Risasjónaukinn formlega vígður

Risasjónaukinn ALMA var formlega vígður á athöfn á afskekktum stað í Andesfjöllum í Chile í gær. Sjónaukinn er samstarfsverkefni Evrópu, Norður-Ameríku og Austur-Asíu en starfstöð hans er í 5.000 metra hæð yfir sjávarmáli.

„Næturhimininn er ein af fjöllmörgum náttúruauðlindum okkar í Chile. Ég tel að vísindin hafi lagt fram mikilvægt framlag til þróunar í Chile á undanförnum árum. Ég er stoltur af alþjóðlegu stjarnvísindasamstarfi okkar en ALMA er nýjasti og stærsti afrakstur þess," sagði Sebastián Piñera, forseti Chile, sem var heiðursgestur á vígsluathöfninni.

Sjónaukinn er nú þegar farinn að veita jarðarbúum fordæmislausa sýn á alheiminn. Sjá hér.

ALMA sér alheiminn í ljósi sem mannsaugað greinir ekki og mun sýna okkur í smáatriðum fyrirbæri sem tengjast myndun stjarna, barnungum vetrarbrautum í árdaga alheims og reikistjörnur í mótun umhverfis fjarlægar stjörnur. Sjónaukinn mun einnig finna og mæla dreifingu sameinda sem finna má á milli stjarna í geimnum, sumar hverjar nauðsynlegar lífi.

Upp úr 1980 var stjörnustöðin upphaflega hugsuð sem þrjú mismunandi verkefni í Evrópu, Bandaríkjunum og Japan en ákveðið var að sameina þau í einn sjónauka á tíunda áratugnum. Smíði sjónaukans hófst svo árið 2003. Heildarkostnaður við ALMA nemur um það bil 1,4 milljörðum bandaríkjadala eða um 177 milljörðum íslenskra króna. Þar af er hluti Geimvísindastofnunar Evrópu, ESO, 37,5%.

ALMA samanstendur af 54 tólf metra og 12 smærri sjö metra loftnetum sem starfa saman sem einn sjónauki. Hvert loftnet safnar geislun utan úr geimnum og beinir í móttakara. Merkin frá loftnetunum eru síðan sameinuð og unnin með ALMA ofurtölvunni. Hægt er að raða loftnetunum 66 upp á mismunandi hátt og getur fjarlægðin milli loftneta verið á bilinu 150 metrar til 16 kílómetrar.

Saga sjónaukans er rakin í 16 mínútna löngu myndbandi sem sjá má hér fyrir neðan. Nánari upplýsingar má finna á heimasíðu ESO þaðan sem framangreindar upplýsingar eru fengnar.