„Það gekk bara eins og í sögu. Þetta var bara reglulega vel lukkað,“ segir Hjörtur Jóhann Jónsson, leikari um frumsýningu á leikritinu Medeu í Borgarleikhúsinu í gærkvöldi. Hirti var falið það verkefni að setja sig inn í burðarhlutverk sýningarinnar á aðeins fjórtán vinnudögum sem er mun minna en hefðbundið er fyrir æfingarferli.

Hjörtur tók við hlutverki Jasonar í Medeu sem Atli Rafn Sigurðarson átti að fara með. Til stóð að frumsýna verkið um jólin en fresta þurfti sýningunni eftir að Atla Rafni var skyndilega vikið frá störfum í Borgarleikhúsinu um miðjan desember vegna ásakana í tengslum við „Me Too“ byltinguna.

Fannst þér óþægilegt að stíga inn í leikritið við þessar aðstæður?

„Í rauninni reyndi ég að hugsa sem minnst um það. Ég einbeitti mér aðallega bara að því að ná utan um þetta allt saman. Ég reyndi viljandi að pæla ekki í því,“ segir Hjörtur sem er leikhópnum þakklátur fyrir að hafa tekið vel á móti sér. „Þetta er svo frábær hópur. Þegar eitthvað er krefjandi á góðan hátt og skemmtilegt þá er ekkert erfitt,“ segir Hjörtur.

Talið barst að því uppgjöri sem hefur átt sér stað innan leikhússtéttarinnar á síðustu mánuðum. Konur sem starfa innan sviðslista og kvikmyndagerðar á Íslandi gerðu 62 frásagnir af ofbeldi og áreitni opinberar undir yfirskriftinni „Tjaldið fellur“. Alls skrifuðu 548 konur í stéttinni undir yfirlýsingu þar sem þess var krafist að þær fengju að vinna sína vinnu lausar við áreitni, ofbeldi og mismun. Hvað finnst Hirti um þetta uppgjör?

„Mér finnst það vera partur af þessu stóra breytingaferli sem er að eiga sér stað. Það er erfitt að taka einhverja mælingu á þetta því maður er staddur í miðjum storminum. Þetta er búið að vera mjög áberandi í leikhúsinu en ég er samt ekkert viss um að þetta sé meira í leikhúsinu en annars staðar, þetta er kannski bara mjög áberandi af því að þetta er oft frægt fólk og umfjöllunin um þetta er mikil. Alveg eins og með íþróttakonurnar núna um daginn.“

Spurður hvort kynferðisleg áreitni sé honum ofarlega í huga þessa dagana svarar Hjörtur játandi. „Við erum öll erum endalaust að hugsa um þetta og tala um þetta. Það eru allir mjög skeknir yfir þessu. Þegar fyrstu sögurnar komu fram þá sló það mig sérstaklega hvað þetta er mikið og út um allt og gjörsamlega alls staðar í samfélaginu. Maður, í einhverri barnslegri trú, hélt að þetta væri ekki svona slæmt.“

Hjörtur telur að það mikilvægasta sem karlmenn geti gert núna sé að hlusta. „Við karlmenn þurfum að vera mjög duglegir að hlusta. Núna held ég að sé tímabil þar sem við öll erum að hlusta og lesa vandlega í kringumstæður. Við erum sérstaklega nærgætin og tillitssöm og að reyna að átta okkur á hvað gerist næst.“

Starfsmenn Borgarleikhússins fengu, skömmu eftir að fyrstu frásagnirnar voru gerðar opinberar, fyrirlestra frá starfsmönnum Stígamóta og sérfræðingum í kynferðislegri áreitni. Þar hafi Hirti verið gert ljóst að leiðin að jafnrétti sé langhlaup. „Sérfræðingarnir tala mjög mikið um þetta að þetta sé langt ferli og maður vill náttúrulega helst fá allar breytingar inn strax og að laga þetta um leið en þetta er bara þyngri steinn að velta en svo. Þetta er svo margþætt. Í grunninn er svona ofbeldi alltaf grundvallað í misrétti og ójafnrétti. Það er stóra myndin að útrýma misrétti.“

Ekki hægt að afgreiða misrétti með yfirlýsingu
Hjörtur segist hafa tekið eftir því að vinnustaðir sendi nú frá sér yfirlýsingar í hrönnum um bót og betrun í jafnréttismálum: „...sem er náttúrulega frábært en þangað til eitthvað breytist og gerist eru þetta orðin tóm. Maður veit að þetta stoppar ekkert þar. Það er ekki hægt að afgreiða þetta með yfirlýsingum.“

Leikritið Medea var sem fyrr segir frumsýnt í gær. Á þetta gamla verk erindi við samtímann?

„Já, ekki spurning. Það er alveg magnað hvað þetta tvö þúsund og fjögur hundruð ára gamla leikrit virkar enn þann dag í dag og síðan er náttúrulega leikgerðin hennar Hrafnhildar Hagalín frábær. Hún er dásamleg. Hún nær að halda tóninum og stílnum í verkinu á sama tíma og hún gerir það aðgengilegt fyrir okkur. 

Þetta fjallar um misrétti, stöðu kvenna og stöðu flóttamanna. Það er ofboðslega margt sem kallast á við daginn í dag,“ segir Hjörtur. Harpa Arnarsdóttir fer með leikstjórn verksins en Hjörtur segir að hún sé dásamlegur og stórkostlegur listamaður sem hafi „stýrt skipinu einstaklega vel.“