Fréttaskýring: Stjörnustríðsáform verði að veruleika 23. nóvember 2010 06:00 Gægist inn um dyrnar Dmitrí Medvedev Rússlandsforseti á NATO-fundi í Lissabon. Fréttablaðið/AP Hvað ætlast leiðtogar NATO fyrir? Rússar hafa sýnt áhuga á þátttöku í eldflaugavarnarkerfi sem leiðtogar aðildarríkja Atlantshafsbandalagsins samþykktu á fundi sínum í Lissabon fyrir helgi að sett verði upp í Evrópu. Anders Fogh Rasmussen, framkvæmdastjóri NATO, lýsti þessu yfir að loknum fundi með Rússum á laugardaginn. Dmitrí Medvedev Rússlandsforseti tók þó fram að ekkert sé enn ákveðið. „Við tökum þátt á jafnréttisgrundvelli, annars verðum við ekki með,“ sagði hann. Þetta verða að teljast ótvíræð merki þess að þáttaskil hafi orðið í samskiptum Rússa og NATO. Fyrir fáum árum sýndu Rússar því harða andstöðu og töldu sér gróflega ógnað þegar Bandaríkin hugðust, einhliða, koma sér upp slíku kerfi. „Eldflaugavarnir verða hluti af almennri varnarstefnu okkar,“ segir í yfirlýsingu leiðtoganna. Samkvæmt yfirlýsingunni verður byggt á eldflaugavarnakerfinu, sem herlið NATO hafa til þessa notað á bardagasvæðum. Hlutverk þess verður aukið þannig að það verði notað til að „vernda íbúa, landsvæði og herlið“ allra aðildarríkja bandalagsins í Evrópu. Að auki verður eldflaugavarnakerfi það, sem Bandaríkjamenn hyggjast koma á fót í Evrópu, notað til að styrkja eldflaugavarnir NATO í Evrópu. Bandaríkjamenn hafa áratugum saman haft áhuga á að koma sér upp vörnum, sem felast í því að óvinaflugskeyti verði hægt að stöðva áður en þau lenda á skotmarki sínu. Hugmyndin er sú að með hjálp ratsjárkerfa sé hægt að reikna út stefnu og staðsetningu aðvífandi flugskeyta svo hægt verði að senda flugskeyti á móti þeim og sprengja þau áður en þau valda tjóni. Það var Ronald Reagan sem kynnti þessi áform fyrst til sögunnar árið 1983. Þau voru harðlega gagnrýnd og mikið grín gert að þessum stjörnustríðsleik kúrekans í Hvíta húsinu. Bill Clinton hélt áfram að þróa þessar hugmyndir og Bush yngri tók síðan við keflinu. Hann var fyrir fáum árum kominn á fremsta hlunn með að setja upp eldflaugavarnakerfi í Tékklandi og Póllandi. Bandaríkjastjórn féll frá þeim áformum eftir að Barack Obama tók við embætti, en í haust kynnti Obama nýja útfærslu eldflaugavarna í Evrópu, sem gekk út á það að í staðinn fyrir að setja upp slíkar varnir í Tékklandi og Póllandi verða þær hafðar í bandarískum herskipum á Miðjarðarhafi. Þetta væntanlega varnarkerfi Bandaríkjanna verður partur af eldflaugavörnum Atlantshafsbandalagsins í Evrópu. Áherslan er lögð á að sameina aðildarríki NATO og nágrannaríki bandalagsins um sameiginlegar eldflaugavarnir, frekar en að Bandaríkin standi einhliða að verki. „Eldflaugavarnir munu tengja aðildarríkin nánari böndum,“ sagði Anders Fogh á leiðtogafundinum. „Með því að bjóða Rússum að starfa með okkur tel ég að við höfum líka raunhæfa möguleika á að byggja öryggisþak yfir allt Evrópu- og Atlantshafssvæðið.“ gudsteinn@frettabladid.is Mest lesið Stóra tjaldið fellt og hætt við brennuna vegna óveðurs Innlent Klíndu límmiðum á Ormsson sem versla ekki einu sinni við Rapyd Innlent „Manneskja sem er komin á þetta plan hlýtur að vera rökþrota“ Innlent „Það var töluvert verra veður en spáin sagði“ Innlent Þjóðhátíðargestum hleypt inn í Herjólfshöll meðan veðrið gengur yfir Innlent Læti í miðbænum og í veðrinu Innlent Breyti engu á jörðu niðri að viðurkenna sjálfstæði Palestínu Erlent Fjölskyldufaðir stunginn meðan sonurinn horfði á Innlent Opnun Samverks