Dómar falla þótt lög skorti um hrelliklám Snærós Sindradóttir skrifar 10. febrúar 2016 06:00 Samkvæmt greininni virðast konur oftar þolendur hrellikláms og karlar gerendur. Reiðir fyrrverandi kærastar eru erkitýpurnar sem deila myndefni en einnig eru dæmi um að myndum sé dreift án þess að illvilji liggi þar að NordicPhotos/Getty Nokkrir dómar hafa fallið hér á landi í svokölluðum hrelliklámsmálum þrátt fyrir að Alþingi hafi ekki skilgreint hugtakið í lögum eða sett því refsiramma. Erfitt getur reynst að heimfæra hrelliklám upp á núgildandi lagaákvæði. Þetta kemur fram í grein Kolbrúnar Benediktsdóttur varahéraðssaksóknara og Þorbjargar Sigríðar Gunnlaugsdóttur, sviðsstjóra lögfræðisviðs Háskólans á Bifröst, sem birtist í Úlfljóti, tímariti laganema, nýverið. „Ekkert Norðurlandanna hefur skilgreint hrelliklám í lögum en umræðan er í gangi alls staðar. Okkar löggjöf er veik varðandi friðhelgisbrot og þess vegna höfum við á Íslandi verið að heimfæra þessa háttsemi upp á kynferðisbrot. Þetta er árás á þinn kynferðislega sjálfsákvörðunarrétt en þetta er líka gróft brot á friðhelgi einkalífs,“ segir Þorbjörg.Þorbjörg Sigríður GunnlaugsdóttirHún telur að skilgreining brotsins í lögum ætti ekki að vera flókin. Það þurfi einungis pólitíska ákvörðun um að veita þessu broti sess í lögum. „Ég held ekki að það vanti pólitískan vilja til að skilgreina þetta heldur er þetta nýr veruleiki sem menn standa frammi fyrir. Löggjafinn er hægt og rólega að vakna til vitundar en á sama tíma eru lögregla og ákæruvald fyrir löngu farin að fást við þetta.“ Þorbjörg segir að það geti flækt rannsókn slíkra mála að þurfa að beita öðrum lagaákvæðum til að ná utan um brotið. „Í einhverjum tilvikum getur hefndarklám birst lögreglu á þann veg að mörkin eru orðin óljós. Í upphafi hefur kynferðislegt myndband verið tekið og eftir samband er það notað með hótunum um að það fari í dreifingu ef þolandinn kemur ekki aftur til að hafa samfarir eða gera það sem brotamaðurinn vill að hann geri. Hótunin um að dreifa myndefninu er þá verknaðaraðferð til þess að ná fram kynferðisbroti. Þannig gæti hefndarklámið orðið nauðgun.“Kolbrún Benediktsdóttir, meðhöfundur greinarinnarvísir/valliÍ greininni kemur fram að hugtakið hefndarklám, sem er á góðri leið með að festa sig í málvitund Íslendinga, geti verið villandi. Í einhverjum tilfellum sé engin hefnd til staðar heldur sé myndum eða myndböndum dreift til skemmtunar af hálfu þeirra sem eru að dreifa því eða til að afla fjár. Í greininni er tekið dæmi um íslenskt par sem fór út að skemmta sér og hafði samfarir á almannafæri. Einhver ókunnugur tók myndband af atlotunum sem á örskömmum tíma fór í dreifingu á samfélagsmiðlum. Áður en kvöldinu lauk hafði mikill fjöldi fólks séð myndbandið, þar á meðal vinir fólksins. „Ég upplifi það þannig með hefndarklámið að eins og með önnur kynferðisbrot eru brotaþolar feimnir að koma með þessi mál fram.“Niðurlægja fyrrverandi á FacebookÍ mars á síðasta ári var karlmaður dæmdur í 60 daga skilorðsbundið fangelsi í Héraðsdómi Austurlands fyrir að birta fimm nektarmyndir af fyrrverandi kærustu sinni á Facebook og „tagga“ hana á myndunum. Þannig gátu allir vinir hans og allir vinir hennar á samfélagsmiðlinum séð myndirnar. Dómurinn sagði að með myndbirtingunni hefði maðurinn brotið gegn blygðunarsemi stúlkunnar en hafnaði því að um miska gegn fyrrverandi maka væri að ræða, þrátt fyrir að þau sem að málinu komu hefðu verið kærustupar í eitt ár. Mest lesið Sex fluttir á sjúkrahús eftir umferðarslys í Hörgársveit Innlent Kerecis bjargaði lífi skallaarnar í tæka tíð