Við veljum okkur vini eftir lykt Jóhann Hlíðar Harðarson skrifar 2. júlí 2022 16:16 GettyImages Við veljum okkur vini sem lykta eins og við. Iðnvæðingunni er um að kenna að maðurinn er nánast eina spendýrið sem er ómeðvitað um lyktina af samborgurum sínum. Þetta eru niðurstöður nýrrar vísindakönnunar. Við þekkjum það öll að spendýrin allt í kringum okkur þefa hvert af öðru til að átta sig betur á því hvort á ferðinni er vinur eða vargur. Já, eða einhver sem þau vilja geta afkvæmi sín með. Við treystum ómeðvitað á lyktarskynið Við mennirnir gerum það reyndar líka, en algerlega án þess að vita af því. Reyndar hefur það verið svo um langt skeið að margt fólk myndi raða lyktarskyninu aftast á merina þegar kemur að því að raða skilningarvitunum fimm eftir mikilvægi. Hópur vísindamanna við Weizmann vísindastofnunina í Ísrael hefur síðustu misserin kannað mikilvægi lyktar á meðal mannanna og birti niðurstöður sínar í nýjasta tölublaði Science Advances. Þær benda afdráttarlaust til þess að vinir lykta með svipuðum hætti og að við veljum okkur vini eftir lykt. Þar sem sú hætta er fyrir hendi að vinir fari með tíð og tíma að lykta svipað, þá voru einungis valdir vinir í tilraunina sem urðu vinir við fyrstu sýn. Prófanir á þeim sýndu að þessir innbyrðis vinir sendu frá sér svipaða lykt. Lykt sem við finnum ekki nauðsynlega meðvitað, en sem heilinn okkar skynjar. Og líkar við. Eða ekki. Annað úrtak í könnuninni var hópur fólks sem þekktist ekkert og það var látið leika svokallaða speglaleiki, þ.e.a.s herma eftir hverju öðru. Vísindamennirnir þróuðu svo rafrænt nef, létu það þefa af fólkinu og segja fyrir um hverjum yrði vel til vina. Í meira en 70 prósentum tilvika rataði hið rafræna nef á rétta vini. Viljum síður vingast við fólk sem lyktar öðruvísi Inbal Ravreby, vísindakona í rannsóknarteyminu, segir að lyktarskyn mannsins þurfi frekari rannsókna við, en hún telur miklar líkur á því að fólk sem lykti með mjög ólíkum hætti, eigi hreinlega erfitt með að tengjast sterkum tilfinningaböndum. Noam Sobel, sem leiddi rannsóknina, segir að þrátt fyrir þessar niðurstöður, þá sé maðurinn langt frá því að reiða sig jafn mikið á lyktarskynið og til að mynda geitur eða snjáldurmýs, við erum háð mörgum öðrum þáttum þegar kemur að félagslegri hegðun. Engu að síður þá gegni okkar litla nef mun mikilvægara hlutverki en við höfum hingað til gert okkur grein fyrir, þegar kemur að vali á vinum í lífinu. Gün R. Semin, sem hefur sérhæft sig í rannsóknum á tilfinningasamskiptum mannsins í gegnum aldirnar, segir að lyktarskynið hafi fyrir alvöru verið gjaldfellt við iðnvæðingu Vesturlanda. Síðustu árhundruðin hafi sjónskynið verið það skilningarvit sem mest sé talið um vert. Sem dæmi megi nefna að orðaforði vestrænna tungumála yfir þá lykt sem er af okkur mönnunum er afar fátæklegur, einfaldlega af því að við gerum okkur ekki grein fyrir þeirri lykt sem af okkur leggur. Vísindi Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið „Þetta er að verða komið gott“ Innlent Getur ekki lagt fram trygginguna og biðlar til dómstóla um miskunn Erlent Enn mikið sjónarspil á gosstöðvunum Innlent „Við verðum að bregðast við þegar glugginn er opinn“ Innlent Eldgosið hagi sér öðruvísi og gæti varað lengur Innlent Bankasýslan