á Hellu fagnað Innlent Þjóðarpúls Gallups: Kristrún og Þorgerður gætu myndað meirihluta án Flokks fólksins Innlent Fleiri fréttir Breyti engu á jörðu niðri að viðurkenna sjálfstæði Palestínu Trump ræsir út kjarnorkukafbáta eftir „ögrandi“ ummæli Rússa „Clinton áætlunin“ líklega tilbúningur rússneskra njósnara „Ekki taka. Endurheimta. Þetta er okkar“ Arabaríkin sameinast um afvopnun Hamas og fordæmingu á árásunum 7. október Bukele ryður leiðina að einræði í El Salvador Freista þess að hindra að Bandaríkin fargi miklu magni getnaðarvarna Hvatti ríki til að stuðla að stjórnarskiptum í Rússlandi Tollar á vörur frá Íslandi verða 15 prósent samkvæmt forsetatilskipun Leynilega geimfarið sent á sporbraut í áttunda sinn Samþykkja ný lög um spillingarrannsóknir eftir mótmæli Múhameð eykur forskotið og enginn nefndur Keir Gera miklar breytingar á kjördæmum Texas, að beiðni Trumps Suðureyjargöng skilyrt hækkun eftirlaunaaldurs Kínverjar leita leiða til að granda gervihnöttum Musks Í áfalli eftir að hafa fengið bréf frá árásarmanninum inn um lúguna Dregur í land og segir Starmer og félaga verðlauna Hamas Létu sprengjum rigna á Kænugarð Segja 30 hafa látist í skotárás Ísraelshers við dreifingu neyðargagna Kanada í hóp þeirra sem hyggjast viðurkenna sjálfstæði Palestínu Sjö dáið úr hungri síðasta sólarhringinn Rannsaka tengsl þyngdarstjórnunarlyfja við bráða brisbólgu Gargaði á flokksfélaga sína Fyrsta ástralska geimflaugin flaug í fjórtán sekúndur Maxwell vill friðhelgi fyrir vitnisburðinn Vill greiða sex milljarða tryggingu til að losna úr haldi Pokrovsk riðar til falls 8,8 stiga skjálfti í Rússlandi: Flóðbylgjuviðvaranir gefnar út víða um Kyrrahaf Arabaríki og lönd ESB kalla eftir tveggja ríkja lausn og afvopnun Hamas Ísland ekki í fararbroddi heldur fylgi öðrum í humátt á eftir Sjá meira
Hvað ætlast leiðtogar NATO fyrir? Rússar hafa sýnt áhuga á þátttöku í eldflaugavarnarkerfi sem leiðtogar aðildarríkja Atlantshafsbandalagsins samþykktu á fundi sínum í Lissabon fyrir helgi að sett verði upp í Evrópu. Anders Fogh Rasmussen, framkvæmdastjóri NATO, lýsti þessu yfir að loknum fundi með Rússum á laugardaginn. Dmitrí Medvedev Rússlandsforseti tók þó fram að ekkert sé enn ákveðið. „Við tökum þátt á jafnréttisgrundvelli, annars verðum við ekki með,“ sagði hann. Þetta verða að teljast ótvíræð merki þess að þáttaskil hafi orðið í samskiptum Rússa og NATO. Fyrir fáum árum sýndu Rússar því harða andstöðu og töldu sér gróflega ógnað þegar Bandaríkin hugðust, einhliða, koma sér upp slíku kerfi. „Eldflaugavarnir verða hluti af almennri varnarstefnu okkar,“ segir í yfirlýsingu leiðtoganna. Samkvæmt yfirlýsingunni verður byggt á eldflaugavarnakerfinu, sem herlið NATO hafa til þessa notað á bardagasvæðum. Hlutverk þess verður aukið þannig að það verði notað til að „vernda íbúa, landsvæði og herlið“ allra aðildarríkja bandalagsins í Evrópu. Að auki verður eldflaugavarnakerfi það, sem Bandaríkjamenn hyggjast koma á fót í Evrópu, notað til að styrkja eldflaugavarnir NATO í Evrópu. Bandaríkjamenn hafa áratugum saman haft áhuga á að koma sér upp vörnum, sem felast í því að óvinaflugskeyti verði hægt að stöðva áður en þau lenda á skotmarki sínu. Hugmyndin er sú að með hjálp ratsjárkerfa sé hægt að reikna út stefnu og staðsetningu aðvífandi flugskeyta svo hægt verði að senda flugskeyti á móti þeim og sprengja þau áður en þau valda tjóni. Það var Ronald Reagan sem kynnti þessi áform fyrst til sögunnar árið 1983. Þau voru