„Konur geta ekki pantað skimun að eigin ósk“ segir landlæknir Hólmfríður Gísladóttir skrifar 3. júní 2021 08:54 Kristján Oddsson og Alma Möller landlæknir. Landlæknisembættið hefur svarað fyrirspurnum Vísis um vinnubrögð Kristjáns, sem stöðvaði rannsókn sem kvensjúkdómalæknir hafði óskað eftir. Ef ágreiningur skapast milli lækna um framkvæmd krabbameinsskimana væntir landlæknir þess að hlutaðeigandi ræði málin og komist að sameiginlegri niðurstöðu þannig að öryggi konunnar sé gætt. Þetta segir í svari landlæknisembættisins við fyrirspurnum Vísis um það hvort Kristján Oddsson, yfirmaður Samhæfingarstöðvar krabbameinsskimana (SKS), hafi heimild til að taka fram fyrir hendurnar á kvensjúkdómalæknum sem vilja láta rannsaka leghálssýni. Vísir greindi frá því á dögunum að Kristján hefði ákveðið að láta ekki rannsaka leghálssýni konu, þrátt fyrir að kvensjúkdómalæknir konunnar hefði tekið sýni og beðið um rannsókn. Samkvæmt tölvupósti Kristjáns til konunnar hringdi hann í kvensjúkdómalækninn og fór fram á skýringar, þar sem of skammt var um liðið frá því að annað sýni frá konunni var rannsakað. „Lýðgrunduð skimun er skimun á heilbrigðum konum, þ.e. ekki konum sem eru með einkenni, og framkvæmd eftir fyrirfram ákveðnu kerfi. Hérlendis er farið eftir dönskum leiðbeiningum og er mikilvægt að þeim sé fylgt. Það er mikilvægt að skilja á milli sýna sem tekin eru vegna einkenna og skimunar og ekki á að taka sýni frá heilbrigðum konum oftar en leiðbeiningar kveða á um,“ segir í svari landlæknis. „Ef kvensjúkdómalæknar eru að taka sýni utan skilgreinds skimunartíma þurfa þeir að gefa upp ástæðu þess en það er gert ráð fyrir því að hægt sé að senda sýni einnig af læknisfræðilegri ástæðu.“ „Konur geta ekki pantað ákveðna rannsókn“ Vísir spurði að því hvort Kristján hefði heimild til að ákveða hvort sýni væru HPV-greind og/eða frumuskoðuð, jafnvel þótt læknar bæðu um annað. Landlæknir svarar þessu ekki beint en segir: „Hvort skimunarsýni er HPV-mælt eða frumuskoðað fer eftir skimunarleiðbeiningum sem ákveðið hefur verið að fylgja sem og fyrri sögu konunnar. Lýðgrunduð skimun fer eftir ákveðnu kerfi og ekki hægt að panta rannsóknir eftir óskum einstaklings.“ Þetta er ítrekað í svari við þeirri spurningu hvort Kristján geti neitað konum um sýnatöku og rannsókn almennt, til dæmis ef þær óska eftir sýnatöku og rannsókn á heilsugæslustöð. „Konur geta ekki pantað skimun að eigin ósk heldur er farið eftir fyrirfram skilgreindu skimunarkerfi, þannig hefur það alltaf verið. Þess vegna á ekki að taka sýni hjá konu ef ekki er kominn tími á sýnatöku samkvæmt skimunarsögu konunnar. Það er þá mikilvægt að útskýra fyrir konunni af hverju slíkri beiðni er hafnað. Landlæknir hvetur konur til að kynna sér kosti og ókosti skimunar, sjá t.d. á landlaeknir.is, undir Gæði og eftirlit.“ En er landlæknir sammála þeirri ákvörðun Kristjáns að heimila ekki frumurannsóknir að beiðni kvenna sem falla ekki undir þá hópa sem eiga rétt á frumurannsókn? „Sama svar og í #3, konur geta ekki pantað ákveðna rannsókn. Aðferð sem notuð er í hverjum aldurshópi byggir á bestu vísindalegu þekkingu.