Risaáfangi í djúpborun á Reykjanesi Svavar Hávarðsson skrifar 15. desember 2016 07:00 Tekist hefur að bora niður á 4.500 metra dýpi á háhitasvæði HS Orku á Reykjanesi. Er dýpsta hola þessarar gerðar á Íslandi – og líklega í heiminum. Vonast er til að úr verði vinnsluhola með margfalda vinnslugetu venjulegrar borholu. Grunnmynd/Ísor Afar mikilvægum áfanga var náð í íslenska djúpborunarverkefninu (IDDP) á dögunum þegar tókst að bora niður á 4.500 metra dýpi á Reykjanesi – en markmiðið er að bora niður á allt að fimm kílómetra. Holan, sem er á vinnslusvæði Reykjanesvirkjunar, hefur þegar þá sérstöðu að vera langdýpsta hola sem boruð hefur verið á háhitasvæði hér á landi og líklega í heiminum.Margt getur farið úrskeiðis Ásgeir Margeirsson, forstjóri HS Orku, vill ekki ganga svo langt að segja að nú hilli undir að fimm kílómetra markinu verði náð, einfaldlega vegna þess að þegar borað hefur verið niður á svo mikið dýpi sem raun ber vitni geti margt farið úrskeiðis með litlum fyrirvara. „Við getum ekkert fullyrt um það. En væntingar aukast vissulega þegar áfanga sem þessum er náð. Allt getur þetta tekið snöggan endi, vegna þess að einhverra hluta vegna er ekki hægt að bora dýpra. Í fyrri tilraunum hefur nákvæmlega þetta gerst,“ segir Ásgeir og vísar til djúpborunarholu sem var boruð á jarðhitasvæðinu við Kröflu árin 2008 og 2009. Það var fyrsta holan í djúpborunarverkefninu (IDDP-1). Spurður nánar um þann áfanga sem nú hefur náðst segir Ásgeir að fyrsti áfanginn hafi verið að komast niður á þrjá kílómetra og takast að fóðra holuna, næsti áfangi var að komast niður á 3.500 metra og hefja hina eiginlegu djúpborun. Síðan hafi verið mikill sigur að komast niður á fjóra kílómetra og enn meiri að komast nú niður á 4.500 metra – sérstaklega þegar við bætist að tekist hafi að ná borkjörnum upp á yfirborðið sem eru bergsýni sem gefa mikilvægar upplýsingar. Náðst hefur upp sýni af 4.300 metra dýpi og aldrei fyrr hefur náðst sýni úr slíku dýpi.Ásgeir MargeirssonEngin hola dýpri „Það skýrist af því að þetta er líklega dýpsta borhola sem boruð hefur verið við þessar aðstæður, svo segja má að það hafi verið margir áfangar, og sumir þeirra eru met, í þessari framkvæmd. Þar er því að þakka að undirbúningur verksins var afar vandaður, tel ég mig geta fullyrt. Allar forsendur við borunina hafa verið hugsaðar upp á nýtt miðað við hefðbundna borun og lagður mikill metnaður í að fá besta mannskap, búnað, aðferðir og efni. Þetta er allt gert á grunni nýrrar hugsunar og dreginn er lærdómur af mikilli reynslu í háhitaborun á Íslandi og djúpborunarverkefninu við Kröflu á sínum tíma,“ segir Ásgeir, sem bætir við að áætlaður kostnaður við verkefnið nálgist tvo milljarða króna. Til samanburðar má geta þess að hefðbundin vinnsluhola á háhitasvæði á Íslandi kostar 500 til 700 milljónir króna. Við þetta bætist kostnaður við að bora holuna niður á 2.500 metra dýpi á sínum tíma, en þetta verkefni hófst með dýpkun þeirrar holu frá 2.500 metrum. Um er að ræða samstarfsverkefni um djúpborun sem leitt er af HS Orku og unnið í samstarfi við norska olíufélagið Statoil og önnur fyrirtæki innan íslenska djúpborunarverkefnisins (IDDP). Íslenska djúpborunarverkefnið var stofnað árið 2000 og voru stofnendur þess HS Orka, Landsvirkjun, Orkuveita Reykjavíkur og Orkustofnun. Jarðboranir sinna boruninni og nýta sitt öflugasta tæki, Þór, sem er knúinn raforku sem framleidd er í orkuverum HS Orku skammt