harðlega gagnrýnd og mikið grín gert að þessum stjörnustríðsleik kúrekans í Hvíta húsinu. Bill Clinton hélt áfram að þróa þessar hugmyndir og Bush yngri tók síðan við keflinu. Hann var fyrir fáum árum kominn á fremsta hlunn með að setja upp eldflaugavarnakerfi í Tékklandi og Póllandi. Bandaríkjastjórn féll frá þeim áformum eftir að Barack Obama tók við embætti, en í haust kynnti Obama nýja útfærslu eldflaugavarna í Evrópu, sem gekk út á það að í staðinn fyrir að setja upp slíkar varnir í Tékklandi og Póllandi verða þær hafðar í bandarískum herskipum á Miðjarðarhafi. Þetta væntanlega varnarkerfi Bandaríkjanna verður partur af eldflaugavörnum Atlantshafsbandalagsins í Evrópu. Áherslan er lögð á að sameina aðildarríki NATO og nágrannaríki bandalagsins um sameiginlegar eldflaugavarnir, frekar en að Bandaríkin standi einhliða að verki. „Eldflaugavarnir munu tengja aðildarríkin nánari böndum,“ sagði Anders Fogh á leiðtogafundinum. „Með því að bjóða Rússum að starfa með okkur tel ég að við höfum líka raunhæfa möguleika á að byggja öryggisþak yfir allt Evrópu- og Atlantshafssvæðið.“ gudsteinn@frettabladid.is
Mest lesið Stóra tjaldið fellt og hætt við brennuna vegna óveðurs Innlent Klíndu límmiðum á Ormsson sem versla ekki einu sinni við Rapyd Innlent „Manneskja sem er komin á þetta plan hlýtur að vera rökþrota“ Innlent „Það var töluvert verra veður en spáin sagði“ Innlent Þjóðhátíðargestum hleypt inn í Herjólfshöll meðan veðrið gengur yfir Innlent Læti í miðbænum og í veðrinu Innlent Breyti engu á jörðu niðri að viðurkenna sjálfstæði Palestínu Erlent Fjölskyldufaðir stunginn meðan sonurinn horfði á Innlent Opnun Samverks á Hellu fagnað Innlent Þjóðarpúls Gallups: Kristrún og Þorgerður gætu myndað meirihluta án Flokks fólksins Innlent Fleiri fréttir Breyti engu á jörðu niðri að viðurkenna sjálfstæði Palestínu Trump ræsir út kjarnorkukafbáta eftir „ögrandi“ ummæli Rússa „Clinton áætlunin“ líklega tilbúningur rússneskra njósnara „Ekki taka. Endurheimta. Þetta er okkar“ Arabaríkin sameinast um afvopnun Hamas og fordæmingu á árásunum 7. október Bukele ryður leiðina að einræði í El Salvador Freista þess að hindra að Bandaríkin fargi miklu magni getnaðarvarna Hvatti ríki til að stuðla að stjórnarskiptum í Rússlandi Tollar á vörur frá Íslandi verða 15 prósent samkvæmt forsetatilskipun Leynilega geimfarið sent á sporbraut í áttunda sinn Samþykkja ný lög um spillingarrannsóknir eftir mótmæli Múhameð eykur forskotið og enginn nefndur Keir Gera miklar breytingar á kjördæmum Texas, að beiðni Trumps Suðureyjargöng skilyrt hækkun eftirlaunaaldurs Kínverjar leita leiða til að granda gervihnöttum Musks Í áfalli eftir að hafa fengið bréf frá árásarmanninum inn um lúguna Dregur í land og segir Starmer og félaga verðlauna Hamas Létu sprengjum rigna á Kænugarð Segja 30 hafa látist í skotárás Ísraelshers við dreifingu neyðargagna Kanada í hóp þeirra sem hyggjast viðurkenna sjálfstæði Palestínu Sjö dáið úr hungri síðasta sólarhringinn Rannsaka tengsl þyngdarstjórnunarlyfja við bráða brisbólgu Gargaði á flokksfélaga sína Fyrsta ástralska geimflaugin flaug í fjórtán sekúndur Maxwell vill friðhelgi fyrir vitnisburðinn Vill greiða sex milljarða tryggingu til að losna úr haldi Pokrovsk riðar til falls 8,8 stiga skjálfti í Rússlandi: Flóðbylgjuviðvaranir gefnar út víða um Kyrrahaf Arabaríki og lönd ESB kalla eftir tveggja ríkja lausn og afvopnun Hamas Ísland ekki í fararbroddi heldur fylgi öðrum í humátt á eftir Sjá meira