“ HPV-neikvæð krabbamein munu ekki finnast fyrr en einkenni gera vart við sig Konan sem um ræðir, Bryndís Sigurðardóttir, fór í sýnatöku í maí þar sem henni þóttu svör sem hún fékk úr rannsókn sýnis frá því í janúar ekki traustvekjandi. Þeim bar ekki saman og þá hafði hún greinst bæði með HPV og frumubreytingar í ágúst í fyrra. Í samtali við Vísi sagðist hún hafa upplifað neitun Kristjáns um að rannsaka nýja sýnið sem refsingu fyrir að hafa haft samband við Samhæfingarstöð krabbameinsskimana og kvartað, meðal annars vegna langs biðtíma eftir niðurstöðum. Vísir hefur sent Heilsugæslunni á höfuðborgarsvæðinu fyrirspurn þar sem meðal annars er óskað eftir upplýsingum um það hvernig heilsugæslan ætlar að fylgjast með því hvort sýni sem eru að koma frá kvensjúkdómalæknum séu skimunarsýni eða einkennasýni. Bryndís sagði sögu sína fyrst í Facebook-hópnum „Aðför að heilsu kvenna“, sem nú telur um 15 þúsund meðlimi. Í athugasemd við færsluna er vakin athygli á þeirri staðreynd að stór hópur kvenna er nú aðeins HPV-greindur. Athugasemdina skrifar kona sem greindist með hágráðu frumubreytingar þrátt fyrir að vera HPV neikvæð. Þar sem það er afstaða landlæknisembættisins að konur geti ekki óskað eftir frumurannsókn ef þær tilheyra ekki þeim hóp sem á rétt á slíkum rannsóknum samkvæmt skimunarleiðbeiningum, er erfitt að sjá hvernig tilvik á borð við það sem frá er greint hér að ofan eiga að finnast fyrr en einkenni eru til staðar. Frumurannsóknir á leghálssýnum eru nú aðeins framkvæmdar í Danmörku, samkvæmt samningi heilsugæslunnar við Hvidovre-sjúkrahúsið, og því einsýnt að konur geta ekki leitað til kvensjúkdómalæknis til að fá frumusýni rannsakað utan skimunarkerfisins. Engar tölur eru til um tíðni HPV-neikvæðra krabbameina á Íslandi en erlendar rannsóknir benda til þess að tíðnin sé um 5 prósent. Heilbrigðismál Skimun fyrir krabbameini Heilsugæsla Tengdar fréttir Þurfa að handvinna gögn úr leghálssýnatökum Tæknilegir erfiðleikar við úrvinnslu leghálssýna hafa orðið til þess að biðtími eftir niðurstöðum úr leghálssýnatöku hefur lengst talsvert frá því að Heilsugæsla höfuðborgarsvæðisins tók við verkefninu. Forstjóri heilsugæslunnar segir að ekki verði hægt að laga þetta fyrr en á síðari hluta þessa árs. 2. júní 2021 23:14 Heilsugæslan horfir til framtíðar í samvinnu við Hvidovre Heilsugæslan á höfuðborgarsvæðinu hyggst síðar á þessu ári bjóða konum upp á að taka sjálfar leghálssýni. Þetta er sagt munu verða gert í samvinnu við rannsóknarstofu Hvidovre-sjúkrahússins en enn er óljóst hver mun sinna umræddum rannsóknum. 1. júní 2021 12:34 Þykir leitt að yfirfærslan gekk ekki sem skyldi Svandís Svavarsdóttir, heilbrigðisráðherra, segir ferlið við greiningar á leghálssýnum í Danmerku ganga betur með hverri vikunni sem líður. 31. maí 2021 13:46 Persónuvernd telur öryggisáhættu geta skapast við endurmerkingu leghálssýna við flutning milli landa Persónuvernd telur að mögulega muni reyna á álitaefni varðandi öryggi í tengslum við notkun danskra kennitalna og tengsl þeirra við íslenskar kennitölur, þegar leghálssýni eru flutt úr landi til rannsókna í Danmörku. 