Forseti Hæstaréttar: „Mér er alveg sama þótt þetta séu tillögur frá einhverjum hópi“ Árni Sæberg skrifar 5. mars 2025 17:50 Benedikt Bogason, forseti Hæstaréttar, segir ástæðu fyrir því að ákveðið hafi verið að hafa sjö dómara við réttinn þegar Landsréttur var stofnaður. Vísir/Anton Brink Forseti Hæstaréttar segir af og frá að fækka dómurum við réttinn úr sjö í fimm, líkt og lagt er til í einni sextíu hagræðingartillagna sem lagðar voru fram í gær. Með tillögunni sé æðsta dómstigi þjóðarinnar sýnd vanvirðing. Hagræðingarhópur ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur skilaði í gær af sér skýrslu sem inniheldur sextíu tillögur að aukinni ráðdeild í ríkisrekstri. Þrjár tillögur snerta Hæstarétt Íslands með einum eða öðrum hætti. Í fyrsta lagi er lagt til að dómurum við réttinn verði fækkað úr sjö í fimm, í öðru lagi að sérkjör dómara verði afnumin og í þriðja lagi að handhafalaun vegna forsetavalds verði lögð af. Forseti Hæstaréttar er einn þriggja sem fer með forsetavald þegar forsetans nýtur ekki við. Benedikt Bogason, forseti Hæstaréttar, segir seinni tillögurnar tvær sjálfsagðar og vert sé að skoða þær. Hins vegar sé af og frá að ætla að fækka Hæstaréttardómurum. Engin tilviljun að dómarar eru sjö Blaðamaður hafði þegar mælt sér mót við Benedikt í Hæstarétti til þess að ræða ársskýrslu Hæstaréttar, sem kemur út á næstu dögum, þegar fregnir af sparnaðartillögunni bárust. Því fór drjúgur hluti viðtalsins í að ræða fjölda dómara við réttinn. Þá ræddi hann við Véstein Örn Pétursson fréttamann, sem mun fjalla um viðbrögð við hagræðingartillögunum í kvöldfréttum Stöðvar 2 í kvöld. Viðtal hans við Benedikt má sjá í heild sinni hér að neðan: Benedikt segir að þegar dómskerfinu hér á landi var breytt með stofnun Landsréttar árið 2018 hafi vandlega verið farið yfir það hversu margir dómarar ættu að sitja í Hæstarétti eftir breytingu. Þá voru dómendur níu talsins en með tilkomu Landsréttar var ljóst að álag á réttinn yrði minna, enda tók Landsréttur við hlutverki Hæstaréttar sem eini áfrýjunardómstóll landsins og Hæstiréttur varð fordæmisgefandi dómstóll. Benedikt segir að niðurstaðan hafi verið sú að dómendur yrðu sjö talsins og það hafi ekki verið af tilviljun. Dómarar séu aldrei færri en fimm í hverju máli en sjö í allra mikilvægustu málunum. Ljóst er að ekki væri hægt að hafa fjölskipaðan dóm Hæstaréttar ef aðeins væru fimm dómarar. Þá segir hann ótækt að hafa færri dómara en fimm í almennum málum enda séu dómarar í Landsrétti þrír í hverju máli. Fordæmisgildið væri minna ef jafnmargir dæmdu á æðsta dómstigi og því næstæðsta. Ekki hægt að æðsti dómstóllinn reiði sig á varaskeifur Benedikt segir helstu ástæðuna fyrir því að dómarar þurfi að vera sjö vera að ella væri það frekar regla en undantekning að kalla þyrfti til varadómara í Hæstarétti. Dómarar forfallist og fara í leyfi eins og aðrir. Til að mynda verði dómararnir aðeins sex út þetta ár. Benedikt Bogason segir afleita hugmynd að fækka dómurum við Hæstarétt.Vísir/Anton Brink „Dómarar eru vanhæfir, dómarar fara í námsleyfi eða rannsóknarleyfi, dómarar láta skipta um liði í sér eins og aðrir. Við erum að kljást við forföll, eðlileg forföll. Ef við erum bara fimm, fimm að dæma og fimm dómarar, þá þýðir þetta það að við værum örugglega með meira og minna einn settan alltaf. Svo værum við að kalla inn í einstök mál, eftir því sem fólk vantaði. Þannig að við værum með einn, tvo og jafnvel þrjá. Hvernig ætlar þú að hafa æðsta dómstól þjóðarinnar starfandi á þessum grundvelli?