„Þetta mál gæti verið byrjunin á einhverju miklu meira milli Íslands og Karolinska“ Jóhann Óli Eiðsson skrifar 7. nóvember 2017 06:00 Ekki voru til staðar tilskilin leyfi fyrir rannsóknum sem gerðar voru á sjúklingi á Landspítala Íslands í tilefni af skrifum á vísindagrein sem birt var í læknatímaritinu The Lancet. Þetta er meðal fjölmargra aðfinnslna í niðurstöðum rannsóknarnefndar um Plastbarkamálið. Rektor Háskóla Íslands (HÍ) og forstjóri Landspítalans (LSH) skipuðu fyrir rúmu ári nefnd til að rannsaka mál Andemariams Beyene. Árið 2011 undirgekkst hann aðgerð á Karolinska sjúkrahúsinu (KS) þar sem græddur var í hann plastbarki. Sænskar rannsóknir hafa varpað ljósi á það að farið var á svig við lög og reglur þar ytra. Lífi sjúklinga hafi verið stefnt í hættu á kerfisbundinn hátt og að enginn vísindalegur grundvöllur hafi verið fyrir aðgerðinni. Var nefndinni hér heima ætlað að varpa ljósi á aðkomu starfsmanna HÍ og LSH að málinu. Íslenskur læknir, Tómas Guðbjartsson, annaðist Beyene hér á landi og vísaði honum til KS. Í niðurstöðum nefndarinnar segir að Tómas hafi gert sér grein fyrir því að ytra hafi menn að minnsta kosti verið að íhuga að senda sjúklinginn í barkaígræðslu og að honum hefði mátt vera ljóst að um tilraunaaðgerð væri að ræða. Ekkert bendi hins vegar til þess að honum hafi verið ljóst að öll opinber og nauðsynleg leyfi ytra hafi skort. Eftirfylgni með Beyene var einnig í höndum Tómasar. Framkvæmdar voru rannsóknir á sjúklingnum í þeim tilgangi að nota niðurstöður þeirra í grein sem síðar birtist í tímaritinu The Lancet. Tómas, ásamt lækninum Óskari Einarssyni, voru meðhöfundar að þeirri grein. Það er mat nefndarinnar að Tómasi hafi mátt vera ljóst að tilefni hafi verið til að kanna hvort um leyfisskyldar rannsóknir hafi verið að ræða. Ekki séu hins vegar forsendur til að áætla að þær reglur hafi verið brotnar af ásetningi. Í svari Tómasar til fréttastofu sagði hann að hann hygðist kynna sér skýrsluna áður en hann myndi tjá sig um hana. Með skýrslunni eru birt fylgiskjöl þar sem meðal annars koma fram athugasemdir hans við drögum að henni. Í athugasemdum við þennan hluta segir Tómas að hann hafi talið að tilskilin leyfi væru í Svíþjóð fyrir rannsókninni. „[V]ið áttuðum okkur ekki á að leyfisskylda væri fyrir rannsókn á aðeins einum sjúklingi, enda ekki hefð fyrir slíkum leyfum hér á landi,“ segir hann enn fremur.Í niðurstöðum hvað varðar lagalegan og siðferðilegan grundvöll fyrir þátttöku Tómasar og Óskars í birtingu greinarinnar er það metið Tómasi til málsbóta að hann reyndi að tóna niður hástemmdar lýsingar á bata Beyene. Ekki var fallist á þær breytingar. Eftir að það var ekki gert hefði þeim borið að draga nafn sitt af lista yfir höfunda hennar. „Verður að telja að vinnubrögð þeirra, […] uppfylli ekki þær gæðakröfur sem gerðar hafa verið til vísindamanna,“ segir í skýrslunni. Tvímenningarnir hafa óskað eftir því að nöfn þeirra verði fjarlægð af greininni en því hefur ekki verið sinnt. Í yfirlýsingu frá Óskari Einarssyni segir að hann harmi að hafa ekki borið gæfu til að neita því að gerast meðhöfundur að greininni. Þátttaka hans í meðferð Beyene hafi aðeins verið læknisverk og hann ekki litið á sig sem þátttakanda í vísindatilraun. Þá ítrekar hann að hann hafi ekki komið að þeirri ákvörðun að leita til KS og að hann hafi ekki komið að undirbúningi eða framkvæmd aðgerðarinnar. Nefndin leggur til að vísindasiðanefnd útbúi leiðbeinandi álit um mörk milli gagnarannsókna og vísindarannsókna á mönnum. Þá er lagt