21. maí 2021 14:57 Landlæknir telur Landspítala geta sinnt leghálssýnarannsóknum Embætti landlæknis segir Landspítala eiga að geta sinnt rannsóknum á leghálssýnum, að ákveðnum skilyrðum uppfylltum. Rannsóknirnar eru nú framkvæmdar í Danmörku en fagsamtök heilbrigðisstarfsmanna hafa kallað eftir því að þær verði fluttar heim. 21. maí 2021 09:06 Mest lesið Bylgja Dís er látin Innlent Fjárlög 2026: Ríkisstjórnin sýnir á spilin fyrir næsta ár Innlent Gestur Guðmundsson er látinn Innlent Fjórar ungar vinkonur fórust í eldsvoða í Noregi Erlent Bera kennsl á mann fimmtíu árum eftir að hann lét sig hverfa Erlent Vill hækka skráningargjöldin í 100 þúsund krónur Innlent Daður við drengi sem verður kynferðislegt og endar með hótun Innlent „Mjög miður að við séum komin á þennan stað“ Innlent Fjórir af hverjum fimm vilja setja árlegt hámark á hælisleitendur Innlent Óttast verðhækkanir sem bitni á konum og barnafjölskyldum Innlent Fleiri fréttir „Sultaról rithöfunda enn hert“ í fjárlögum Óásættanlegt að almennir starfsmenn séu beittir óeðlilegum þrýstingi Vill hækka skráningargjöldin í 100 þúsund krónur Skjálfti upp á 3,3 í Vatnafjöllum Afnemur æviskipanir varasaksóknara eftir mál Helga Magnúsar Gul úrkomuviðvörun á Austfjörðum og á Suðausturlandi Gestur Guðmundsson er látinn Bein útsending: Breski sundkappinn kemur á land í Nauthólsvík Háskólinn hafi ekki breytt stefnu sinni um inntöku alþjóðlegra nema Hallar á karla í fjárlagafrumvarpi Féll af baki íslensks hests og fær engar skaðabætur Óttast verðhækkanir sem bitni á konum og barnafjölskyldum Ósáttur við skattana og hefði viljað loka fjárlagagatinu Fjórir af hverjum fimm vilja setja árlegt hámark á hælisleitendur Ólík sýn á nýja fjárlagafrumvarpið Bylgja Dís er látin Fundu villuráfandi ferðamenn nærri skálanum í Landmannalaugum „Allir vilja alltaf meira“ Reikna með fimmtán milljarða halla á næsta ári Daður við drengi sem verður kynferðislegt og endar með hótun Fjárlög 2026: Ríkisstjórnin sýnir á spilin fyrir næsta ár Bjargað af efri hæð eftir að eldur kom upp á jarðhæð í íbúðarhúsi Leitað að manni með öxi „Mjög miður að við séum komin á þennan stað“ Syrgja fallið kornabarn: „Það er ekkert plan, engin lausn“ Engin slys á fólki þegar hjólhýsi valt Syrgja fallið kornabarn og fyrsti þúsaldardýrlingurinn Einn fluttur á Landspítalann frá Fjallabaki Kröftug mótmæli brjóti ekki gegn málfrelsi Hringveginum lokað vegna umferðarslyss Sjá meira
Þetta segir í svari landlæknisembættisins við fyrirspurnum Vísis um það hvort Kristján Oddsson, yfirmaður Samhæfingarstöðvar krabbameinsskimana (SKS), hafi heimild til að taka fram fyrir hendurnar á kvensjúkdómalæknum sem vilja láta rannsaka leghálssýni. Vísir greindi frá því á dögunum að Kristján hefði ákveðið að láta ekki rannsaka leghálssýni konu, þrátt fyrir að kvensjúkdómalæknir konunnar hefði tekið sýni og beðið um rannsókn. Samkvæmt tölvupósti Kristjáns til konunnar hringdi hann í kvensjúkdómalækninn og fór fram á skýringar, þar sem of skammt var um liðið frá því að annað sýni frá konunni var rannsakað. „Lýðgrunduð skimun er skimun á heilbrigðum konum, þ.e. ekki konum sem eru með einkenni, og framkvæmd eftir fyrirfram ákveðnu kerfi. Hérlendis er farið eftir dönskum leiðbeiningum og er mikilvægt að þeim sé fylgt. Það er mikilvægt að skilja á milli sýna sem tekin eru vegna einkenna og skimunar og ekki á að taka sýni frá heilbrigðum konum oftar en leiðbeiningar kveða á um,“ segir í svari landlæknis. „Ef kvensjúkdómalæknar eru að taka sýni utan skilgreinds skimunartíma þurfa þeir að gefa upp ástæðu þess en það er gert ráð fyrir því að hægt sé að senda sýni einnig af læknisfræðilegri ástæðu.