“ spyr Benedikt. Í áðurnefndri ársskýrslu Hæstaréttar segir að á öllu síðasta ári hafi þurft að kalla inn fjóra dómara. Benedikt segir það hafa verið í einni ákvörðun um áfrýjunarleyfi, þegar allir dómarar réttarins voru vanhæfir, og í einu eiginlegu máli. Veltir fyrir sér öðrum tillögum „Það verður líka að hafa í huga þrígreiningu ríkisvaldsins, þegar svona tillaga er sett fram. Ég tel að þarna hefði átt að hafa samráð við Hæstarétt og mér finnst réttinum sýnd mikil vanvirðing með þessari tillögugerð.“ Benedikt segir einu gilda hvaðan tillagan hafi komið og veltir fyrir sér vinnu við aðrar tillögur en þær sem snúa að réttinum. „Ég velti því fyrir mér, eru aðrar tillögur frá þessum hagræðingarhópi jafnilla ígrundaðar og þessi? Það er furðulegt að það sé ekki talað við réttinn áður en þetta er sett fram. Maður er alveg bit á þessu. Eins og ég sagði, það er verið að sýna réttinum mikil vanvirðing með þessu. Mér er alveg sama þótt þetta séu tillögur frá einhverjum hópi. Það hlaut að eiga sér stað einhver skoðun á því hvort að þarna væru tillögur sem væru gjörsamlega haldlausar, eins og þessi.“ Dómstólar Rekstur hins opinbera Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Mest lesið Boðar „norsku leiðina“ í útlendingamálum Innlent Handtökuskipun gefin út á hendur þingmönnum Demókrataflokksins Erlent Reyndist ekki borgunarmaður fyrir vikudvölinni Innlent Vill að maðurinn viðurkenni að hann sé ekki faðir drengsins Innlent Ekið á gangandi vegfaranda við Kaplakrika Innlent Þýskir klettaklifrarar slógust í hóp með björgunarmönnum Innlent Ekki stóra málið hvað við köllum „leyniþjónustuna“ Innlent Hyggjast rukka suma ferðamenn um brottfarartryggingu Erlent Neitað um lausn gegn tryggingu Erlent „Þá hafa þau aðgang að öllum gögnum íslenska ríkisins meira og minna“ Innlent Fleiri fréttir Ekið á gangandi vegfaranda við Kaplakrika Boðar „norsku leiðina“ í útlendingamálum Mjög lítil virkni en mallar enn Reyndist ekki borgunarmaður fyrir vikudvölinni Ekki stóra málið hvað við köllum „leyniþjónustuna“ Þýskir klettaklifrarar slógust í hóp með björgunarmönnum Vill að maðurinn viðurkenni að hann sé ekki faðir drengsins Íbúar á gömlum og fallegum dráttarvélum í Hrísey Þrettán kærðir fyrir ölvunarakstur og hundruð stöðvuð vegna hraðaksturs „Þá hafa þau aðgang að öllum gögnum íslenska ríkisins meira og minna“ Óróinn hríðfellur og goslok líklega í aðsigi Sigurður Björnsson óperusöngvari látinn Viðkvæm gögn í höndum Bandaríkjamanna og eftirlit lögreglu „Fólk er reitt, sárt og finnst það ekki geta treyst sveitarfélaginu“ Öryggi á ferðamannastöðum: Ríkið geti talist brotlegt við mannréttindasáttmála Mikill kraftur í íslensku atvinnulífi Harma að upplýsingar um mengað vatnsból hafi ekki borist strax til íbúa Fagna frestun framkvæmda í Heiðmörk Umdeildum framkvæmdum frestað og mengun í drykkjarvatni Fimm líkamsárásir í Vestmannaeyjum Allir blása í Landeyjahöfn Bónus og Prís virða frídag verslunarmanna en aðrir ekki Fimm vistaðir í fangaklefa eftir hópslagsmál Þórisvatn fullt í fyrsta skipti í sex ár Íslenskar konur gáfu nýjan búning á fjallkonuna í Gimli Þorvaldur gagnrýndur fyrir órökstudda spá um eldgos Einn handtekinn vegna líkamsárasar Gosmóða mældist í Hvalfirði og á Vík í Mýrdal Netþrjótar herja á „mömmur“ landsins Spennandi traktorstorfæra á Flúðum Sjá meira