kom af fjöllum þegar tilkynnt var um kaupin Innlent Lýsir yfir vonbrigðum og krefst frestunar aðalfundar Innlent Ísland meðal örfárra ríkja sem standast viðmið WHO um loftgæði Erlent Jakob Reynir Aftur reynir aftur Innlent Árekstur við Kaplakrika Innlent Fleiri fréttir Getur ekki lagt fram trygginguna og biðlar til dómstóla um miskunn Ísland meðal örfárra ríkja sem standast viðmið WHO um loftgæði Sigurinn fordæmdur af evrópskum og bandarískum stjórnvöldum Úkraínumenn senda fjölda dróna langt inn í Rússland Ísraelsher ræðst aftur inn á al Shifa sjúkrahúsið í Gasaborg Uber gerir fimmtu stærstu sáttina í sögu Ástralíu Pútín fagnar sigri Líkti innflytjendum við dýr í langri ræðu Rýnt í stöðuna í Úkraínu: Pútín sagður ætla að „taka til“ eftir kosningarnar SpaceX vinnur að þyrpingu njósnagervihnatta Látinn horfa á hermenn nauðga óléttri móður sinni og kærustu Blindi krókódíllinn Albert fjarlægður úr sundlaug sinni Saksóknari í máli Trumps segir af sér vegna framhjáhalds Mýs éta lifandi fugla á afskekktri eyju Mike Pence snýr enn bakinu í Trump Sorgardagur í Odessa „Rotturnar eru að éta marijúanað okkar“ Fyrsti varaforsetinn til að heimsækja þungunarrofsþjónustu Fjöldi málsókna vegna hurðarloksins sem fauk í miðju flugi Forsetakosningar hafnar í Rússlandi Ása segist ætla að leyfa eiginmanni sínum að „njóta vafans“ Viljugir til að fresta réttarhöldum í máli Trumps og Daniels Fær sekt fyrir að keyra réttindalaus 103 ára gömul Kensington í sama flokki og Íran og Norður-Kórea hjá AFP Segir Netanjahú helstu fyrirstöðu friðar og kallar eftir kosningum Trump í dómsal í Flórída Segir Úkraínumenn ekki skorta hugrekki, heldur skotfæri Vilja fá saksóknara til að rannsaka Biden Þriðja flugferð Starship heppnaðist vel Kim keyrði skriðdreka á æfingu Sjá meira
Við þekkjum það öll að spendýrin allt í kringum okkur þefa hvert af öðru til að átta sig betur á því hvort á ferðinni er vinur eða vargur. Já, eða einhver sem þau vilja geta afkvæmi sín með. Við treystum ómeðvitað á lyktarskynið Við mennirnir gerum það reyndar líka, en algerlega án þess að vita af því. Reyndar hefur það verið svo um langt skeið að margt fólk myndi raða lyktarskyninu aftast á merina þegar kemur að því að raða skilningarvitunum fimm eftir mikilvægi. Hópur vísindamanna við Weizmann vísindastofnunina í Ísrael hefur síðustu misserin kannað mikilvægi lyktar á meðal mannanna og birti niðurstöður sínar í nýjasta tölublaði Science Advances. Þær benda afdráttarlaust til þess að vinir lykta með svipuðum hætti og að við veljum okkur vini eftir lykt. Þar sem sú hætta er fyrir hendi að vinir fari með tíð og tíma að lykta svipað, þá voru einungis valdir vinir í tilraunina sem urðu vinir við fyrstu sýn. Prófanir á þeim sýndu að þessir innbyrðis vinir sendu frá sér svipaða lykt. Lykt sem við finnum ekki nauðsynlega meðvitað, en sem heilinn okkar skynjar. Og líkar við. Eða ekki. Annað úrtak í könnuninni var hópur fólks sem þekktist ekkert og það var látið leika svokallaða speglaleiki, þ.e.a.s herma eftir hverju öðru. Vísindamennirnir þróuðu svo rafrænt nef, létu það þefa af fólkinu og segja fyrir um hverjum yrði vel til vina. Í meira en 70 prósentum tilvika rataði hið rafræna nef á rétta vini. Viljum síður vingast við fólk sem lyktar öðruvísi