Riða greindist á bænum Bergstöðum í Miðfirði fyrr í mánuðinum og aflífa þurfti þar allt fé, ríflega 700 kindur. Fyrir helgi greindist síðan riða á nágrannabænum Syðri-Urriðaá og stendur nú til að aflífa svipaðan fjölda kinda þar.
Á almennum fundi sauðfjárbænda í Miðfjarðarhólfi í gærkvöldi var ályktun samþykkt þar sem skorað er á matvælaráðherra Svandísi Svavarsdóttur að innleiða nú þegar viðauka við ESB reglugerð, sem innleidd var að hluta hér á landi árið 2012, sem snýr að aðgerðum vegna riðu.
„Algerlega ótækt er að engin framþróun hafi orðið í viðbrögðum vegna riðusmita á Íslandi síðustu áratugina, sérstaklega þegar litið er til þeirrar rannsóknarvinnu sem átt hefur sér stað í Evrópu og víðar,“ segir í erindinu sem sent var á ráðherra í dag.
Vísað er til straumhvarfa í baráttunni gegn riðu þegar verndandi arfgerðin ARR fannst í íslenskum stofni í fyrra. Grundvöllur útrýmingar sjúkdómsins séu að verndandi arfgerðir verði ræktaðar upp mjög hratt.
„Bændur krefjast þess að fallið veðri frá hefðbundnum niðurskurðaraðgerðum í Miðfjarðarhólfi og aðferðir sem notaðar eru í Evrópu og tilgreindar í viðauka VII verði teknar upp í hólfinu í staðinn,“ segir í erindinu sem á fimmta tug bónda skrifa undir.
„Ég hef móttekið þetta erindi og það skiptir miklu máli að horfa til þessa til lengri tíma. En til skemmri tíma þá segir mér yfirdýralæknir að þetta sé eina leiðin, að skera niður á hverjum bæ fyrir sig þegar þetta kemur upp, en að hins vegar sé ljós við endann á göngunum að því er varðar þessa verndandi arfgerð,“ segir Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra.
Mikil óvissa var til staðar um hvort og hvenær það væri hægt að aflífa kindurnar á Syðri-Urriðaá, þar sem förgunarleið lá ekki fyrir. Í kvöld bárust þær fréttir að ákvörðun hafi verið tekin en hræin verða urðuð, að því er segir í frétt mbl.is.
Kanna hvort hægt sé að kanna arfgerðina betur
Fleiri hafa kallað eftir því að aukinn þungi sé settur í rannsóknir á arfgerðinni en formaður Bændasamtakanna sagði í viðtali við fréttastofu um helgina að best væri að taka sýni úr tuttugu til þrjátíu þúsund lömbum strax í vor til að kanna hvort arfgerðin finnist víðar.
Svandís segir þetta fyrst og fremst vísindalegt verkefni, sem yfirdýralæknir Matvælastofnunar leiði.
„Mér er kunnugt um það að hún sendi Landbúnaðarháskólanum erindi núna um helgina þar sem það var óskað upplýsinga um það með hvaða hætti það væri hægt að bregðast við með enn þá skýrari hætti að því er varðar arfgerðirnar. Það er bara eitthvað sem er til vinnslu og ég vænti þess að fá svör og upplýsingar um það fyrr en seinna,“ segir Svandís. „Þetta er viðfangsefni sem að gefur okkur von og gefur sauðfjárræktinni von um að þetta geti á næstu árum og áratugum heyrt sögunni til.“
Sömuleiðis hefur verið bent á að Miðfjarðarhólfið hafi áður verið talið hreint fyrir riðu en margir hafa bent á að varnarhólf og girðingar hafi mögulega brugðist. Svandís segir að það eitthvað sem þurfi sífellt að skoða. Þá sé verið að endurskoða regluverk, meðal annars með tilliti til fjármagns, sem er komið til ára sinna.
„Þetta verkefni hefur verið í endurskoðun í dágóðan tíma og það þarf að halda því áfram, þetta tengist auðvitað líka regluverkinu í kringum búvörusamninga og ýmislegt sem að lýtur að sauðfjárrækt almennt. Þannig þetta er allt saman undir á þessum tímum en núna er það mikilvægast af öllu að bregðast hratt og vel við þessari stöðu sem að upp er komin í Miðfirði,“ segir Svandís.
Kostnaðurinn talsverður og áfallið mikið
Hvað kostnað við atvik sem þessi varðar er kveðið á um það í lögum um dýrasjúkdóma og varnir gegn þeim að eigendur búfjár sem fargað er samkvæmt fyrirmælum yfirvalda eigi rétt á bótum úr ríkissjóði sem svara til verðgildis afurða og rekstrartaps sem leiðir af eyðingu dýranna.
Tvö ár þurfa að líða frá því að aðgerðum er lokið, dýrunum hefur verið fargað og svæðið hreinsað, þar til nýr fjárstofn er tekinn frá ósýktu svæði. Þannig eru áhrifin umfangsmikil en ekki liggur fyrir hver kostnaðurinn verði í Miðfirði, þó hann verði líklega talsverður.
„Við eigum eftir að sjá eftir því sem þessari stöðu vindur fram hver kostnaðurinn verður, en hann verður reiddur fram eftir því sem þarf. En við þurfum auðvitað að sjá ef að þetta er enn þá útbreiddara heldur en þessir tveir bæir, þá er þetta viðfangsefni náttúrulega miklu stærra,“ segir Svandís en Matvælastofnun stefnir á að aflífa um tuttugu gripi sem hafa komið frá sýkta býlinu og senda sýni frá þeim til rannsóknar.
„En þetta áfall er auðvitað ekki áfall sem að peningar einir bæta og þess vegna þarf að styðja bændur og sveitarfélagið allt í framhaldinu vegna þess að þetta er fyrst og fremst mikið samfélagslegt áfall,“ segir hún enn fremur.
