Mörg landsvæði standa höllum fæti þrátt fyrir olíugróða 27. september 2012 02:00 VAndmeðfarinn Olíuauður Þó Noregur sé eitt auðugasta ríki veraldar er staða landsins nokkuð flókin. Tekjur af olíuauði flæða yfir landið, en grafa undan sumum öðrum starfsgreinum. NordicPhotos/AFP Þrátt fyrir að efnahagsuppgangur Noregs hafi verið fordæmalítill síðustu fjóra áratugi eru í dag margar atvinnugreinar sem standa höllum fæti. Mótsögnin felst einmitt í því að umsvif og gróði af olíugeiranum hefur í för með sér aukinn framfærslukostnað, hærri laun og sterkara gengi norsku krónunnar sem kemur niður á samkeppnishæfi annarra greina. Í úttekt Bloomberg-fréttastofunnar um þessa stöðu segir meðal annars að eins og sakir standi sé Noregur í þriðja sæti á heimsvísu hvað varðar landsframleiðslu miðað við höfðatölu. Launakostnaður í iðnaði er sem nemur um sjö þúsund íslenskum krónum á klukkustund að meðaltali, sem er 31 prósenti hærra en gengur og gerist í Þýskalandi, stærsta hagkerfi Evrópu, og 65 prósentum hærra en í Bandaríkjunum. Þá bætir ekki úr skák fyrir útflutningsgreinarnar að gengi norsku krónunnar hefur styrkst um nær fjórðung síðustu þrjú og hálft ár gagnvart myntkörfu helstu viðskiptaríkja. Bloomberg segir frá þróun mála í byggðarlaginu Glomfjord þar sem fyrirtæki sem framleiðir íhluti til sólarorkuframleiðslu lagði upp laupana í mars vegna sligandi rekstrarkostnaðar. Þar misstu 200 manns vinnuna í 1.100 manna bæ. Olíuauðurinn veldur einnig vandkvæðum í byggðalögum þar sem umsvifin vegna olíuframleiðslu eru mikil. Er dæmi tekið af Stavangri, hinni eiginlegu olíuhöfuðborg Noregs, þar sem sannkölluð gullgrafarastemning ríkir. Íbúðaverð hefur þrefaldast frá aldamótum og er nú svo komið að framfærsla þar í borg er vart á annarra færi en þeirra sem vinna í greinum tengdum olíuvinnslu. Ekki er útlit fyrir að lát verði á olíustreyminu inn í norska hagkerfið þar sem fjölmargar stórar olíulindir hafa fundist á landgrunninu síðustu misseri. Bloomberg hefur hins vegar eftir Hilde Björnland, hagfræði-prófessor við Viðskiptaháskóla Noregs í Ósló, að hyggilegast væri að fjölga stoðunum undir norska hagkerfinu. „Einmitt núna erum við að saga undan okkur eina stoðina," segir hann. thorgils@frettabladid.is Fréttir Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Vitni gefur ekki upp nafn vegna ótta við hefndaraðgerðir Innlent Þurftu að farga 30 þúsund eintökum vegna forsetaframboðs Innlent „Heill vinnustaður er dreginn sundur og saman í háði“ Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent „Við lögleiðum heróínið en bönnum áfengið. Þetta er galið“ Innlent Lýsa eftir Sigurði Fannari Innlent Álftin breyttist í dreka og rak hundinn upp úr með látum Innlent Fékk ekki að kveðja eiginmanninn fyrir flugið til Nígeríu Innlent Megrunarlyfin nýjasta vopnið gegn hjartasjúkdómum? Erlent Drengurinn er fundinn Innlent Fleiri fréttir Framámaður AfD sektaður fyrir að nota slagorð nasista Vill bjóða NATO að byggja nýjan flugvöll í Færeyjum Þorir að veðja bjór á að hún verði áfram forsætisráðherra Lokað á grein um barnadráp í Bretlandi Drápu fangaverði og hjálpuðu fanga að strjúka „Rússnesku lögin“ samþykkt í Georgíu Bendlaði Trump beint við þagnargreiðslurnar Losnar af réttargeðdeild eftir allt saman Blinken í óvænta heimsókn til Kænugarðs Megrunarlyfin nýjasta vopnið gegn hjartasjúkdómum? Fjöldi látinna á Gasa á reiki Færeyingar fjölga vindmyllum til að draga úr olíukyndingu Ein blóðugasta kosningabarátta í manna minnum „Rússneskum lögum“ hraðað áfram þrátt fyrir hávær mótmæli Þrír menn ákærðir í Bretlandi vegna tengsla sinna við Hong Kong Staðfestir flokkun AfD sem öfgasamtaka Sló eigið met á Everest Kórónuveirufaraldurinn ekkert miðað við sýklalyfjaónæmi Aftur barist í norðurhluta Gasa á meðan þúsundir flýja Rafah Aðskilnaðarsinnar að missa þingmeirihluta í Katalóníu Pútín skiptir um varnarmálaráðherra Fjölbýlishús hrundi í Belgorod Fyrsti lifandi svínsnýrnaþeginn er látinn Mótmælin gegn „rússnesku“ lögunum stækka enn Palestína fær aukna þáttöku á allsherjarþingi SÞ Hundruð létust í flóðum Fyrirskipa þúsundum að yfirgefa Rafah Hollenska söngvaranum bannað að keppa í kjölfar „hótana“ Evrópa böðuð bleiku Líklegt að Ísraelar hafi brotið alþjóðalög með bandarískum vopnum Sjá meira