til að veita vísindasiðanefnd valdheimildir til afskipta af vísindarannsóknum þar sem vanrækt hefur verið að sækja um leyfi. Að endingu er lagt til að kannað verði að ekkju Beyene verði veitt fjárhagsaðstoð til að ráða sér lögmann vegna málsins. Af samskiptum Tómasar og MacchiariniSkýrsla nefndarinnar er ítarleg og vel á þriðja hundrað síður. Í niðurstöðukafla hennar er meðal annars vikið að því að í upphafi hafi Beyene verið vísað til KI til faglegs mats á því hvort laser skurður á krabbameininu eða uppskurður hafi verið mögulegur. Macchiarini bað Tómas hins vegar að setja inn eftirfarandi texta í stað þeirrar beiðni; „Þessi sjúklingur hefur þegar fullreynt allar læknismeðferðir og eina von hans um líf og lækningu, [...], er fólgin í brottnámi æxlisins með öruggri endurgerð, annaðhvort með hefðbundnum barkauppskurði eða með ígræðslu. Ég bið ykkur vinsamlegast að hjálpa okkur í þessu erfiða tilfelli.“ Á fundinum í gær sagði sagði Páll Hreinsson, formaður nefndarinnar, um breytinguna að orðfærið sé „á tæpasta vaði að samrýmast skyldum hans.“ Skrúfi menn upp orðalag geti það boðið upp á mistúlkun og misnotkun. Útlit er fyrir að Macchiarini hafi notað vottorðið til að fá grænt ljós á aðgerðina án þess að kanna aðrar mögulegar leiðir. Í athugasemdum við skýrsluna segir Tómas að Macchiarini hafi blekkt hann. Skilningur hans hafi verið sá að ítalski læknirinn vildi halda inni þeim möguleika að græða nábarka, það er barka úr látnum einstaklingi, í Beyene. Í skýrslunni eru frekari tölvupóstsamskipti Tómasar og Macchiarini rakin. Í einum slíkum, sem sendur er þremur vikum eftir aðgerðina, segir Tómas „Takk Paolo. [Það er] mikilvægt fyrir mig að mynda tengingar, bæði klínískar og akademískar. Þetta mál gæti verið byrjunin á einhverju miklu meira milli Íslands og Karolinska.“ Birtist í Fréttablaðinu Plastbarkamálið Tengdar fréttir Óskar Einarsson heyrði fyrst af barkaígræðslunni eftir að henni var lokið Óskar Einarsson, lungnalæknir, sendi frá sér yfirlýsingu um plastbarkamálið í dag. 6. nóvember 2017 20:44 Viðbætur Tómasar við tilvísun sjúklings ekki í samræmi við læknalög Viðbætur Tómasar Guðbjartssonar læknis á tilvísun fyrir sjúkling sem fór í plastbarkaígræðslu á Karólínska sjúkrahúsinu í Svíþjóð að beiðni ítalska læknisins Palo Macchiarini voru ekki í samræmi við ákvæði þágildandi læknalaga. Þetta er mat rannsóknarnefndar um plastbarkamálið en skýrsla nefndarinnar kom út í dag. 6. nóvember 2017 19:30 Bein útsending: Niðurstöður Plastbarkanefndarinnar kynntar Nefnd sérfræðinga sem skipuð var til þess að rannsaka aðkoma Háskóla Íslands og Landspítala og starfsmanna stofnananna að plastbarkamálinu svokallaða mun kynna niðurstöður sínar í Norræna húsinu klukkan 14 í dag. 6. nóvember 2017 13:30 Mest lesið Kári hættur hjá Íslenskri erfðagreiningu Innlent Kári var harðákveðinn að hætta ekki sem forstjóri Innlent Lokunin óásættanleg og muni leiða til verðhækkana fyrir íbúa Innlent „Við gerum ekki svona við börn“ Innlent Grunaður um að hafa frelsissvipt ferðamann í nokkrar klukkustundir Innlent Segjast hafa lent í drónaárás á alþjóðlegu hafsvæði Erlent Hikar ekki við að lögsækja skyldi Rafmennt nota nafn skólans Innlent Í leyfi frá þingstörfum og flytur til New York Innlent Drengnum sleppt en fleiri handteknir Erlent „Ég meina, hann er að missa fyrirtækið sitt“ Innlent Fleiri fréttir Í leyfi frá þingstörfum og flytur til New York Óljóst hvers vegna ferðamanni var haldið í gíslingu Borgarstjóri sé brennuvargur en Framsókn í slökkviliðinu „Ég