„Kynningin á þessu var mjög ruglingsleg satt best að segja og ekki til þess fallin að vekja traust til aðgerðanna,“ segir Jón Magnús í samtali við Vísi. 

Missum af löndum

Af kynningu ríkisstjórnarinnar hefði mátt ráða að algjör skyldudvöl á sóttkvíarhóteli gilti aðeins um þrjú lönd á heimsvísu; Curaçao, Bermúda og San Marínó en þar er nýgengi fyrir allt landið yfir 1.000 á hverja 100 þúsund íbúa.

Við nánari eftirgrennslan er hins vegar miðað við að fyrirkomulagið gildi í ríkjum þar sem nýgengið hefur náð 1.000 í héraði eða landssvæði innan þess. Algjör skyldudvöl á sóttkvíarhóteli mun því gilda um ferðalanga frá Hollandi, Póllandi, Frakklandi og Ungverjaland, að því gefnu að frumvarp heilbrigðisráðherra verði samþykkt. Jóni Magnúsi þykir miklir annmarkar á þessu fyrirkomulagi.

„Í fyrsta lagi er það að miðað sé við þessa rosalega háu nýgengistölu sem er ekki í notkun hjá ECDC (Sóttvarnastofnun Evrópu) í áhættuflokkun mismunandi landa. Það að miða við verstu stöðu innan hvers lands og nota þessa háu nýgengistölu missir af þeim löndum þar sem staðan er mjög slæm alls staðar en ekki alveg 1000 á hverja hundrað þúsund, eins og til dæmis Svíþjóð og Eistland. Þetta eru lönd sem eru með nýgengi yfir 750 yfir allt en samt ekki neitt eitt hérað sem stendur upp úr,“ segir Jón Magnús. 

Þannig má nefna að samkvæmt tölum frá Sóttvarnastofnun Evrópu er nýgengi um 770 í Svíþjóð og Eistlandi en 563 í Hollandi og 762 í Frakklandi. Nýgengið er öllu hærra í Póllandi og Ungverjalandi, eða 839 og 861.

„Þetta missir af löndum þar sem sjúkdómsbyrðin er meiri en ná ekki þessari í rauninni handahófskenndu nýgengistölu sem var hent þarna fram. Þannig að þetta er ekki góð leið að meta áhættu á því hvort ferðalangur sé líklegur til að vera með smit, því við vitum ekki frá hvaða héraði fólk er að ferðast.“

Áhyggjur af undanþágum

Þá þykir honum, eins og staðan er nú í það minnsta, óljóst hvaða undanþágur er miðað við fyrir þá sem koma frá löndum þar sem nýgengi er á milli 750 og 1000. Undanþágur séu jafnframt nauðsynlegar.

„Svo ég hef bæði áhyggjur af því að það séu engar undanþágur þegar nýgengi er skilgreint 1000 og yfir og að það séu illa skilgreindar undanþágur fyrir þennan 750-1000 hóp,“ segir Jón Magnús.

„Hvað átt er við með undanþágum þarf að liggja fyrir sem fyrst svo fólk geti áttað sig á því við hverju má búast.“

Hlutfall jákvæðra sýna ætti að taka með

Jón Magnús telur að í stað þess að miða við nýgengið 1.000 ætti að miða við 500.

„Eins og ECDC gerir. Það má deila um hvort miða ætti við verstu stöðuna í hverju landi eða allt landið en mér fyndist eðlilegast að miða við nýgengi yfir landið allt. Ef eitt lítið, fámennt hérað – það er auðvelt fyrir þau að ná rosalega háu nýgengi á meðan þjóðin er ekki með stóran faraldur. Þannig að það þarf að fara varlega að alhæfa út frá nýgengi vissra héraða sem eru gjörólík í samfélagsbyggingu og mannfjölda.“

Þá telur Jón Magnús að taka eigi með í reikninginn hlutfall jákvæðra sýna. Honum virðist ekki að það sé gert nú – þó að komið gæti á daginn að það yrði.

„Sums staðar þar sem faraldur er mjög þungur er í sumum tilfellum vangreint. Ef við tökum sem dæmi tvö lönd með sama nýgengi; 5 prósent sýna frá öðru landinu eru jákvæð en 50 prósent sýnanna jákvæð frá hinu landinu, þá er augljóst að seinna landið er að vangreina mjög mörg tilfelli. Þess vegna notar ECDC líka þetta til að skilgreina hááhættusvæði, svo hægt sé að gera ráð fyrir löndum sem geta ekki tekið öll sýni sem þarf, kannski vegna innviða eða aðstæðna,“

Jóhanna Jakobsdóttir líftölfræðingur tekur undir þetta sjónarmið á Twitter í dag.