Þetta kom fram í Kastljósi á RÚV í kvöld. Þar ræddu Óskar Reykdalsson, forstjóri heilsugæslunnar á höfuðborgarsvæðinu og Erna Bjarnadóttir, stofnandi Facebook-hópsins Aðför að heilsu kvenna, stöðu leghálssýna.
Óskar sagði að vandamálið fælist helst í úrvinnslu upplýsinga um konur sem eiga sér sögu um krabbamein. Yngri konur, sem eigi sér ekki sögu um leghálskrabbamein, hefðu ekki lent í sömu stöðu þar sem ekki þyrfti að keyra saman upplýsingar um þær úr gömlum og úr sér gengnum gagnagrunni.
„Þessi vinnsla gengur mjög auðveldlega þegar engin saga er fyrir. Þegar konurnar eru frískar og það er engin saga í heilsufarssögunni en þegar eitthvað er þá þarf að handvinna þetta allt saman til að fara inn í gömlu skimunarskrána sem er svolítið þreytt og þarf að endurnýja,“ sagði Óskar í kvöld.
Því hafi konur, sem eigi sér sögu um leghálskrabbamein eða frumubreytingar, þurft að bíða lengur eftir niðurstöðum úr leghálssýnatöku.
Bíður enn hálfu ári eftir að sýni var tekið
Mikilli óánægju hefur verið lýst yfir á fyrrnefndum hópi, Aðför að heilsu kvenna, vegna yfirfærslu leghálsskimana frá Krabbameinsfélagi Íslands til Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins. Þegar Heilsugæslan tók við skimununum voru um 2400 sýni, sem tekin höfðu verið hjá Krabbameinsfélaginu, sem enn átti eftir að greina.
Enn bíða margar þessara kvenna niðurstöðu úr sýnatökunni, samkvæmt umræðum á Facebook-hópnum.
„Þegar við erum til dæmis með dæmi eins og konu sem hefur greinst þrisvar með krabbamein og bíður enn eftir svari úr skimun sem hún fór fyrst í 27. nóvember, þá er þetta ekki eins og þetta á að vera,“ sagði Eva, stofnandi hópsins.
„Það væri hægt að gera þetta hér á landi“
Þegar Heilsugæslan tók við skimununum var tekin ákvörðun um að gera samning við rannsóknarstofu í Danmörku um greiningu á sýnunum, í stað þess að gera samning við Landspítala. Erna gagnrýnir það harðlega.
„Þessi ákvörðun um að færa greininguna á sýnunum til Danmerkur á einhverjum „dummy-kennitölum“ gerir það að verkum að læknarnir sem eru að vinna með konurnar þeir eiga engan kost á að hafa samband við rannsakendurna. Þeir hafa engan kost á að biðja um það að frumusýni sem var tekið og skoðað fyrir hálfu ári eða ári sé tekið og borið saman við nýja sýnið. Þetta var hægt á meðan þetta var gert hér á landi og væri hægt að gera ef þetta væri gert hér á Landspítalanum,“ sagði Erna.
Til stendur að nota sama tölvukerfi til þess að geyma upplýsingar um sýnatöku og niðurstöðu leghálssýna og hefur verið notað í tengslum við bólusetningar fólks gegn Covid-19 hér á landi. Það mun hins vegar ekki komast í gagnið fyrr en eftir einhvern tíma.
„Ég held því miður að það taki lengri tíma en við þorðum að vona. Þarfagreiningin er í gangi núna og það gæti tekið sumarið, og svo forritun út frá því og svo er hægt að vinna á skilvirkari og hraðari hátt á eftir,“ sagði Óskar.