frá borstaðnum. Við þennan öfluga hóp bætast verkfræðiráðgjafar, Íslenskar orkurannsóknir (ÍSOR) og háskólar og vísindasamfélagið – en fengist hafa erlendir styrkir til verksins, til dæmis Evrópusambandsstyrkur til rannsókna. Kostnaðinn axla því margir aðilar – hérlendis sem erlendis.Umhverfisvænt Tilgangur djúpborunarverkefnisins er að kanna hvort framleiða megi orku úr djúplægum jarðhitakerfum sem gæti aukið orkuframleiðslu háhitasvæða umtalsvert og þar með dregið úr umhverfisáhrifum og landrýmisþörf orkuvinnslunnar og vonandi lækkað kostnað við orkuvinnsluna. „Þegar höfum við lært gríðarlega mikið. Hvað svo sem verður um holuna þá er mikil vitneskja þegar í hendi, þó svo fari að við getum ekki notað holuna. Mögulegt er að hún nýtist til niðurdælingar, það er að segja að dæla vökva niður fyrir kerfið sem við erum að vinna orkuna úr. Svo er besti kosturinn að úr verði öflug vinnsluhola sem er markmiðið. Öflug vinnsluhola sem gæti leitt af sér þá þróun í jarðhitaheiminum, hér og annars staðar í heiminum, að það verði mögulegt að bora dýpri, öflugri holur sem gera það mögulegt að ná tilteknu magni af orku með færri borholum. Þar með þurfum við að snerta minna af yfirborði lands og umhverfisáhrif verða minni – sem er afar mikilvægt í dag. Eins væri hægt að minnka kostnað við að ná orkunni,“ segir Ásgeir en um þróunarverkefni er að ræða og margt eftir að gerast í framhaldinu. Vinnslutækni djúprar borholu ræðst af því hvernig jarðhitavökvi finnst á fjögurra til fimm kílómetra dýpi. Reynist efnasamsetningin viðráðanleg og unnt verður að vinna yfirhitaða orkuríka gufu beint upp úr djúpu borholunni er það fyrsti valkostur sem mun þar með auka orkuvinnslu á Reykjanesi. Markmiðið er að bora niður á allt að fimm kílómetra dýpi, eins og áður sagði, þar sem búast má við hitastigi sem nemur 400 til 500 gráðum. Ásgeir segir vísbendingar um að bergið niðri á 4.500 metra dýpi sé orðið verulega heitt; það sé hins vegar ekki vitað nákvæmlega þar sem nauðsynlegt er að halda holunni kaldri á meðan á borun stendur. „Þetta hefur ekki verið mælt, en við höfum vísbendingar um að hitastigið sé komið yfir 400 gráður,“ segir Ásgeir.Árangur þegar mikill Hvort náist hið fyrirfram setta markmið að bora niður á fimm kílómetra dýpi, segir Ásgeir það ekki skipta öllu máli – framhaldið verði það sama hvort sem borholan verður 4.500 metrar eða fimm kílómetrar þegar borun lýkur. Þá hefjist frágangur á holunni og síðan ýmsar mælingar og vísindarannsóknir – láta þarf holuna hitna upp til að sjá hvernig hún bregst við miklum hita. Þegar sé til staðar áætlun fyrir þennan fasa verkefnisins sem spannar allt að því tvö ár. „Kannski ári eftir að borun er lokið er komið gott mat á árangurinn – hvernig holan hagar sér og hvernig er raunhæft að nýta hana til framtíðar litið,“ segir Ásgeir en álitið er að ef hola sem þessi nýtist til vinnslu sé hægt að margfalda orkuvinnslugetu miðað við hefðbundna borholu á jarðhitasvæði. Venjuleg vinnsluhola sem nú er nýtt á Íslandi gefur kannski um fimm megavött en ekki er talið útilokað að djúpborun geti skilað holu sem skilar 30 til 50 megavöttum. Allt slíkt tal er þó byggt á áætlunum og enn ósannað.Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu. Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Krefjast skýringa á brotthvarfi Maríu Sigrúnar Innlent Halla Hrund mælist með mest fylgi allra frambjóðenda Innlent Mótmælendur fengu óvæntan liðstyrk frá Hollywood Innlent Landsréttur komi fram við ákæruvaldið eins og lítið barn Innlent Ætlar í aðra undirskriftasöfnun Innlent Húsráðendum tókst að ráða niðurlögum elds í þakskyggni Innlent „Ef ég get flogið þremur gerðum af þyrlum þá get ég tekið ákvörðun fyrir þjóðina“ Innlent María Sigrún látin fara úr Kveik Innlent Veisluhöld forseta séu barns síns tíma Innlent Svona var Pallborðið með Arnari Þór, Ásdísi Rán og Ástþóri Innlent Fleiri fréttir Krefjast skýringa á brotthvarfi Maríu Sigrúnar Veisluhöld forseta séu barns síns tíma Húsráðendum tókst að ráða niðurlögum elds í þakskyggni Landsréttur komi fram við ákæruvaldið eins og lítið barn Mannasættir sem óttist ekki að standa í fæturnar Mótmælendur fengu óvæntan liðstyrk frá Hollywood Ráðherra reiðubúin að vinna með atvinnuveganefnd að breytingum Vill skipa í ríkissjórn eftir eigin höfði Halla Hrund mælist með mest fylgi allra frambjóðenda Mikil tíðindi í glænýrri könnun Ástþór sannfærður um að verða sjöundi forsetinn Refsing fyrir að nauðga stjúpdóttur æskuvinar þyngd Ætlar í aðra undirskriftasöfnun Hjúkrunarfræðingurinn ekki laus allra mála enn Trúnaðarsamtöl við forsætisráðherra lykilatriði Sprakk úr hlátri „Ísdrottningin myndi bráðna ef hér kæmi kjarnorkusprengja“ Með hundruð sjálfboðaliða í liði sínu Samskiptaleysi meðal lögreglumanna olli því að fólk var sektað Verði ekki meðvirk frekar en Ólafur Ragnar Rifjaði upp þegar forsetinn bjargaði landinu Skemmdarvargar á eftir útilistaverkum eftir Einar Jónsson Krafturinn í gosinu gæti aukist verulega haldi kvikusöfnun áfram Þrettánda nafnið bætist við Fimm af tólf skiluðu einungis rafrænum meðmælum Gylfi leiðir samhæfingu vegna Grindavíkur María Sigrún látin fara úr Kveik Viktor stal senunni: Hefði ekki haft tíma til að safna ef hann væri í vinnu Forsetaefni streymdu í Hörpu Svona var Pallborðið með Arnari Þór, Ásdísi Rán og Ástþóri Sjá meira
Afar mikilvægum áfanga var náð í íslenska djúpborunarverkefninu (IDDP) á dögunum þegar tókst að bora niður á 4.500 metra dýpi á Reykjanesi – en markmiðið er að bora niður á allt að fimm kílómetra. Holan, sem er á vinnslusvæði Reykjanesvirkjunar, hefur þegar þá sérstöðu að vera langdýpsta hola sem boruð hefur verið á háhitasvæði hér á landi og líklega í heiminum.Margt getur farið úrskeiðis Ásgeir Margeirsson, forstjóri HS Orku, vill ekki ganga svo langt að segja að nú hilli undir að fimm kílómetra markinu verði náð, einfaldlega vegna þess að þegar borað hefur verið niður á svo mikið dýpi sem raun ber vitni geti margt farið úrskeiðis með litlum fyrirvara. „Við getum ekkert fullyrt um það. En væntingar aukast vissulega þegar áfanga sem þessum er náð. Allt getur þetta tekið snöggan endi, vegna þess að einhverra hluta vegna er ekki hægt að bora dýpra. Í fyrri tilraunum hefur nákvæmlega þetta gerst,“ segir Ásgeir og vísar til djúpborunarholu sem var boruð á jarðhitasvæðinu við Kröflu árin 2008 og 2009. Það var fyrsta holan í djúpborunarverkefninu (IDDP-1). Spurður nánar um þann áfanga sem nú hefur náðst segir Ásgeir að fyrsti áfanginn hafi verið að komast niður á þrjá kílómetra og takast að fóðra holuna, næsti áfangi var að komast niður á 3.500 metra og hefja hina eiginlegu djúpborun. Síðan hafi verið mikill sigur að komast niður á fjóra kílómetra og enn meiri að komast nú niður á 4.500 metra – sérstaklega þegar við bætist að tekist hafi að ná borkjörnum upp á yfirborðið sem eru bergsýni sem gefa mikilvægar upplýsingar. Náðst hefur upp sýni af 4.300 metra dýpi og aldrei fyrr hefur náðst sýni úr slíku dýpi.