fyrir fjórða júlí Innlent Tuttugu og fimm stúlkna saknað úr sumarbúðum vegna flóða Erlent Lítill munur á bitum bitmýs og lúsmýs Innlent Lögregla hleypti manni inn sem hafði læst sig úti Innlent Búið að boða til nýs fundar Innlent Sósíalistum bolað úr Bolholti Innlent Minnst þrettán látnir og tuttugu barna saknað eftir flóð í Texas Erlent Sambýliskonan sem sá allt og bróðirinn sem þekkti ekki fjölskylduna Innlent Nýtt bankaráð Seðlabankans skipað Innlent Fleiri fréttir Búið að boða til nýs fundar Kerecis bjargaði lífi skallaarnar í tæka tíð fyrir fjórða júlí Lögregla hleypti manni inn sem hafði læst sig úti Lítill munur á bitum bitmýs og lúsmýs Sex fluttir á sjúkrahús eftir umferðarslys í Hörgársveit Inga mundaði skófluna við Sóltún „Þá fylgir það börnum í gegnum skólakerfið og út í samfélagið“ Nýtt bankaráð Seðlabankans skipað Sósíalistum bolað úr Bolholti Sýknaður af kæru Samtakanna 78 um hatursorðræðu Lokametrar, bútasaumur og Starbucks Veiðigjaldið aftur í nefnd og viðræður komnar á lokametra Lára snýr sér að kynningarstörfum fyrir HR Bætti þúsund tonnum í strandveiðipottinn Skellt upp úr í þingsal þegar ráðherra reyndi að mynda hjarta Rúv vildi Ísraelsmenn burt en þeir sluppu með skrekkinn í bili Lögðu hald á mikið magn fíkniefna og fleiri milljónir Eiríkur, Eyvindur og Þorbjörg sækjast eftir dómaraskikkjunni Samfylking tekur aftur fram úr Sjálfstæðisflokki Skoða málið en hafa ekki tekið endanlega ákvörðun um aðgerðir Stór ferðahelgi framundan og bæjarhátíðir víða um land Skjálfti að stærð 3,6 í Bárðarbungu Þingmenn upplitsdjarfir Öðrum þeirra handteknu sleppt úr haldi Þokast í samkomulagsátt á þingi Sakfelldur en ekki gerð refsing fyrir að bana móður sinni Tveir handteknir eftir húsleit í Laugardal og Kópavogi Bandaríska sendiráðið elur á ótta við hælisleitendur og útlendinga Vonast til að samkomulag náist innan skamms, vonandi í dag Sambýliskonan sem sá allt og bróðirinn sem þekkti ekki fjölskylduna Sjá meira
Nokkrir dómar hafa fallið hér á landi í svokölluðum hrelliklámsmálum þrátt fyrir að Alþingi hafi ekki skilgreint hugtakið í lögum eða sett því refsiramma. Erfitt getur reynst að heimfæra hrelliklám upp á núgildandi lagaákvæði. Þetta kemur fram í grein Kolbrúnar Benediktsdóttur varahéraðssaksóknara og Þorbjargar Sigríðar Gunnlaugsdóttur, sviðsstjóra lögfræðisviðs Háskólans á Bifröst, sem birtist í Úlfljóti, tímariti laganema, nýverið. „Ekkert Norðurlandanna hefur skilgreint hrelliklám í lögum en umræðan er í gangi alls staðar. Okkar löggjöf er veik varðandi friðhelgisbrot og þess vegna höfum við á Íslandi verið að heimfæra þessa háttsemi upp á kynferðisbrot. Þetta er árás á þinn kynferðislega sjálfsákvörðunarrétt en þetta er líka gróft brot á friðhelgi einkalífs,“ segir Þorbjörg.Þorbjörg Sigríður GunnlaugsdóttirHún telur að skilgreining brotsins í lögum ætti ekki að vera flókin. Það þurfi einungis pólitíska ákvörðun um að veita þessu broti sess í lögum. „Ég held ekki að það vanti pólitískan vilja til að skilgreina þetta heldur er þetta nýr veruleiki sem menn standa frammi fyrir. Löggjafinn er hægt og rólega að vakna til vitundar en á sama tíma eru lögregla og ákæruvald fyrir löngu farin að fást við þetta.“ Þorbjörg segir að það geti flækt rannsókn slíkra mála að þurfa að beita öðrum lagaákvæðum til að ná utan um brotið. „Í einhverjum tilvikum getur hefndarklám birst lögreglu á þann veg að mörkin eru orðin óljós. Í upphafi hefur kynferðislegt myndband verið tekið og eftir samband er það notað með hótunum um að það fari í dreifingu ef þolandinn kemur ekki aftur til að hafa samfarir eða gera það sem brotamaðurinn vill að hann geri. Hótunin um að dreifa myndefninu er þá verknaðaraðferð til þess að ná fram kynferðisbroti. Þannig gæti hefndarklámið orðið nauðgun.