meina, hann er að missa fyrirtækið sitt“ Sindri og Védís Hervör til Kópavogsbæjar Bókhaldstækni og aukin skattheimta skýri afganginn Tæplega tíu milljarða viðsnúningur Kári var harðákveðinn að hætta ekki sem forstjóri Stuðningsmenn Oscars mótmæltu og Kári Stefáns hættur Bein útsending: Kynna ársreikning Reykjavíkurborgar „Við gerum ekki svona við börn“ Mótmælt við ríkisstjórnarfund: „Oscar á heima hér“ Kári hættur hjá Íslenskri erfðagreiningu Lokunin óásættanleg og muni leiða til verðhækkana fyrir íbúa Líkamsárásir og brotist inn í raftækjaverslun Grunaður um að hafa frelsissvipt ferðamann í nokkrar klukkustundir Hikar ekki við að lögsækja skyldi Rafmennt nota nafn skólans Myndaveisla: Lúðrasveit, fánar og gríðarstór stytta á Verkalýðsdaginn Kalla eftir mannúð og miskunnsemi stjórnvalda gagnvart börnum Fulllestað og veikt flutningskerfi raforku Þekkir ofbeldið sem konur í karllægum störfum verða fyrir Vilja móta samfélagið í þágu vinnandi fólks Íslenskum framleiðendum gerðir afarkostir og kröfugöngur verkalýðsins Verkalýðsdagurinn haldinn í skugga sjálftöku forystumanna Breytt veiðigjaldafrumvarp lagt fram Kaffistofa leigubílstjóra orðin „nyrsta moska í heimi“ Kalla saman ráðherranefnd svo rafmagnsleysi endurtaki sig ekki hér Birgir Guðjónsson er látinn Niðurstöðu um styrkjamálið megi vænta með vorinu „Þetta er mikill merkisdagur fyrir okkur“ Sjá meira
Ekki voru til staðar tilskilin leyfi fyrir rannsóknum sem gerðar voru á sjúklingi á Landspítala Íslands í tilefni af skrifum á vísindagrein sem birt var í læknatímaritinu The Lancet. Þetta er meðal fjölmargra aðfinnslna í niðurstöðum rannsóknarnefndar um Plastbarkamálið. Rektor Háskóla Íslands (HÍ) og forstjóri Landspítalans (LSH) skipuðu fyrir rúmu ári nefnd til að rannsaka mál Andemariams Beyene. Árið 2011 undirgekkst hann aðgerð á Karolinska sjúkrahúsinu (KS) þar sem græddur var í hann plastbarki. Sænskar rannsóknir hafa varpað ljósi á það að farið var á svig við lög og reglur þar ytra. Lífi sjúklinga hafi verið stefnt í hættu á kerfisbundinn hátt og að enginn vísindalegur grundvöllur hafi verið fyrir aðgerðinni. Var nefndinni hér heima ætlað að varpa ljósi á aðkomu starfsmanna HÍ og LSH að málinu. Íslenskur læknir, Tómas Guðbjartsson, annaðist Beyene hér á landi og vísaði honum til KS. Í niðurstöðum nefndarinnar segir að Tómas hafi gert sér grein fyrir því að ytra hafi menn að minnsta kosti verið að íhuga að senda sjúklinginn í barkaígræðslu og að honum hefði mátt vera ljóst að um tilraunaaðgerð væri að ræða. Ekkert bendi hins vegar til þess að honum hafi verið ljóst að öll opinber og nauðsynleg leyfi ytra hafi skort. Eftirfylgni með Beyene var einnig í höndum Tómasar. Framkvæmdar voru rannsóknir á sjúklingnum í þeim tilgangi að nota niðurstöður þeirra í grein sem síðar birtist í tímaritinu The Lancet. Tómas, ásamt lækninum Óskari Einarssyni, voru meðhöfundar að þeirri grein. Það er mat nefndarinnar að Tómasi hafi mátt vera ljóst að tilefni hafi verið til að kanna hvort um leyfisskyldar rannsóknir hafi verið að ræða. Ekki séu hins vegar forsendur til að áætla að þær reglur hafi verið brotnar af ásetningi. Í svari Tómasar til fréttastofu sagði hann að hann hygðist kynna sér skýrsluna áður en hann myndi tjá sig um hana. Með skýrslunni eru birt fylgiskjöl þar sem meðal annars koma fram athugasemdir hans við drögum að henni. Í athugasemdum við þennan hluta segir Tómas að hann hafi talið að tilskilin leyfi væru í Svíþjóð fyrir rannsókninni. „[V]ið áttuðum okkur ekki á að leyfisskylda væri fyrir rannsókn á aðeins einum sjúklingi, enda ekki hefð fyrir slíkum leyfum hér á landi,“ segir hann enn fremur.