Íslensk stjórnvöld þurfa ekki breyta núverandi loftslagsmarkmiðum sínum með tilkomu nýja samningsins en Guðmundur vill eftir sem áður gefa frekar í.
Öll aðildarríki Sameinuðu þjóðanna komust í gærkvöldi að samkomulagi um lokadrög að loftlagssamningi sem kenndur verður við Glasgow. Þar er farið fram á 45 prósenta samdrátt í losun gróðurhúsalofttegunda árið 2030, miðað við losun árið 2010.
Telja fulltrúar margra ríkja að samningurinn gangi of skammt og segja sérfræðingar að skuldbindingarnar útlistaðar í honum dugi ekki til að ná áðurnefndu 1,5 gráðu markmiði.
Mikilvægt að minnst sé á takmörkun á notkun kola
Umhverfisráðherra var viðstaddur loftslagsþingið í Glasgow og segir það skipta miklu máli að ríkari lönd hyggist tvöfalda framlög sín til aðlögunar þróunarríkja að loftslagsmálum samkvæmt samningnum.
Þá sé lykilatriði að í fyrsta sinn sé kveðið á um að dregið verði úr notkun kola og niðurgreiðslum á jarðefnaeldsneyti. Það ákvæði olli nokkrum usla á lokametrum samningaviðræðnanna þegar hópur ríkja með Kína og Indland í broddi fylkingar lögðu til að orðalag þess yrði útvatnað.
Breytingatillagan var samþykkt og var orðalaginu breytt úr að horfið yrði frá kolanotkun (e. phase-out) í að dregið yrði úr henni (e. phase-down).
„Það var mikil óánægja með þetta hjá mjög mörgum ríkjum en í ljósi þess hve mikið liggur við að ná samkomulagi þá var fallist á þessa málamiðlun,“ segir Guðmundur sem kveðst sömuleiðis vera ósáttur við breytinguna. Þó hafi verið betra að fá útvatnað ákvæði inn í samkomulagið en ekkert.
„Að þessu öllu sögðu þá eru það auðvitað vonbrigði að ríki heims hafi ekki komið fram með nægjanlega hert markmið sem myndu tryggja það að hlýnun jarðar fari ekki yfir 1,5 gráður.“
Þess í stað sé gert ráð fyrir því í samkomulagi þingsins að ríki heims geri það á næsta ári og mæti með hert markmið á ráðstefnu sem fram fer í Egyptalandi.
Stefni nú í 2,4 gráðu hlýnun
„Þetta eru náttúrulega vonbrigði því miðað við loforð ríkja heims frá því fyrir fundinn þá stefndi í 2,7 gráðu hlýnun og eftir þau loforð sem komu núna fram þá erum við sennilega komin niður í 2,4,“ segir Guðmundur.
Þó geti staðan litið eitthvað betur út ef fleiri atriði eru tekin með í reikninginn, á borð við yfirlýsingar ríkja sem eru ekki bindandi.
„Ég er mjög ánægður að það náðist samkomulag því það skiptir svo miklu máli að við séum sem heimsbyggð að takast á við þetta viðfangsefni saman, því annars náum við ekki árangri. En auðvitað hefði maður viljað sjá okkur ganga lengra, þetta er málamiðlun og Ísland studdi hana.“
Ekki spurning um hvort heldur hvernig
Aðspurður um það hvort hann sé bjartsýnn á að heimsbyggðinni takist að halda hlýnun við hina margumtöluðu 1,5 gráður segir Guðmundur að hann telji í raun ekki annað vera í boði.
„Ef hlýnunin fer yfir þetta þá eru bara mjög miklar líkur á því að það verði það umfangsmiklar breytingar á vistkerfum í heiminum að það hafi virkilega neikvæð áhrif á lífríki, afkomu mannsins og lífsviðurværi okkar. Þá munu sum ríki munu hverfa undir sjó eins og í Kyrrahafinu.“
„Þessi 1,5 gráða er meðalhlýnun og það mun hlýna meira nær pólunum, til dæmis á Norðurskautssvæðinu sem mun hafa mjög mikil áhrif á vistkerfi þar og líf. Þannig að það er lífsspursmál fyrir jörðina okkar og afkomu mannkyns til framtíðar að við náum þessu markmiði og mér fannst vera samstaða um að við þurfum að ná þessu, þó svo það að hafi ekki tekist núna.“
Í því samhengi telur Guðmundur mikilvægt að Ísland og fleiri ríki haldi áfram að stefna á frekari samdrátt í losun en kveðið er á um í loftlagssamningi Sameinuðu þjóðanna.
„Það er ákall til allra um að gera betur, líka til þeirra sem lögðu sig kannski meira fram fyrir þetta þing heldur en aðrir. Þetta er bara sameiginlegt markmið okkar allra, og ríkari þjóðir eiga að leggja meira á sig en þróunarríkin. Við berum meiri ábyrgð á losun gróðurhúsalofttegunda í fortíðinni heldur en þau.“