“Kolbrún Benediktsdóttir, meðhöfundur greinarinnarvísir/valliÍ greininni kemur fram að hugtakið hefndarklám, sem er á góðri leið með að festa sig í málvitund Íslendinga, geti verið villandi. Í einhverjum tilfellum sé engin hefnd til staðar heldur sé myndum eða myndböndum dreift til skemmtunar af hálfu þeirra sem eru að dreifa því eða til að afla fjár. Í greininni er tekið dæmi um íslenskt par sem fór út að skemmta sér og hafði samfarir á almannafæri. Einhver ókunnugur tók myndband af atlotunum sem á örskömmum tíma fór í dreifingu á samfélagsmiðlum. Áður en kvöldinu lauk hafði mikill fjöldi fólks séð myndbandið, þar á meðal vinir fólksins. „Ég upplifi það þannig með hefndarklámið að eins og með önnur kynferðisbrot eru brotaþolar feimnir að koma með þessi mál fram.“Niðurlægja fyrrverandi á FacebookÍ mars á síðasta ári var karlmaður dæmdur í 60 daga skilorðsbundið fangelsi í Héraðsdómi Austurlands fyrir að birta fimm nektarmyndir af fyrrverandi kærustu sinni á Facebook og „tagga“ hana á myndunum. Þannig gátu allir vinir hans og allir vinir hennar á samfélagsmiðlinum séð myndirnar. Dómurinn sagði að með myndbirtingunni hefði maðurinn brotið gegn blygðunarsemi stúlkunnar en hafnaði því að um miska gegn fyrrverandi maka væri að ræða, þrátt fyrir að þau sem að málinu komu hefðu verið kærustupar í eitt ár.
Mest lesið Sex fluttir á sjúkrahús eftir umferðarslys í Hörgársveit Innlent Kerecis bjargaði lífi skallaarnar í tæka tíð fyrir fjórða júlí Innlent Tuttugu og fimm stúlkna saknað úr sumarbúðum vegna flóða Erlent Lítill munur á bitum bitmýs og lúsmýs Innlent Lögregla hleypti manni inn sem hafði læst sig úti Innlent Búið að boða til nýs fundar Innlent Sósíalistum bolað úr Bolholti Innlent Minnst þrettán látnir og tuttugu barna saknað eftir flóð í Texas Erlent Sambýliskonan sem sá allt og bróðirinn sem þekkti ekki fjölskylduna Innlent Nýtt bankaráð Seðlabankans skipað Innlent Fleiri fréttir Búið að boða til nýs fundar Kerecis bjargaði lífi skallaarnar í tæka tíð fyrir fjórða júlí Lögregla hleypti manni inn sem hafði læst sig úti Lítill munur á bitum bitmýs og lúsmýs Sex fluttir á sjúkrahús eftir umferðarslys í Hörgársveit Inga mundaði skófluna við Sóltún „Þá fylgir það börnum í gegnum skólakerfið og út í samfélagið“ Nýtt bankaráð Seðlabankans skipað Sósíalistum bolað úr Bolholti Sýknaður af kæru Samtakanna 78 um hatursorðræðu Lokametrar, bútasaumur og Starbucks Veiðigjaldið aftur í nefnd og viðræður komnar á lokametra Lára snýr sér að kynningarstörfum fyrir HR Bætti þúsund tonnum í strandveiðipottinn Skellt upp úr í þingsal þegar ráðherra reyndi að mynda hjarta Rúv vildi Ísraelsmenn burt en þeir sluppu með skrekkinn í bili Lögðu hald á mikið magn fíkniefna og fleiri milljónir Eiríkur, Eyvindur og Þorbjörg sækjast eftir dómaraskikkjunni Samfylking tekur aftur fram úr Sjálfstæðisflokki Skoða málið en hafa ekki tekið endanlega ákvörðun um aðgerðir Stór ferðahelgi framundan og bæjarhátíðir víða um land Skjálfti að stærð 3,6 í Bárðarbungu Þingmenn upplitsdjarfir Öðrum þeirra handteknu sleppt úr haldi Þokast í samkomulagsátt á þingi Sakfelldur en ekki gerð refsing fyrir að bana móður sinni Tveir handteknir eftir húsleit í Laugardal og Kópavogi Bandaríska sendiráðið elur á ótta við hælisleitendur og útlendinga Vonast til að samkomulag náist innan skamms, vonandi í dag Sambýliskonan sem sá allt og bróðirinn sem þekkti ekki fjölskylduna Sjá meira