“ „Konur geta ekki pantað ákveðna rannsókn“ Vísir spurði að því hvort Kristján hefði heimild til að ákveða hvort sýni væru HPV-greind og/eða frumuskoðuð, jafnvel þótt læknar bæðu um annað. Landlæknir svarar þessu ekki beint en segir: „Hvort skimunarsýni er HPV-mælt eða frumuskoðað fer eftir skimunarleiðbeiningum sem ákveðið hefur verið að fylgja sem og fyrri sögu konunnar. Lýðgrunduð skimun fer eftir ákveðnu kerfi og ekki hægt að panta rannsóknir eftir óskum einstaklings.“ Þetta er ítrekað í svari við þeirri spurningu hvort Kristján geti neitað konum um sýnatöku og rannsókn almennt, til dæmis ef þær óska eftir sýnatöku og rannsókn á heilsugæslustöð. „Konur geta ekki pantað skimun að eigin ósk heldur er farið eftir fyrirfram skilgreindu skimunarkerfi, þannig hefur það alltaf verið. Þess vegna á ekki að taka sýni hjá konu ef ekki er kominn tími á sýnatöku samkvæmt skimunarsögu konunnar. Það er þá mikilvægt að útskýra fyrir konunni af hverju slíkri beiðni er hafnað. Landlæknir hvetur konur til að kynna sér kosti og ókosti skimunar, sjá t.d. á landlaeknir.is, undir Gæði og eftirlit.“ En er landlæknir sammála þeirri ákvörðun Kristjáns að heimila ekki frumurannsóknir að beiðni kvenna sem falla ekki undir þá hópa sem eiga rétt á frumurannsókn? „Sama svar og í #3, konur geta ekki pantað ákveðna rannsókn. Aðferð sem notuð er í hverjum aldurshópi byggir á bestu vísindalegu þekkingu.“ HPV-neikvæð krabbamein munu ekki finnast fyrr en einkenni gera vart við sig Konan sem um ræðir, Bryndís Sigurðardóttir, fór í sýnatöku í maí þar sem henni þóttu svör sem hún fékk úr rannsókn sýnis frá því í janúar ekki traustvekjandi. Þeim bar ekki saman og þá hafði hún greinst bæði með HPV og frumubreytingar í ágúst í fyrra. Í samtali við Vísi sagðist hún hafa upplifað neitun Kristjáns um að rannsaka nýja sýnið sem refsingu fyrir að hafa haft samband við Samhæfingarstöð krabbameinsskimana og kvartað, meðal annars vegna langs biðtíma eftir niðurstöðum. Vísir hefur sent Heilsugæslunni á höfuðborgarsvæðinu fyrirspurn þar sem meðal annars er óskað eftir upplýsingum um það hvernig heilsugæslan ætlar að fylgjast með því hvort sýni sem eru að koma frá kvensjúkdómalæknum séu skimunarsýni eða einkennasýni. Bryndís sagði sögu sína fyrst í Facebook-hópnum „Aðför að heilsu kvenna“, sem nú telur um 15 þúsund meðlimi. Í athugasemd við færsluna er vakin athygli á þeirri staðreynd að stór hópur kvenna er nú aðeins HPV-greindur. Athugasemdina skrifar kona sem greindist með hágráðu frumubreytingar þrátt fyrir að vera HPV neikvæð. Þar sem það er afstaða landlæknisembættisins að konur geti ekki óskað eftir frumurannsókn ef þær tilheyra ekki þeim hóp sem á rétt á slíkum rannsóknum samkvæmt skimunarleiðbeiningum, er erfitt að sjá hvernig tilvik á borð við það sem frá er greint hér að ofan eiga að finnast fyrr en einkenni eru til staðar. Frumurannsóknir á leghálssýnum eru nú aðeins framkvæmdar í Danmörku, samkvæmt samningi heilsugæslunnar við Hvidovre-sjúkrahúsið, og því einsýnt að konur geta ekki leitað til kvensjúkdómalæknis til að fá frumusýni rannsakað utan skimunarkerfisins. Engar tölur eru til um tíðni HPV-neikvæðra krabbameina á Íslandi en erlendar rannsóknir benda til þess að tíðnin sé um 5 prósent.