Hagræðingarhópur ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur skilaði í gær af sér skýrslu sem inniheldur sextíu tillögur að aukinni ráðdeild í ríkisrekstri. Þrjár tillögur snerta Hæstarétt Íslands með einum eða öðrum hætti. Í fyrsta lagi er lagt til að dómurum við réttinn verði fækkað úr sjö í fimm, í öðru lagi að sérkjör dómara verði afnumin og í þriðja lagi að handhafalaun vegna forsetavalds verði lögð af. Forseti Hæstaréttar er einn þriggja sem fer með forsetavald þegar forsetans nýtur ekki við. Benedikt Bogason, forseti Hæstaréttar, segir seinni tillögurnar tvær sjálfsagðar og vert sé að skoða þær. Hins vegar sé af og frá að ætla að fækka Hæstaréttardómurum. Engin tilviljun að dómarar eru sjö Blaðamaður hafði þegar mælt sér mót við Benedikt í Hæstarétti til þess að ræða ársskýrslu Hæstaréttar, sem kemur út á næstu dögum, þegar fregnir af sparnaðartillögunni bárust. Því fór drjúgur hluti viðtalsins í að ræða fjölda dómara við réttinn. Þá ræddi hann við Véstein Örn Pétursson fréttamann, sem mun fjalla um viðbrögð við hagræðingartillögunum í kvöldfréttum Stöðvar 2 í kvöld. Viðtal hans við Benedikt má sjá í heild sinni hér að neðan: Benedikt segir að þegar dómskerfinu hér á landi var breytt með stofnun Landsréttar árið 2018 hafi vandlega verið farið yfir það hversu margir dómarar ættu að sitja í Hæstarétti eftir breytingu. Þá voru dómendur níu talsins en með tilkomu Landsréttar var ljóst að álag á réttinn yrði minna, enda tók Landsréttur við hlutverki Hæstaréttar sem eini áfrýjunardómstóll landsins og Hæstiréttur varð fordæmisgefandi dómstóll. Benedikt segir að niðurstaðan hafi verið sú að dómendur yrðu sjö talsins og það hafi ekki verið af tilviljun. Dómarar séu aldrei færri en fimm í hverju máli en sjö í allra mikilvægustu málunum. Ljóst er að ekki væri hægt að hafa fjölskipaðan dóm Hæstaréttar ef aðeins væru fimm dómarar. Þá segir hann ótækt að hafa færri dómara en fimm í almennum málum enda séu dómarar í Landsrétti þrír í hverju máli. Fordæmisgildið væri minna ef jafnmargir dæmdu á æðsta dómstigi og því næstæðsta. Ekki hægt að æðsti dómstóllinn reiði sig á varaskeifur Benedikt segir helstu ástæðuna fyrir því að dómarar þurfi að vera sjö vera að ella væri það frekar regla en undantekning að kalla þyrfti til varadómara í Hæstarétti. Dómarar forfallist og fara í leyfi eins og aðrir. Til að mynda verði dómararnir aðeins sex út þetta ár. Benedikt Bogason segir afleita hugmynd að fækka dómurum við Hæstarétt.Vísir/Anton Brink „Dómarar eru vanhæfir, dómarar fara í námsleyfi eða rannsóknarleyfi, dómarar láta skipta um liði í sér eins og aðrir. Við erum að kljást við forföll, eðlileg forföll. Ef við erum bara fimm, fimm að dæma og fimm dómarar, þá þýðir þetta það að við værum örugglega með meira og minna einn settan alltaf. Svo værum við að kalla inn í einstök mál, eftir því sem fólk vantaði. Þannig að við værum með einn, tvo og jafnvel þrjá. Hvernig ætlar þú að hafa æðsta dómstól þjóðarinnar starfandi á þessum grundvelli?