Í september í fyrra kom fram á vef Umhverfisstofnunar að hún hygðist gera sérstaka rannsókn til að staðreyna hvers konar olíu skemmtiferðaskip sem hingað koma séu að brenna. Það er gert með því að fara í eftirlitsferðir um borð í skipin þar sem sýni er fengið úr olíu.
Verkefnið sem Umhverfisstofnun stendur frammi fyrir, að setja á reglubundið eftirlit með skipum, til dæmis með vettvangsferðum og víðtækari mælingum, er enn á byrjunarreit að sögn Eiríks Þóris Baldurssonar, sérfræðings á sviði efna, eftirlits og veiðistjórnunar hjá Umhverfisstofnun. Við nánari athugun hafi komið í ljós að verkefnið væri mun umfangsmeira en áður hafði verið talið. Þess ber þó að geta að hefðbundnar mælingar á svifryki fara fram víðsvegar um landið og þá er brennisteinsdíoxíð (So2) einnig mælt á sumum stöðum. Hægt er að fylgjast með mælingum á rauntíma á vefsvæðinu loftgæði.is.
Spurður að því hver fyrirstaðan væri svarar Eiríkur því til að það séu helst mál sem snúi að framkvæmdinni sjálfri. „Þetta snýr aðallega að hinum praktísku hliðum. Við, sem erum með þetta mál, vinnum aðallega að stjórnsýslumálum og það að velja skip og fara í þetta eftirlit er bara mjög ópraktískt fyrir aðilana sem eru hérna inni á stofnuninni. Þess fyrir utan væri ákjósanlegra að fá í vinnu til okkar menn sem eru menntaðir vélstjórar til að fara um borð,“ segir Eiríkur sem bendir á að vélstjórar hafi til að bera þá praktísku þekkingu sem gott væri að búa yfir til að hrinda verkefninu í framkvæmd.
Eiríkur bendir á að tafirnar skýrist af því að stofnunin vilji umfram allt vanda sig og bjóða upp á eftirlit sem virki. „Þetta á ekki að vera sýndarmennskueftirlit. Þetta á að vera eitthvað sem virkar.“
Hvers vegna geta nágrannalöndin haldið úti reglubundnu hertu eftirliti en Ísland ekki að því er virðist?
„Við getum það alveg. Þetta er bara spurning um að réttu aðilarnir, með réttu verkfærin geri þetta. Þetta er bara í vinnslu.“
Æfingavettvangsferð Umhverfisstofnunar
Umhverfisstofnun fór í samstarf með skipafélagi á Íslandi til að framkvæma æfingu starfsliðsins og sérfræðinga í vettvangsferðum í skip. Eiríkur segir að æfingin hafi komið að góðum notum.
Þegar eftirlitsaðilar fara í vettvangsferðir um borð í skipin er litið yfir pappírsgögn sem viðkomandi er skylt að hafa til reiðu, eins og kvittanir fyrir olíu og olíuskiptadagbækur. Þá er auk þessa alls tekið olíusýni.
„Það er ekkert sem bannar þeim að vera með svartolíu, þetta er bara spurning um að þeir séu ekki að brenna henni þar sem þeir mega ekki brenna henni eins og við bryggju og á þessum svæðum. Þar getum við skoðað þessar olíuskiptadagbækur. Þegar maður er orðinn mjög fær í því þá er hægt að lesa í þær nákvæmlega hvað þau voru að brenna og hvar.“
Gulleitur reykur gæti bent til svartolíu
Spurður hvort stofnuninni berist ábendingar um skip sem brenni svartolíu við hafnir segir Eiríkur svo vera. „Þetta eru sögur sem við heyrum og höfum heyrt lengi, að þetta sé stundað og ég efast ekki um að þetta sé raunin í einhverjum tilvikum, því miður. Á sama tíma er ekki nein sönnun fyrir þessu.“
Eiríkur segir að stofnuninni berist margar ábendingar um að það séu skip við hafnir á Íslandi og að þykkan svartan reyk leggi frá skipunum. Hann segir þó að svarti liturinn bendi ekki endilega til þess að um svartolíu sé að ræða. Helstu merki þess að verið sé að brenna olíu með miklu brennisteinsinnihaldi, sem gæti þá bent til þess að verið sé að brenna olíu, sé gulleitur reykur.
