá hlýjasti í sögunni Í nýrri skýrslu Alþjóða veðurfræðistofnunarinnar um stöðu loftslagsmálai eru staðfestar bráðabirgðaniðurstöður sem lagðar voru fram á Loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna í desember síðastliðnum sem sýndu að árið 2019 var næst heitasta ár frá upphafi mælinga. 11. mars 2020 13:15 Hitamet slegið á Suðurskautinu Útlit er fyrir að hitamet hafi verið slegið á Suðurskautslandi í byrjun vikunnar þegar hitinn mældist fara yfir tuttugu gráður. 14. febrúar 2020 08:43 Fundu hlýsjó undir viðkvæmri ísbreiðu á Suðurskautslandinu Thwaites-jökullinn á vestanverðu Suðurskautslandinu er talinn sérstaklega viðkvæmur fyrir áframhaldandi bráðnun. Hann hefur nú þegar tapað hundruð milljarða tonna af ís. 3. febrúar 2020 13:09 Mest lesið Vill skipta út borgarstjórnarflokknum en halda Hildi inni Innlent Hútar réðust inn til Sameinuðu þjóðanna og tóku ellefu starfsmenn í hald Innlent Biðjast ekki afsökunar Innlent Friðarsúlan „gagnslaus“ og megi alveg eins heita „woke-súlan“ Innlent Ferðamaður tekinn á tvö hundruð kílómetra hraða Fréttir Vilja losna við lífsýni sem tengt var Ásu Erlent Mótorhjólakappi fluttur á sjúkrahús eftir árekstur við framúrakstur Innlent Vilja reisa gervigreindarborgir á rústum Gasa Erlent Fer hörðum orðum um „óveðursskýið“ Jóhann Pál Innlent „Dökk að utan en mjólkurhvít að innan“ Innlent Fleiri fréttir Vilja reisa gervigreindarborgir á rústum Gasa Vilja losna við lífsýni sem tengt var Ásu Felldu talsmann hernaðararms Hamas Sár yfir Nóbelnum og rak Modi í faðm Xi Ísland enn friðsælast í sífellt versnandi heimi Ætla að hægja á eða stöðva flæði neyðaraðstoðar Skipagöng ólíklegri eftir að tilboð reyndust of há Maður talinn af eftir jarðfall Reynir að taka fleiri spil úr stokki þingsins Hleypa fulltrúum Palestínu ekki á allsherjarþingið Fyrrverandi þingforseti skotinn um hábjartan dag Finnar ætla að hætta að flagga hakakrossinum Úkraínumenn réðust á olíuvinnslu en Rússar á fjölbýlishús Flestir tollar Trumps eru ólöglegir, í bili Skutu hver annan fyrir orður og bætur Skoða að endurheimta votlendi til að stöðva loftslagsbreytingar og Rússa Sviptir Harris vernd Stærsta geimfyrirtæki Rússlands á vonarvöl Afhjúpaði eigin njósnara á X Shinawatra bolað úr embætti Slagsmál á mexíkóska þinginu yfir ræðutíma Ekki lengur fjarlægur möguleiki að hringrás í Atlantshafi stöðvist Falin myndavél á þingklósettinu og ósæmilegar myndir af börnum Árásarmaðurinn heltekinn af „hugmyndinni um að drepa börn“ Bandaríska utanríkisráðuneytið tjáir sig ekki um undirróðursherferð Glundroði hjá einni fremstu lýðheilsustofnun heims Rússar réðust á sendiskrifstofu Evrópusambandsins í Kænugarði Hafði ritað „Breivik“ og „Drepið Trump“ á skotvopnin Rýnt í stöðuna í Úkraínu: Friður enn fjarlægur og Trump missir móðinn Mannskæð skotárás í skóla í Bandaríkjunum Sjá meira
Bráðnun á báðum hvelum sexfalt meiri en undir lok síðustu aldar Saman hafa Grænland og Suðurskautslandið tapað um 475 milljörðum tonnum af ís á hverju ári á þessum áratug sem er að líða. Það er margfalt meira en á 10. áratug síðustu aldar. 13. mars 2020 16:31
Síðasti áratugur sá hlýjasti í sögunni Í nýrri skýrslu Alþjóða veðurfræðistofnunarinnar um stöðu loftslagsmálai eru staðfestar bráðabirgðaniðurstöður sem lagðar voru fram á Loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna í desember síðastliðnum sem sýndu að árið 2019 var næst heitasta ár frá upphafi mælinga. 11. mars 2020 13:15
Hitamet slegið á Suðurskautinu Útlit er fyrir að hitamet hafi verið slegið á Suðurskautslandi í byrjun vikunnar þegar hitinn mældist fara yfir tuttugu gráður. 14. febrúar 2020 08:43
Fundu hlýsjó undir viðkvæmri ísbreiðu á Suðurskautslandinu Thwaites-jökullinn á vestanverðu Suðurskautslandinu er talinn sérstaklega viðkvæmur fyrir áframhaldandi bráðnun. Hann hefur nú þegar tapað hundruð milljarða tonna af ís. 3. febrúar 2020 13:09