Íslensk erfðagreining hefur hafið skimun fyrir kórónuveirunni utan höfuðborgarsvæðisins og er von á sýnum í dag frá Vestmannaeyjum. Sýnatökur vegna veirunnar munu þá hefjast hjá Læknastofum Akureyrar næstkomandi mánudag og einnig verður skimað fyrir veirunni á Austurlandi og Vesturlandi á næstu misserum. Kári Stefánsson, forstjóri Íslenskrar Erfðagreiningar, ræddi málið í Reykjavík síðdegis í dag.
„Það er nauðsynlegur hluti af því að skima þessa þjóð því hún býr ekki bara á þessum kaldranalega skaga á Suðvesturlandi, hún býr annars staðar líka,“ segir Kári.
Þegar ÍE hóf skimun var það aðallega hjá einstaklingum sem ekki sýndu klár einkenni COVID-19. „Við erum búin að skima að ég held 12-13 þúsund manns á þann hátt. Það sem kom út úr þeirri skimun var að veiran fyndist í svona 0,9 prósent af þeim sem koma í skimun. Það sem við höfðum áhyggjur af þá var að þessi 0,9 prósent tala væri of há, það er að segja að það kæmi frekar fólk í skimun hjá okkur sem væri með áhyggjur og á meðal þeirra væri fólk sem hefði ástæðu til að hafa áhyggjur.“
Tekið var slembiúrtak til að bregðast við þeim áhyggjum og komu niðurstöður úr 950 manna úrtaki í gær en af þeim reyndust þrír vera með veiruna eða um það bil 0,3 prósent. Hann segist ekki telja að tölfræðilegur munur þessarar skimunar og skimunarinnar í síðustu viku sé mikill en niðurstöðurnar bendi þó til þess að veiran sé ekki að breiðast víðar út í samfélaginu og ef eitthvað sé, þá sé dreifing veirunnar að minnka.
„Þetta bendir til að ráðstafanir þríeykisins séu að virka og hverjar eru þær ráðstafanir? Eins og ég sé það er það fyrst og fremst að leita mjög harkalega að þeim sem hafa verið í snertingu við þá sem greinast og setja þá í sóttkví og nýta sér síðan það innsæi sem þau hafa í dreifingu veirunnar sem kemur út úr þessari skimun,“ segir Kári.
„Ég held að það sé töluvert meira en blóð, sviti og tár sem hafa komið út úr þessari vinnu, ég held það hafi komið möguleikar til að hemja útbreiðslu þessarar heldur andstyggilegu veiru.“
Hann segir að búið sé að raðgreina veiruna eða verið sé að fara að gera það hjá öllum sem hafa greinst með hana og að þótt stökkbreytingartími hennar sé ekki mjög hár þá hafi hún smitað svo marga á heimsvísu að hún hafi fengið mikil tækifæri til að stökkbreytast. ÍE hefur fundið yfir 250 stökkbreytingar í veirunni og af þeim séu 130 sem ekki hafa fundist utan Íslands.
Hann segir að það sem helst þurfi að uppgötva um veiruna sé hver hinn líffræðilegi grunnur sé að hinum mismunandi viðbrögðum við veirunni, hvers vegna einkenni sumra lýsi sér í kveflíkum einkennum og hvers vegna sumir lendi í öndunarvél eða deyi. Þá segir hann ástæðuna annað hvort að einhverjir séu fæddir með arfgengan veikleika eða styrk gegn veirunni og verið sé að grandskoða það eða að breytileiki sé í veirunni sjálfri og hafi því mismunandi áhrif á fólk eða þá að þetta sé samblanda af þessu tvennu.
Kári segist agndofa af aðdáun yfir dugnaðnum í fólkinu sem starfar hjá Íslenskri erfðagreiningu, sem vinni daginn út og inn án þess að kvarta eða biðja um nokkuð og segir það alveg með ólíkindum.
„Ég sit hér með augun full af tárum allan daginn þegar ég horfi á þetta fólk.“