Þrátt fyrir að efnahagsuppgangur Noregs hafi verið fordæmalítill síðustu fjóra áratugi eru í dag margar atvinnugreinar sem standa höllum fæti. Mótsögnin felst einmitt í því að umsvif og gróði af olíugeiranum hefur í för með sér aukinn framfærslukostnað, hærri laun og sterkara gengi norsku krónunnar sem kemur niður á samkeppnishæfi annarra greina. Í úttekt Bloomberg-fréttastofunnar um þessa stöðu segir meðal annars að eins og sakir standi sé Noregur í þriðja sæti á heimsvísu hvað varðar landsframleiðslu miðað við höfðatölu. Launakostnaður í iðnaði er sem nemur um sjö þúsund íslenskum krónum á klukkustund að meðaltali, sem er 31 prósenti hærra en gengur og gerist í Þýskalandi, stærsta hagkerfi Evrópu, og 65 prósentum hærra en í Bandaríkjunum. Þá bætir ekki úr skák fyrir útflutningsgreinarnar að gengi norsku krónunnar hefur styrkst um nær fjórðung síðustu þrjú og hálft ár gagnvart myntkörfu helstu viðskiptaríkja. Bloomberg segir frá þróun mála í byggðarlaginu Glomfjord þar sem fyrirtæki sem framleiðir íhluti til sólarorkuframleiðslu lagði upp laupana í mars vegna sligandi rekstrarkostnaðar. Þar misstu 200 manns vinnuna í 1.100 manna bæ. Olíuauðurinn veldur einnig vandkvæðum í byggðalögum þar sem umsvifin vegna olíuframleiðslu eru mikil. Er dæmi tekið af Stavangri, hinni eiginlegu olíuhöfuðborg Noregs, þar sem sannkölluð gullgrafarastemning ríkir. Íbúðaverð hefur þrefaldast frá aldamótum og er nú svo komið að framfærsla þar í borg er vart á annarra færi en þeirra sem vinna í greinum tengdum olíuvinnslu. Ekki er útlit fyrir að lát verði á olíustreyminu inn í norska hagkerfið þar sem fjölmargar stórar olíulindir hafa fundist á landgrunninu síðustu misseri. Bloomberg hefur hins vegar eftir Hilde Björnland, hagfræði-prófessor við Viðskiptaháskóla Noregs í Ósló, að hyggilegast væri að fjölga stoðunum undir norska hagkerfinu. „Einmitt núna erum við að saga undan okkur eina stoðina," segir hann. thorgils@frettabladid.is
Fréttir Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Vitni gefur ekki upp nafn vegna ótta við hefndaraðgerðir Innlent Þurftu að farga 30 þúsund eintökum vegna forsetaframboðs Innlent „Heill vinnustaður er dreginn sundur og saman í háði“ Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent „Við lögleiðum heróínið en bönnum áfengið. Þetta er galið“ Innlent Lýsa eftir Sigurði Fannari Innlent Álftin breyttist í dreka og rak hundinn upp úr með látum Innlent Fékk ekki að kveðja eiginmanninn fyrir flugið til Nígeríu Innlent Megrunarlyfin nýjasta vopnið gegn hjartasjúkdómum? Erlent Drengurinn er fundinn Innlent Fleiri fréttir Framámaður AfD sektaður fyrir að nota slagorð nasista Vill bjóða NATO að byggja nýjan flugvöll í Færeyjum Þorir að veðja bjór á að hún verði áfram forsætisráðherra Lokað á grein um barnadráp í Bretlandi Drápu fangaverði og hjálpuðu fanga að strjúka „Rússnesku lögin“ samþykkt í Georgíu Bendlaði Trump beint við þagnargreiðslurnar Losnar af réttargeðdeild eftir allt saman Blinken í óvænta heimsókn til Kænugarðs Megrunarlyfin nýjasta vopnið gegn hjartasjúkdómum? Fjöldi látinna á Gasa á reiki Færeyingar fjölga vindmyllum til að draga úr olíukyndingu Ein blóðugasta kosningabarátta í manna minnum „Rússneskum lögum“ hraðað áfram þrátt fyrir hávær mótmæli Þrír menn ákærðir í Bretlandi vegna tengsla sinna við Hong Kong Staðfestir flokkun AfD sem öfgasamtaka Sló eigið met á Everest Kórónuveirufaraldurinn ekkert miðað við sýklalyfjaónæmi Aftur barist í norðurhluta Gasa á meðan þúsundir flýja Rafah Aðskilnaðarsinnar að missa þingmeirihluta í Katalóníu Pútín skiptir um varnarmálaráðherra Fjölbýlishús hrundi í Belgorod Fyrsti lifandi svínsnýrnaþeginn er látinn Mótmælin gegn „rússnesku“ lögunum stækka enn Palestína fær aukna þáttöku á allsherjarþingi SÞ Hundruð létust í flóðum Fyrirskipa þúsundum að yfirgefa Rafah Hollenska söngvaranum bannað að keppa í kjölfar „hótana“ Evrópa böðuð bleiku Líklegt að Ísraelar hafi brotið alþjóðalög með bandarískum vopnum Sjá meira