Heilbrigðismál Skimun fyrir krabbameini Heilsugæsla Tengdar fréttir Þurfa að handvinna gögn úr leghálssýnatökum Tæknilegir erfiðleikar við úrvinnslu leghálssýna hafa orðið til þess að biðtími eftir niðurstöðum úr leghálssýnatöku hefur lengst talsvert frá því að Heilsugæsla höfuðborgarsvæðisins tók við verkefninu. Forstjóri heilsugæslunnar segir að ekki verði hægt að laga þetta fyrr en á síðari hluta þessa árs. 2. júní 2021 23:14 Heilsugæslan horfir til framtíðar í samvinnu við Hvidovre Heilsugæslan á höfuðborgarsvæðinu hyggst síðar á þessu ári bjóða konum upp á að taka sjálfar leghálssýni. Þetta er sagt munu verða gert í samvinnu við rannsóknarstofu Hvidovre-sjúkrahússins en enn er óljóst hver mun sinna umræddum rannsóknum. 1. júní 2021 12:34 Þykir leitt að yfirfærslan gekk ekki sem skyldi Svandís Svavarsdóttir, heilbrigðisráðherra, segir ferlið við greiningar á leghálssýnum í Danmerku ganga betur með hverri vikunni sem líður. 31. maí 2021 13:46 Persónuvernd telur öryggisáhættu geta skapast við endurmerkingu leghálssýna við flutning milli landa Persónuvernd telur að mögulega muni reyna á álitaefni varðandi öryggi í tengslum við notkun danskra kennitalna og tengsl þeirra við íslenskar kennitölur, þegar leghálssýni eru flutt úr landi til rannsókna í Danmörku. 21. maí 2021 14:57 Landlæknir telur Landspítala geta sinnt leghálssýnarannsóknum Embætti landlæknis segir Landspítala eiga að geta sinnt rannsóknum á leghálssýnum, að ákveðnum skilyrðum uppfylltum. Rannsóknirnar eru nú framkvæmdar í Danmörku en fagsamtök heilbrigðisstarfsmanna hafa kallað eftir því að þær verði fluttar heim. 21. maí 2021 09:06 Mest lesið Bylgja Dís er látin Innlent Fjárlög 2026: Ríkisstjórnin sýnir á spilin fyrir næsta ár Innlent Gestur Guðmundsson er látinn Innlent Fjórar ungar vinkonur fórust í eldsvoða í Noregi Erlent Bera kennsl á mann fimmtíu árum eftir að hann lét sig hverfa Erlent Vill hækka skráningargjöldin í 100 þúsund krónur Innlent Daður við drengi sem verður kynferðislegt og endar með hótun Innlent „Mjög miður að við séum komin á þennan stað“ Innlent Fjórir af hverjum fimm vilja setja árlegt hámark á hælisleitendur Innlent Óttast verðhækkanir sem bitni á konum og barnafjölskyldum Innlent Fleiri fréttir „Sultaról rithöfunda enn hert“ í fjárlögum Óásættanlegt að almennir starfsmenn séu beittir óeðlilegum þrýstingi Vill hækka skráningargjöldin í 100 þúsund krónur Skjálfti upp á 3,3 í Vatnafjöllum Afnemur æviskipanir varasaksóknara eftir mál Helga Magnúsar Gul úrkomuviðvörun á Austfjörðum og á Suðausturlandi Gestur Guðmundsson er látinn Bein útsending: Breski sundkappinn kemur á land í Nauthólsvík