Í niðurstöðum hvað varðar lagalegan og siðferðilegan grundvöll fyrir þátttöku Tómasar og Óskars í birtingu greinarinnar er það metið Tómasi til málsbóta að hann reyndi að tóna niður hástemmdar lýsingar á bata Beyene. Ekki var fallist á þær breytingar. Eftir að það var ekki gert hefði þeim borið að draga nafn sitt af lista yfir höfunda hennar. „Verður að telja að vinnubrögð þeirra, […] uppfylli ekki þær gæðakröfur sem gerðar hafa verið til vísindamanna,“ segir í skýrslunni. Tvímenningarnir hafa óskað eftir því að nöfn þeirra verði fjarlægð af greininni en því hefur ekki verið sinnt. Í yfirlýsingu frá Óskari Einarssyni segir að hann harmi að hafa ekki borið gæfu til að neita því að gerast meðhöfundur að greininni. Þátttaka hans í meðferð Beyene hafi aðeins verið læknisverk og hann ekki litið á sig sem þátttakanda í vísindatilraun. Þá ítrekar hann að hann hafi ekki komið að þeirri ákvörðun að leita til KS og að hann hafi ekki komið að undirbúningi eða framkvæmd aðgerðarinnar. Nefndin leggur til að vísindasiðanefnd útbúi leiðbeinandi álit um mörk milli gagnarannsókna og vísindarannsókna á mönnum. Þá er lagt til að veita vísindasiðanefnd valdheimildir til afskipta af vísindarannsóknum þar sem vanrækt hefur verið að sækja um leyfi. Að endingu er lagt til að kannað verði að ekkju Beyene verði veitt fjárhagsaðstoð til að ráða sér lögmann vegna málsins. Af samskiptum Tómasar og MacchiariniSkýrsla nefndarinnar er ítarleg og vel á þriðja hundrað síður. Í niðurstöðukafla hennar er meðal annars vikið að því að í upphafi hafi Beyene verið vísað til KI til faglegs mats á því hvort laser skurður á krabbameininu eða uppskurður hafi verið mögulegur. Macchiarini bað Tómas hins vegar að setja inn eftirfarandi texta í stað þeirrar beiðni; „Þessi sjúklingur hefur þegar fullreynt allar læknismeðferðir og eina von hans um líf og lækningu, [...], er fólgin í brottnámi æxlisins með öruggri endurgerð, annaðhvort með hefðbundnum barkauppskurði eða með ígræðslu. Ég bið ykkur vinsamlegast að hjálpa okkur í þessu erfiða tilfelli.“ Á fundinum í gær sagði sagði Páll Hreinsson, formaður nefndarinnar, um breytinguna að orðfærið sé „á tæpasta vaði að samrýmast skyldum hans.“ Skrúfi menn upp orðalag geti það boðið upp á mistúlkun og misnotkun. Útlit er fyrir að Macchiarini hafi notað vottorðið til að fá grænt ljós á aðgerðina án þess að kanna aðrar mögulegar leiðir. Í athugasemdum við skýrsluna segir Tómas að Macchiarini hafi blekkt hann. Skilningur hans hafi verið sá að ítalski læknirinn vildi halda inni þeim möguleika að græða nábarka, það er barka úr látnum einstaklingi, í Beyene. Í skýrslunni eru frekari tölvupóstsamskipti Tómasar og Macchiarini rakin. Í einum slíkum, sem sendur er þremur vikum eftir aðgerðina, segir Tómas „Takk Paolo. [Það er] mikilvægt fyrir mig að mynda tengingar, bæði klínískar og akademískar. Þetta mál gæti verið byrjunin á einhverju miklu meira milli Íslands og Karolinska.“
