Rithöfundurinn Auður Jónsdóttir ræddi mál leikarans Atla Rafns Sigurðarsonar gegn Leikfélagi Reykjavíkur og Kristínu Eysteinsdóttur, leikhússstjóra um meinta ólögmæta uppsögn hans í Sprengisandi í morgun. Hún segir það ekki hafa verið spurningu hvort slík mál færu fyrir dómstóla, heldur hvenær.

Mál Atla Rafns hefur vakið mikla athygli en málið var tekið fyrir í héraðsdómi í vikunni. Þar sagðist Atli Rafn ekki hafa vitað um ásakanir í sinn garð sem leiddu til uppsagnar hans. Hann hafi ekki fengið neinar upplýsingar nema þær að eitt af þeim sjö atvikum sem voru tilkynnt höfðu átt sér stað innan veggja leikhússins.

Sjá einnig: Atli Rafn sagðist hafa verið haldið í algeru myrkri um ásakanir 

„Þegar þetta gerist þá er leikhússtjórinn í erfiðri stöðu því þarna er hópur innan hússins sem kveðst ekki geta unnið með viðkomandi leikara út af þessu,“ sagði Auður um málið.

Hún segir leikhússtjóri jafnframt vera einu manneskjuna sem vissi umfang og eðli ásakananna þar sem þolendur hefðu beðið um nafnleynd, sem Auður segir vera grundvallarþátt í þeim breytingum sem urðu í kjölfar MeToo-byltingarinnar.

„Þetta er vitundarvakning. Fólk og konur sætta sig ekki við að þurfa að vera kynferðislega áreitnar enda er vitað allt um afleiðingar þess sem það hefur, bæði sem valdatæki, ofbeldi, hvaða andlegu afleiðingar það hefur. Það sem er samt við þessa vitundarvakningu er að skilyrðið er að konur geti stigið fram í viðkvæmum aðstæðum og sagt frá því sem þær upplifi án þess að það skaði þær. Þær hafa rétt þolandans til þess að segja frá upplifun sinni.“

Ásýnd byltingarinnar breytist í dómsal 

Auður segir stærstu spurninguna í málinu endurspeglast í öllum málum af þessu tagi. Spurningin sé einfaldlega hvort sá sem er borinn sökum sé algjörlega réttlaus.

„Í öllum dómsmálum hafa allir rétt á vörn. Í rauninni er þetta mál birtingarmynd fyrir eitthvað stærra, kannski var bara spurning ekki hvort heldur hvenær þetta myndi gerast,“ segir Auður.

Hún segir málið vera dæmi um að samfélagið sé komið lengra en kerfið og það viti ekki hvernig eigi að tækla það. Ásýnd byltingarinnar breytist hins vegar þegar er komið inn í dómsal þar sem enginn viti í raun hvað átti sér stað og það geti haft gríðarlegar afleiðingar fyrir þann sem er sakaður um slíka háttsemi.

„Í dómsmáli skiptir hvert orð og hvert atvik máli þegar er verið að dæma. Það verður svolítið æpandi þegar þetta verður eins og fíll í herberginu, það veit enginn almennilega hvað gerðist,“ segir Auður.

„Þær ásakanir sem varða kynferðislega áreitni geta náttúrulega haft gríðarleg áhrif á líf manneskjunnar sem er borin þessum sökum, hún getur misst vinnu, mannorð sitt í öllum samskiptum og jafnvel verið grunlaus um að það sé verið að segja svona sögur af sér. Það getur líka verið að það sé búið að ræna þig mannorðinu án þess að þú vitir af því.“

Leikhússtjóri þurfti að bregðast við

Auður segir það vera ljóst að það hafi aldrei verið ætlunin að ræna Atla mannorðinu. Þarna hafi leikhússtjóri einfaldlega þurft að bregðast við og ekki getað horft fram hjá upplifun kvennanna.

„Það sem er raunverulegt er upplifun kvennanna. Þær koma þarna og þær eru þetta margar og þetta kemur úr nokkrum áttum þannig leikhússtjóri getur heldur ekki horft fram hjá því. Honum er skylt að tryggja öryggi fólks og ekki getur hann hundsað frásagnirnar.“

Sjá einnig: Fjöldi, eðli og umfang ásakana gegn Atla Rafni leiddu til brottrekstursins

Hún segir það vera mikilvægt að auðvelda farveg þessara mála og gera mönnum kleift að horfast í augu við það ef þeir hafi sýnt af sér hegðun sem ekki á að viðgangast. Byltingin hafi snúið að einhverju sem hafi lengi viðgengist í samfélaginu, verið mjög eyðileggjandi og ekki verið hægt að snerta á fyrr en nú.

„Ætlunin er ekki að ræna hann mannorðinu, það er verið að bregðast við.“

Heyra má viðtalið við Auði í spilaranum hér að neðan.