Inbal Ravreby, vísindakona í rannsóknarteyminu, segir að lyktarskyn mannsins þurfi frekari rannsókna við, en hún telur miklar líkur á því að fólk sem lykti með mjög ólíkum hætti, eigi hreinlega erfitt með að tengjast sterkum tilfinningaböndum. Noam Sobel, sem leiddi rannsóknina, segir að þrátt fyrir þessar niðurstöður, þá sé maðurinn langt frá því að reiða sig jafn mikið á lyktarskynið og til að mynda geitur eða snjáldurmýs, við erum háð mörgum öðrum þáttum þegar kemur að félagslegri hegðun. Engu að síður þá gegni okkar litla nef mun mikilvægara hlutverki en við höfum hingað til gert okkur grein fyrir, þegar kemur að vali á vinum í lífinu. Gün R. Semin, sem hefur sérhæft sig í rannsóknum á tilfinningasamskiptum mannsins í gegnum aldirnar, segir að lyktarskynið hafi fyrir alvöru verið gjaldfellt við iðnvæðingu Vesturlanda. Síðustu árhundruðin hafi sjónskynið verið það skilningarvit sem mest sé talið um vert. Sem dæmi megi nefna að orðaforði vestrænna tungumála yfir þá lykt sem er af okkur mönnunum er afar fátæklegur, einfaldlega af því að við gerum okkur ekki grein fyrir þeirri lykt sem af okkur leggur.
Vísindi Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið „Þetta er að verða komið gott“ Innlent Getur ekki lagt fram trygginguna og biðlar til dómstóla um miskunn Erlent Enn mikið sjónarspil á gosstöðvunum Innlent „Við verðum að bregðast við þegar glugginn er opinn“ Innlent Eldgosið hagi sér öðruvísi og gæti varað lengur Innlent Bankasýslan kom af fjöllum þegar tilkynnt var um kaupin Innlent Lýsir yfir vonbrigðum og krefst frestunar aðalfundar Innlent Ísland meðal örfárra ríkja sem standast viðmið WHO um loftgæði Erlent Jakob Reynir Aftur reynir aftur Innlent Árekstur við Kaplakrika Innlent Fleiri fréttir Getur ekki lagt fram trygginguna og biðlar til dómstóla um miskunn Ísland meðal örfárra ríkja sem standast viðmið WHO um loftgæði Sigurinn fordæmdur af evrópskum og bandarískum stjórnvöldum Úkraínumenn senda fjölda dróna langt inn í Rússland Ísraelsher ræðst aftur inn á al Shifa sjúkrahúsið í Gasaborg Uber gerir fimmtu stærstu sáttina í sögu Ástralíu Pútín fagnar sigri Líkti innflytjendum við dýr í langri ræðu Rýnt í stöðuna í Úkraínu: Pútín sagður ætla að „taka til“ eftir kosningarnar SpaceX vinnur að þyrpingu njósnagervihnatta Látinn horfa á hermenn nauðga óléttri móður sinni og kærustu Blindi krókódíllinn Albert fjarlægður úr sundlaug sinni Saksóknari í máli Trumps segir af sér vegna framhjáhalds Mýs éta lifandi fugla á afskekktri eyju Mike Pence snýr enn bakinu í Trump Sorgardagur í Odessa „Rotturnar eru að éta marijúanað okkar“ Fyrsti varaforsetinn til að heimsækja þungunarrofsþjónustu Fjöldi málsókna vegna hurðarloksins sem fauk í miðju flugi Forsetakosningar hafnar í Rússlandi Ása segist ætla að leyfa eiginmanni sínum að „njóta vafans“ Viljugir til að fresta réttarhöldum í máli Trumps og Daniels Fær sekt fyrir að keyra réttindalaus 103 ára gömul Kensington í sama flokki og Íran og Norður-Kórea hjá AFP Segir Netanjahú helstu fyrirstöðu friðar og kallar eftir kosningum Trump í dómsal í Flórída Segir Úkraínumenn ekki skorta hugrekki, heldur skotfæri Vilja fá saksóknara til að rannsaka Biden Þriðja flugferð Starship heppnaðist vel Kim keyrði skriðdreka á æfingu Sjá meira