Birtist í Fréttablaðinu Plastbarkamálið Tengdar fréttir Óskar Einarsson heyrði fyrst af barkaígræðslunni eftir að henni var lokið Óskar Einarsson, lungnalæknir, sendi frá sér yfirlýsingu um plastbarkamálið í dag. 6. nóvember 2017 20:44 Viðbætur Tómasar við tilvísun sjúklings ekki í samræmi við læknalög Viðbætur Tómasar Guðbjartssonar læknis á tilvísun fyrir sjúkling sem fór í plastbarkaígræðslu á Karólínska sjúkrahúsinu í Svíþjóð að beiðni ítalska læknisins Palo Macchiarini voru ekki í samræmi við ákvæði þágildandi læknalaga. Þetta er mat rannsóknarnefndar um plastbarkamálið en skýrsla nefndarinnar kom út í dag. 6. nóvember 2017 19:30 Bein útsending: Niðurstöður Plastbarkanefndarinnar kynntar Nefnd sérfræðinga sem skipuð var til þess að rannsaka aðkoma Háskóla Íslands og Landspítala og starfsmanna stofnananna að plastbarkamálinu svokallaða mun kynna niðurstöður sínar í Norræna húsinu klukkan 14 í dag. 6. nóvember 2017 13:30 Mest lesið Kári hættur hjá Íslenskri erfðagreiningu Innlent Kári var harðákveðinn að hætta ekki sem forstjóri Innlent Lokunin óásættanleg og muni leiða til verðhækkana fyrir íbúa Innlent „Við gerum ekki svona við börn“ Innlent Grunaður um að hafa frelsissvipt ferðamann í nokkrar klukkustundir Innlent Segjast hafa lent í drónaárás á alþjóðlegu hafsvæði Erlent Hikar ekki við að lögsækja skyldi Rafmennt nota nafn skólans Innlent Í leyfi frá þingstörfum og flytur til New York Innlent Drengnum sleppt en fleiri handteknir Erlent „Ég meina, hann er að missa fyrirtækið sitt“ Innlent Fleiri fréttir Í leyfi frá þingstörfum og flytur til New York Óljóst hvers vegna ferðamanni var haldið í gíslingu Borgarstjóri sé brennuvargur en Framsókn í slökkviliðinu „Ég meina, hann er að missa fyrirtækið sitt“ Sindri og Védís Hervör til Kópavogsbæjar Bókhaldstækni og aukin skattheimta skýri afganginn Tæplega tíu milljarða viðsnúningur Kári var harðákveðinn að hætta ekki sem forstjóri Stuðningsmenn Oscars mótmæltu og Kári Stefáns hættur Bein útsending: Kynna ársreikning Reykjavíkurborgar „Við gerum ekki svona við börn“ Mótmælt við ríkisstjórnarfund: „Oscar á heima hér“ Kári hættur hjá Íslenskri erfðagreiningu Lokunin óásættanleg og muni leiða til verðhækkana fyrir íbúa Líkamsárásir og brotist inn í raftækjaverslun Grunaður um að hafa frelsissvipt ferðamann í nokkrar klukkustundir Hikar ekki við að lögsækja skyldi Rafmennt nota nafn skólans Myndaveisla: Lúðrasveit, fánar og gríðarstór stytta á Verkalýðsdaginn Kalla eftir mannúð og miskunnsemi stjórnvalda gagnvart börnum Fulllestað og veikt flutningskerfi raforku Þekkir ofbeldið sem konur í karllægum störfum verða fyrir Vilja móta samfélagið í þágu vinnandi fólks Íslenskum framleiðendum gerðir afarkostir og kröfugöngur verkalýðsins Verkalýðsdagurinn haldinn í skugga sjálftöku forystumanna Breytt veiðigjaldafrumvarp lagt fram Kaffistofa leigubílstjóra orðin „nyrsta moska í heimi“ Kalla saman ráðherranefnd svo rafmagnsleysi endurtaki sig ekki hér Birgir Guðjónsson er látinn Niðurstöðu um styrkjamálið megi vænta með vorinu „Þetta er mikill merkisdagur fyrir okkur“ Sjá meira
Óskar Einarsson heyrði fyrst af barkaígræðslunni eftir að henni var lokið Óskar Einarsson, lungnalæknir, sendi frá sér yfirlýsingu um plastbarkamálið í dag. 6. nóvember 2017 20:44
Viðbætur Tómasar við tilvísun sjúklings ekki í samræmi við læknalög Viðbætur Tómasar Guðbjartssonar læknis á tilvísun fyrir sjúkling sem fór í plastbarkaígræðslu á Karólínska sjúkrahúsinu í Svíþjóð að beiðni ítalska læknisins Palo Macchiarini voru ekki í samræmi við ákvæði þágildandi læknalaga. Þetta er mat rannsóknarnefndar um plastbarkamálið en skýrsla nefndarinnar kom út í dag. 6. nóvember 2017 19:30
Bein útsending: Niðurstöður Plastbarkanefndarinnar kynntar Nefnd sérfræðinga sem skipuð var til þess að rannsaka aðkoma Háskóla Íslands og Landspítala og starfsmanna stofnananna að plastbarkamálinu svokallaða mun kynna niðurstöður sínar í Norræna húsinu klukkan 14 í dag. 6. nóvember 2017 13:30