Innlent

Forn varða talin hluti af launspeki landnámsins

Kristján Már Unnarsson skrifar
Varðan á Sandfelli. Fjær sést í Vífilfell, til hægri, og Hengil.
Varðan á Sandfelli. Fjær sést í Vífilfell, til hægri, og Hengil. Stöð 2/Kristján Már Unnarsson.
Stór varða í útjaðri Reykjavíkur var hluti af útmældu kerfi sem fornmenn komu sér upp til að marka sér táknræna heimsmynd sem tengdist árstíðaskiptum og gangi himintungla. Þessi tilgáta kemur fram í næsta þætti Landnemanna á Stöð 2, mánudagskvöld, í viðtali við Þórarin Þórarinsson arkitekt, en hann er í hópi áhugamanna sem rannsaka kenningar fræðimannsins Einars Pálssonar.

Varðan stendur á Sandfelli, suðvestan Sandskeiðs, í 340 metra hæð og er sögð ævaforn. Ásamt fjallinu Keili, og fleiri vörðum á áberandi stöðum í kringum Reykjavík, á þessi varða að hafa myndað einskonar goðfræðilega heimsmynd og sólúr, sem tengd voru landnámsjörð Ingólfs Arnarsonar í Reykjavík og landnámsjörð Helga bjólu á Hofi á Kjalarnesi. Þannig myndi bústaðir þeirra beina sólstöðulínu í Keili.

Einar Pálsson, höfundur rita um rætur íslenskrar menningar. Hann lést árið 1996.
Einar Pálsson, sem lést árið 1996, vakti þjóðarathygli á árunum í kringum 1970 með ritröð sem hann nefndi Rætur íslenskrar menningar. Fyrsta bókin, Baksvið Njálu, kom út árið 1969, en þar birtist ný og byltingarkennd sýn á Íslendingasögur. Þannig taldi Einar að Njálssaga væri táknsaga og að úr henni mætti lesa goðfræðilegt táknmál, sem ætti sér rætur í ævafornri talnaspeki, byggðri á heilögum tölum. 

Í þættinum verður eyðijörðin Steinkross á Rangárvöllum skoðuð í fylgd Péturs Halldórssonar myndlistarmanns en þar telur Pétur að birtist samsvarandi kerfi og sjá megi í steinhringnum Stonehenge í Englandi. 

Einar Pálsson taldi að Steinkross væri miðja hrings sem hann nefndi Hjól Rangárhverfis. Það hafi verið tengt bæði áberandi kennileitum, eins og Þrídröngum í hafi, og lykiljörðum á Suðurlandi, þar á meðal Bergþórshvoli og Skálholti. Slíkur hringur hafi verið goðfræðilegur grundvöllur hins íslenska goðaveldis og í samræmi við hugmyndir fornmanna um heimsmynd.

Þrídrangar í hafi voru eitt af kennileitunum sem mörkuðu Hjól Rangárhverfis, samkvæmt tilgátu Einars Pálssonar.Teikning/Sigurður Valur Sigurðsson.
Kenningar Einars Pálssonar hafa ætíð verið umdeildar og ýmist álitnar stórkostleg uppgötvun eða hreint bull. Í þættinum verður rætt við háskólafræðimenn með gjörólíka sýn á kenningar hans. Þar kemur fram að kenningar af þessu tagi hafi á undanförnum árum verið að öðlast viðurkenningu meðal vísindastofnana sem sérstakt fræðasvið, Ethnoastronomy. 

Landnemarnir eru á dagskrá Stöðvar 2 kl. 19.20 á mánudagskvöld, strax að loknum fréttum.


Tengdar fréttir

Landnemarnir sigla áfram til Grænlands og Vínlands

Landnám Íslendinga á Grænlandi með siglingu Eiríks rauða árið 985 og dularfullt hvarf norrænu þjóðarinnar um 500 árum síðar er meðal þess fjallað verður um í þáttaröðinni "Landnemarnir“ sem heldur áfram á Stöð 2 í vetur.

Voru skógarnir svona veglegir við landnám?

"Ég er sannfærður um það að allt láglendi landsins hafi litið svona út eins og þessi mynd sýnir,” segir Sveinn Runólfsson, fyrrverandi landgræðslustjóri.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×