Ásgeir MargeirssonEngin hola dýpri „Það skýrist af því að þetta er líklega dýpsta borhola sem boruð hefur verið við þessar aðstæður, svo segja má að það hafi verið margir áfangar, og sumir þeirra eru met, í þessari framkvæmd. Þar er því að þakka að undirbúningur verksins var afar vandaður, tel ég mig geta fullyrt. Allar forsendur við borunina hafa verið hugsaðar upp á nýtt miðað við hefðbundna borun og lagður mikill metnaður í að fá besta mannskap, búnað, aðferðir og efni. Þetta er allt gert á grunni nýrrar hugsunar og dreginn er lærdómur af mikilli reynslu í háhitaborun á Íslandi og djúpborunarverkefninu við Kröflu á sínum tíma,“ segir Ásgeir, sem bætir við að áætlaður kostnaður við verkefnið nálgist tvo milljarða króna. Til samanburðar má geta þess að hefðbundin vinnsluhola á háhitasvæði á Íslandi kostar 500 til 700 milljónir króna. Við þetta bætist kostnaður við að bora holuna niður á 2.500 metra dýpi á sínum tíma, en þetta verkefni hófst með dýpkun þeirrar holu frá 2.500 metrum. Um er að ræða samstarfsverkefni um djúpborun sem leitt er af HS Orku og unnið í samstarfi við norska olíufélagið Statoil og önnur fyrirtæki innan íslenska djúpborunarverkefnisins (IDDP). Íslenska djúpborunarverkefnið var stofnað árið 2000 og voru stofnendur þess HS Orka, Landsvirkjun, Orkuveita Reykjavíkur og Orkustofnun. Jarðboranir sinna boruninni og nýta sitt öflugasta tæki, Þór, sem er knúinn raforku sem framleidd er í orkuverum HS Orku skammt frá borstaðnum. Við þennan öfluga hóp bætast verkfræðiráðgjafar, Íslenskar orkurannsóknir (ÍSOR) og háskólar og vísindasamfélagið – en fengist hafa erlendir styrkir til verksins, til dæmis Evrópusambandsstyrkur til rannsókna. Kostnaðinn axla því margir aðilar – hérlendis sem erlendis.Umhverfisvænt Tilgangur djúpborunarverkefnisins er að kanna hvort framleiða megi orku úr djúplægum jarðhitakerfum sem gæti aukið orkuframleiðslu háhitasvæða umtalsvert og þar með dregið úr umhverfisáhrifum og landrýmisþörf orkuvinnslunnar og vonandi lækkað kostnað við orkuvinnsluna. „Þegar höfum við lært gríðarlega mikið. Hvað svo sem verður um holuna þá er mikil vitneskja þegar í hendi, þó svo fari að við getum ekki notað holuna. Mögulegt er að hún nýtist til niðurdælingar, það er að segja að dæla vökva niður fyrir kerfið sem við erum að vinna orkuna úr. Svo er besti kosturinn að úr verði öflug vinnsluhola sem er markmiðið. Öflug vinnsluhola sem gæti leitt af sér þá þróun í jarðhitaheiminum, hér og annars staðar í heiminum, að það verði mögulegt að bora dýpri, öflugri holur sem gera það mögulegt að ná tilteknu magni af orku með færri borholum. Þar með þurfum við að snerta minna af yfirborði lands og umhverfisáhrif verða minni – sem er afar mikilvægt í dag. Eins væri hægt að minnka kostnað við að ná orkunni,“ segir Ásgeir en um þróunarverkefni er að ræða og margt eftir að gerast í framhaldinu. Vinnslutækni djúprar borholu ræðst af því hvernig jarðhitavökvi finnst á fjögurra til fimm kílómetra dýpi. Reynist efnasamsetningin viðráðanleg og unnt verður að vinna yfirhitaða orkuríka gufu beint upp úr djúpu borholunni er það fyrsti valkostur sem mun þar með auka orkuvinnslu á Reykjanesi. Markmiðið er að bora niður á allt að fimm kílómetra dýpi, eins og áður sagði, þar sem búast má við hitastigi sem nemur 400 til 500 gráðum. Ásgeir segir vísbendingar um að bergið niðri á 4.500 metra dýpi sé orðið verulega heitt; það sé hins vegar ekki vitað nákvæmlega þar sem nauðsynlegt er að halda holunni kaldri á meðan á borun stendur. „Þetta hefur ekki verið mælt, en við höfum vísbendingar um að hitastigið sé komið yfir 400 gráður,“ segir Ásgeir.