“ spyr Benedikt. Í áðurnefndri ársskýrslu Hæstaréttar segir að á öllu síðasta ári hafi þurft að kalla inn fjóra dómara. Benedikt segir það hafa verið í einni ákvörðun um áfrýjunarleyfi, þegar allir dómarar réttarins voru vanhæfir, og í einu eiginlegu máli. Veltir fyrir sér öðrum tillögum „Það verður líka að hafa í huga þrígreiningu ríkisvaldsins, þegar svona tillaga er sett fram. Ég tel að þarna hefði átt að hafa samráð við Hæstarétt og mér finnst réttinum sýnd mikil vanvirðing með þessari tillögugerð.“ Benedikt segir einu gilda hvaðan tillagan hafi komið og veltir fyrir sér vinnu við aðrar tillögur en þær sem snúa að réttinum. „Ég velti því fyrir mér, eru aðrar tillögur frá þessum hagræðingarhópi jafnilla ígrundaðar og þessi? Það er furðulegt að það sé ekki talað við réttinn áður en þetta er sett fram. Maður er alveg bit á þessu. Eins og ég sagði, það er verið að sýna réttinum mikil vanvirðing með þessu. Mér er alveg sama þótt þetta séu tillögur frá einhverjum hópi. Það hlaut að eiga sér stað einhver skoðun á því hvort að þarna væru tillögur sem væru gjörsamlega haldlausar, eins og þessi.“
Dómstólar Rekstur hins opinbera Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Mest lesið Boðar „norsku leiðina“ í útlendingamálum Innlent Handtökuskipun gefin út á hendur þingmönnum Demókrataflokksins Erlent Reyndist ekki borgunarmaður fyrir vikudvölinni Innlent Vill að maðurinn viðurkenni að hann sé ekki faðir drengsins Innlent Ekið á gangandi vegfaranda við Kaplakrika Innlent Þýskir klettaklifrarar slógust í hóp með björgunarmönnum Innlent Ekki stóra málið hvað við köllum „leyniþjónustuna“ Innlent Hyggjast rukka suma ferðamenn um brottfarartryggingu Erlent Neitað um lausn gegn tryggingu Erlent „Þá hafa þau aðgang að öllum gögnum íslenska ríkisins meira og minna“ Innlent Fleiri fréttir Ekið á gangandi vegfaranda við Kaplakrika Boðar „norsku leiðina“ í útlendingamálum Mjög lítil virkni en mallar enn Reyndist ekki borgunarmaður fyrir vikudvölinni Ekki stóra málið hvað við köllum „leyniþjónustuna“ Þýskir klettaklifrarar slógust í hóp með björgunarmönnum Vill að maðurinn viðurkenni að hann sé ekki faðir drengsins Íbúar á gömlum og fallegum dráttarvélum í Hrísey Þrettán kærðir fyrir ölvunarakstur og hundruð stöðvuð vegna hraðaksturs „Þá hafa þau aðgang að öllum gögnum íslenska ríkisins meira og minna“ Óróinn hríðfellur og goslok líklega í aðsigi Sigurður Björnsson óperusöngvari látinn Viðkvæm gögn í höndum Bandaríkjamanna og eftirlit lögreglu „Fólk er reitt, sárt og finnst það ekki geta treyst sveitarfélaginu“ Öryggi á ferðamannastöðum: Ríkið geti talist brotlegt við mannréttindasáttmála Mikill kraftur í íslensku atvinnulífi Harma að upplýsingar um mengað vatnsból hafi ekki borist strax til íbúa Fagna frestun framkvæmda í Heiðmörk Umdeildum framkvæmdum frestað og mengun í drykkjarvatni Fimm líkamsárásir í Vestmannaeyjum Allir blása í Landeyjahöfn Bónus og Prís virða frídag verslunarmanna en aðrir ekki Fimm vistaðir í fangaklefa eftir hópslagsmál Þórisvatn fullt í fyrsta skipti í sex ár Íslenskar konur gáfu nýjan búning á fjallkonuna í Gimli Þorvaldur gagnrýndur fyrir órökstudda spá um eldgos Einn handtekinn vegna líkamsárasar Gosmóða mældist í Hvalfirði og á Vík í Mýrdal Netþrjótar herja á „mömmur“ landsins Spennandi traktorstorfæra á Flúðum Sjá meira