Þriðju umræðu um frumvarpið lauk síðdegis í gær og var atkvæðagreiðslu í kjölfarið frestað til klukkan korter yfir fimm í dag. Óhætt er að segja að málið hafi verið umdeilt en fjölmargir þingmenn stjórnarandstöðunnar hafa gagnrýnt frumvarpið harðlega og stóð önnur umræða til að mynda yfir í ríflega hundrað klukkustundir.
Klukkan hálf fimm hefur hópur flóttamanna boðað til samstöðumótmæla fyrir utan Alþingi. Um er að ræða flóttamenn frá Írak sem hafa verið hér á landi í yfir fimm ár án þess að fá dvalarleyfi og verður hent út á götuna í kjölfar lagabreytingarinnar, að því er segir í lýsingu viðburðarins á Facebook.
„Þessi lög fyrir okkur þýða ekkert annað en dauðinn. Við skiljum ekki, hvar er mannúðin? Við viljum bara lifa eðlilegu lífi í þessu landi, fá tækifæri til að hefja líf okkar,“ er haft eftir þeim.
Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir, þingmaður Pírata, segir vonbrigði að það skuli ætla að takast í þetta sinn, í fimmtu tilraun, að þröngva málinu í gegnum þingið. Verið sé að taka til baka góðar breytingar sem gerðar voru á lögunum árið 2016 og ganga lengra í öfuga átt.
„Við teljum þetta mjög slæmt mál, þetta er mikil afturför. Það er ekki rétt sem að hefur komið fram í máli stjórnarþingmanna að þetta eigi að bæta skilvirkni og færa löggjöfina okkar nær nágrannaríkjunum, það er ekki það sem er að gerast. Í raun er þetta frumvarp fyrst og fremst pólitísk yfirlýsing sem lýsir tortryggni og að ákveðnu leyti andúð í garð fólks á flótta,“ segir Arndís.
Engar breytingar séu að finna í frumvarpinu sem muni leysa þann vanda og þær áskoranir sem Ísland ásamt öðrum löndum heims standa frammi fyrir vegna fjölda flóttamanna.
„Í ofanálag þá eru þarna ákvæði sem bent hefur verið á að geti brotið beinlínis gegn stjórnarskránni okkar. Meirihlutinn hefur staðfastlega neitað því að láta fara fram faglega úttekt á því en það var okkar örþrifakrafa sem var ekki fallist á,“ segir Arndís.
Lögin skerði takmarkaðan rétt flóttamanna enn frekar
Fyrst og fremst séu það ákvæði sem skerða möguleika fólks til að fá ranga ákvörðun leiðrétta og svipti þau þar með þeim grundvallarréttindum að fá mál sitt endurskoðað ýmist vegna breyttra forsendna eða á grundvelli nýrra gagna.
Þá séu ákvæði sem leiði óhjákvæmilega til þess að það muni fjölga í hópi fólks sem dvelur hér jafnvel í mörg ár eftir að neitun liggur fyrir þar sem ekki er hægt að vísa þeim úr landi. Margir snúi aftur til heimalands síns en einhverjir geri það ekki af ýmsum ástæðum og endi þar með á götunni án þjónustu. Ekkert mat hafi farið fram á hvaða áhrif það muni hafa á samfélagið.
„Þetta frumvarp er illa úthugsað, það er ekki búið að útfæra í rauninni afleiðingar þess, það er ekki einu sinni ljóst hverjar afleiðingarnar verða varðandi þjónustusviptingu. Svo er þarna ákvæði sem að óumdeilanlega brýtur á rétti barna með því að láta þau líða fyrir athafnir annarra og það er auðvitað bara mjög alvarlegt mál,“ segir Arndís.
Til viðbótar séu atriði sem varði minni hóp, svo sem að hindra möguleika kvótaflóttafólks til fjölskyldusameiningar sem líklegt er að muni bitna til að mynda á hinsegin flóttafólki. Allt hafi þetta slæm áhrif og segir Arndís lögmenn í startholunum við að leita réttar flóttafólks sem líkur séu að brotið verði á.
„Það er auðvitað eitthvað sem við ættum að hafa í huga hér á Alþingi, þegar samfélagið tekur þannig á móti löggjöf sem við erum að afgreiða, við erum ekki einu sinni búin að ganga úr skugga um það að hún standist stjórnarskrá. Það munu bara málaferli fara af stað,“ segir Arndís en staðan sé þó sú að flóttamenn hafi takmarkaða getu til að leita réttar síns fyrir dómstólum.
Píratar muni gefa stjórnarliðum lokatækifæri í atkvæðagreiðslunni á eftir til að skipta um skoðun.
„Við höfum lagt til breytingartillögur þar sem við leggjum í rauninni til að hvert og eitt ákvæði þessa frumvarps sem við teljum skaðlegt verði fellt brott þannig að öllum þingmönnum mun gefast tækifæri til þess að taka beina afstöðu til hverrar breytingar fyrir sig,“ segir Arndís.