Háskólinn hafi ekki breytt stefnu sinni um inntöku alþjóðlegra nema Hallar á karla í fjárlagafrumvarpi Féll af baki íslensks hests og fær engar skaðabætur Óttast verðhækkanir sem bitni á konum og barnafjölskyldum Ósáttur við skattana og hefði viljað loka fjárlagagatinu Fjórir af hverjum fimm vilja setja árlegt hámark á hælisleitendur Ólík sýn á nýja fjárlagafrumvarpið Bylgja Dís er látin Fundu villuráfandi ferðamenn nærri skálanum í Landmannalaugum „Allir vilja alltaf meira“ Reikna með fimmtán milljarða halla á næsta ári Daður við drengi sem verður kynferðislegt og endar með hótun Fjárlög 2026: Ríkisstjórnin sýnir á spilin fyrir næsta ár Bjargað af efri hæð eftir að eldur kom upp á jarðhæð í íbúðarhúsi Leitað að manni með öxi „Mjög miður að við séum komin á þennan stað“ Syrgja fallið kornabarn: „Það er ekkert plan, engin lausn“ Engin slys á fólki þegar hjólhýsi valt Syrgja fallið kornabarn og fyrsti þúsaldardýrlingurinn Einn fluttur á Landspítalann frá Fjallabaki Kröftug mótmæli brjóti ekki gegn málfrelsi Hringveginum lokað vegna umferðarslyss Sjá meira
Þurfa að handvinna gögn úr leghálssýnatökum Tæknilegir erfiðleikar við úrvinnslu leghálssýna hafa orðið til þess að biðtími eftir niðurstöðum úr leghálssýnatöku hefur lengst talsvert frá því að Heilsugæsla höfuðborgarsvæðisins tók við verkefninu. Forstjóri heilsugæslunnar segir að ekki verði hægt að laga þetta fyrr en á síðari hluta þessa árs. 2. júní 2021 23:14
Heilsugæslan horfir til framtíðar í samvinnu við Hvidovre Heilsugæslan á höfuðborgarsvæðinu hyggst síðar á þessu ári bjóða konum upp á að taka sjálfar leghálssýni. Þetta er sagt munu verða gert í samvinnu við rannsóknarstofu Hvidovre-sjúkrahússins en enn er óljóst hver mun sinna umræddum rannsóknum. 1. júní 2021 12:34
Þykir leitt að yfirfærslan gekk ekki sem skyldi Svandís Svavarsdóttir, heilbrigðisráðherra, segir ferlið við greiningar á leghálssýnum í Danmerku ganga betur með hverri vikunni sem líður. 31. maí 2021 13:46
Persónuvernd telur öryggisáhættu geta skapast við endurmerkingu leghálssýna við flutning milli landa Persónuvernd telur að mögulega muni reyna á álitaefni varðandi öryggi í tengslum við notkun danskra kennitalna og tengsl þeirra við íslenskar kennitölur, þegar leghálssýni eru flutt úr landi til rannsókna í Danmörku. 21. maí 2021 14:57
Landlæknir telur Landspítala geta sinnt leghálssýnarannsóknum Embætti landlæknis segir Landspítala eiga að geta sinnt rannsóknum á leghálssýnum, að ákveðnum skilyrðum uppfylltum. Rannsóknirnar eru nú framkvæmdar í Danmörku en fagsamtök heilbrigðisstarfsmanna hafa kallað eftir því að þær verði fluttar heim. 21. maí 2021 09:06