Árangur þegar mikill Hvort náist hið fyrirfram setta markmið að bora niður á fimm kílómetra dýpi, segir Ásgeir það ekki skipta öllu máli – framhaldið verði það sama hvort sem borholan verður 4.500 metrar eða fimm kílómetrar þegar borun lýkur. Þá hefjist frágangur á holunni og síðan ýmsar mælingar og vísindarannsóknir – láta þarf holuna hitna upp til að sjá hvernig hún bregst við miklum hita. Þegar sé til staðar áætlun fyrir þennan fasa verkefnisins sem spannar allt að því tvö ár. „Kannski ári eftir að borun er lokið er komið gott mat á árangurinn – hvernig holan hagar sér og hvernig er raunhæft að nýta hana til framtíðar litið,“ segir Ásgeir en álitið er að ef hola sem þessi nýtist til vinnslu sé hægt að margfalda orkuvinnslugetu miðað við hefðbundna borholu á jarðhitasvæði. Venjuleg vinnsluhola sem nú er nýtt á Íslandi gefur kannski um fimm megavött en ekki er talið útilokað að djúpborun geti skilað holu sem skilar 30 til 50 megavöttum. Allt slíkt tal er þó byggt á áætlunum og enn ósannað.Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu.
Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Krefjast skýringa á brotthvarfi Maríu Sigrúnar Innlent Halla Hrund mælist með mest fylgi allra frambjóðenda Innlent Mótmælendur fengu óvæntan liðstyrk frá Hollywood Innlent Landsréttur komi fram við ákæruvaldið eins og lítið barn Innlent Ætlar í aðra undirskriftasöfnun Innlent Húsráðendum tókst að ráða niðurlögum elds í þakskyggni Innlent „Ef ég get flogið þremur gerðum af þyrlum þá get ég tekið ákvörðun fyrir þjóðina“ Innlent María Sigrún látin fara úr Kveik Innlent Veisluhöld forseta séu barns síns tíma Innlent Svona var Pallborðið með Arnari Þór, Ásdísi Rán og Ástþóri Innlent Fleiri fréttir Krefjast skýringa á brotthvarfi Maríu Sigrúnar Veisluhöld forseta séu barns síns tíma Húsráðendum tókst að ráða niðurlögum elds í þakskyggni Landsréttur komi fram við ákæruvaldið eins og lítið barn Mannasættir sem óttist ekki að standa í fæturnar Mótmælendur fengu óvæntan liðstyrk frá Hollywood Ráðherra reiðubúin að vinna með atvinnuveganefnd að breytingum Vill skipa í ríkissjórn eftir eigin höfði Halla Hrund mælist með mest fylgi allra frambjóðenda Mikil tíðindi í glænýrri könnun Ástþór sannfærður um að verða sjöundi forsetinn Refsing fyrir að nauðga stjúpdóttur æskuvinar þyngd Ætlar í aðra undirskriftasöfnun Hjúkrunarfræðingurinn ekki laus allra mála enn Trúnaðarsamtöl við forsætisráðherra lykilatriði Sprakk úr hlátri „Ísdrottningin myndi bráðna ef hér kæmi kjarnorkusprengja“ Með hundruð sjálfboðaliða í liði sínu Samskiptaleysi meðal lögreglumanna olli því að fólk var sektað Verði ekki meðvirk frekar en Ólafur Ragnar Rifjaði upp þegar forsetinn bjargaði landinu Skemmdarvargar á eftir útilistaverkum eftir Einar Jónsson Krafturinn í gosinu gæti aukist verulega haldi kvikusöfnun áfram Þrettánda nafnið bætist við Fimm af tólf skiluðu einungis rafrænum meðmælum Gylfi leiðir samhæfingu vegna Grindavíkur María Sigrún látin fara úr Kveik Viktor stal senunni: Hefði ekki haft tíma til að safna ef hann væri í vinnu Forsetaefni streymdu í Hörpu Svona var Pallborðið með Arnari Þór, Ásdísi Rán og Ástþóri Sjá meira