Íris Róbertsdóttir varð bæjarstjóri í Vestmannaeyjum eftir sveitarstjórnarkosningarnar í fyrravor og er fyrst kvenna til að gegna þeirri stöðu. Aðdragandinn að því var hins vegar róstusamur. Sjálfstæðisflokkurinn klofnaði eftir ákvörðun um að halda ekki prófkjör og Íris leiddi klofningsframboðið Fyrir Heimaey. Hún hafði áður verið starfandi í flokknum síðan hún var sextán ára og meðal annars tekið sæti á Alþingi sem varaþingmaður.
Vestmannaeyjar fagna nú hundrað ára afmæli kaupstaðarréttinda með veglegum hátíðahöldum, með ávörpum, tónlistaratriðum og blaðaútgáfu. Bærinn hefur lengi haft töluverða sérstöðu og bæjarbúar gengið í gegnum ýmsar raunir á liðinni öld, þá helst Vestmannaeyjagosið árið 1973.
„Ég er fædd í Eyjum 11. janúar árið 1972 og var því rúmlega eins árs gömul í gosinu,“ segir Íris. „Ég hef búið hér nánast alla mína ævi, þó með viðkomu í Reykjavík og Bandaríkjunum.“
Fjölskylda hennar flutti mjög snemma aftur heim í Eyjar eftir gosið. Íris er kennari að mennt og hlaut íslensku menntaverðlaunin árið 2006 en þá var hún kennari í Hamarsskóla. Íris hefur verið virk í félagsstörfum bæjarins og um tíma var hún formaður íþróttafélagsins ÍBV. Hún er gift og á tvö börn og eitt fósturbarn með manni sínum, Eysteini Gunnarssyni.
„Það er svo margt sem gerir þennan stað svo sérstakan,“ segir Íris um Eyjarnar. „Fólkið, náttúran, samkenndin, dugnaðurinn og gleðin. Við Eyjamenn erum mjög stoltir af uppruna okkar og erum duglegir við að segja frá og sýna allt sem við höfum upp á að bjóða.“
Eyjarnar hafa gengið í gegnum erfiðleika, svo sem sjóskaða og eldsumbrot. Mótar þetta fólkið?
„Já, svona reynsla mótar fólk og þjappar því saman. Það að ganga í gegnum svona raunir er efið reynsla en býr líka til samkennd og samstöðu sem alltaf er til staðar þegar verulega reynir á og komið er út fyrir dægurþrasið. Í því þrasi getum við hins vegar verið býsna harðskeytt eins og dæmin sanna.“
Þrátt fyrir að Eyjarnar séu ríkar og mörg af sterkustu útgerðarfélögum landsins þar staðsett þá hafa Eyjamenn þurft að berjast fyrir sínu. Samgöngumálin skipta þar mestu máli og hafa gert lengi. Árið 1874 var ófært í land og Eyjamenn gátu ekki tekið þátt í hátíðarhöldum vegna þúsund ára afmælis Íslandsbyggðar. Hafa þeir síðan haldið sína eigin þjóðhátíð. Á miðöldum voru eyjarnar konungseign og gerður var skýr greinarmunur á Íslandi annars vegar og Vestmannaeyjum, eða Vespenö hins vegar. Íris segir fæsta Eyjamenn þó skilgreina sig sem sérstaka þjóð, en einhverja þó.
Úrbætur í samgöngumálum
Hún segir að samgöngumálin, ásamt heilbrigðismálunum, muni sjálfsagt ávallt verða stærstu mál Eyjamanna gagnvart ríkinu. „Sú barátta er stöðug en við sjáum nú fram á úrbætur í samgöngumálum með komu nýs Herjólfs.“
Árni Johnsen barðist lengi fyrir gerð jarðganga til Eyja og fékk lítinn hljómgrunn. Með nýrri tækni eru hins vegar fleiri opnir fyrir að skoða þann möguleika. Íris játar hvorki né neitar því.
„Ég tel að það sé mjög mikilvægt að ljúka þeim rannsóknum sem þarf til að hægt sé að skera úr um hvort jarðgöng af einhverju tagi geti verið framtíðarlausn á samgöngum á milli lands og Eyja“ segir hún. „Það er nauðsynlegt að fá á hreint hvort þessi kostur sé inni í myndinni eða ekki. Við þurfum í þessum efnum að hugsa marga áratugi fram í tímann og þurfum að taka stefnuna annaðhvort á ferjusiglingar um fyrirsjáanlega framtíð, með tilheyrandi hafnarmannvirkjum, eða göng af einhverju tagi sem framtíðarlausn.“
Hvað varðar heilbrigðismálin þá hefur verið langvarandi læknaskortur í Eyjum. Það er mjög áhættusamt að fæða í Eyjum því að þar hefur hvorki verið starfandi skurðlæknir né svæfingalæknir. Þetta er eitt af helstu verkefnum Írisar rétt eins og forvera hennar.
Skerðing í þjónustu
„Við erum mjög óánægð með þá skerðingu sem orðið hefur í heilbrigðisþjónustunni hérna. Við munum gera allt sem í okkar valdi stendur til að þrýsta á um úrbætur í þeim efnum. Það hefur mjög dregið úr barnsfæðingum hér vegna skertrar þjónustu. Til dæmis þá fæddist aðeins eitt barn hérna í fyrra.“
Íris hefur nú verið starfandi sem bæjarstjóri í rúmlega eitt ár. Í kringum kosningarnar í fyrra var áþreifanlegur kurr í bæjarbúum vegna klofningsins í Sjálfstæðisflokknum, langstærsta flokki bæjarins.
Eru sárin að gróa?
„Það hefur talsvert gengið á þetta rúma ár frá kosningum enda margir að fóta sig í nýjum hlutverkum í bæjarpólitíkinni. Ég treysti þó að við sem fengum það hlutverk frá bæjarbúum að sitja í bæjarstjórn munum bera gæfu til að bæta okkur í samskiptum og vinna betur saman, þótt skoðanir séu skiptar í einstaka málum. Þrátt fyrir allt eru nefnilega flest mál afgreidd samhljóða.“
