Skattgreiðendur hafi of mikil völd

Bryndís Kristjánsdóttir skattrannsóknarstjóri telur skattgreiðendur hafa of mikil völd og stjórni því um of hvaða gögn séu lögð fram hverju sinni. Hún vill að að heimildir skattyfirvalda til áætlunartekna verði rýmkaðar eða að viðurlögum verði bætt með harðari hætti en nú.

„Þegar horft er til þess hvernig málin hafa unnist hjá skattyfirvöldum er tvennt sem mér finnst umhugsunarvert. Það er í fyrsta lagi það hvort gjaldandi [skattgreiðandi] stýri málum of mikið. Það er að segja hvort að völd gjaldandans séu of mikil, það er hann hafi of mikla stjórn á því hvað hann leggur fram og á hvaða stigi. Það eru jafnvel dæmi um það að gögn sem beðið er um séu ekki lögð fram fyrr en eftir að rannsókn lýkur,“ sagði Bryndís á opnum fundi í Háskóla Íslands um Panama-skjölin svonefndu. Dæmi séu um að gögnum sé skilað mörgum árum eftir að óskað hafi eftir þeim, sem breyti öllu ferli málsins.

Bryndís sagði koma til greina að skattgreiðandi sé látinn bera meiri ábyrgð séu gögn ekki lögð fram. „Gjaldandi er í svo sterkri stöðu að skattyfirvöld hafa ekki aðra leið til þess að afla gagna heldur en með aðkomu gjaldandans. Þá er spurning hvort það þurfi að leggja auknar kröfur á hann. Í þeim málum sem skattrannsóknarstjóri hefur tekið til rannsóknar á undanförnum árum og varða svona mál hafa þau gögn sem lagt hefur verið hald á í húsleitum a heimilum fólks verið gögn sem hafa haft verulega þýðingu.“

Heyrði til undantekninga ef tekjur voru taldar fram

Skattrannsóknarstjóri keypti á síðasta ári gögn er varða meint undanskot Íslendinga. Bryndís sagði að um væri að ræða 600 félög sem tengja um 400 einstaklinga. Tæplega 200 félög sé ekki hægt að tengja við nöfn tiltekinna einstaklinga. „Þetta er stærsti upplýsingagrunnur um svona málefni sem skattyfirvöld hafa nokkru sinni komist yfir,“ sagði Bryndís. Hins vegar séu engar fjárhagsupplýsingar að finna í gögnunum þannig að verkefni skattrannsóknarstjóra sé að reyna að afla þeirra upplýsinga.

Bryndís sagði að þegar farið var að bera þessi gögn saman við skattskil viðkomandi einstaklinga hafi eignarhald hafa verið talið fram í um 100 tilvikum en að það hafi heyrt til undantekninga ef taldar voru fram einhverjar tekjur.

Dauðleg blanda skattyfirvalda

Bryndís sagði margt hafa breyst, meðal annars með tilkomu upplýsingaskiptasamninga. Ókostirnir séu hins vegar þeir að ekki sé alltaf hægt að fá upplýsingar um raunverulega eigendur hvers félags, og tók Bresku jómfrúareyjarnar sem dæmi.

„Hin dauðlega blanda, ef svo má segja, skattyfirvalda, er þegar félag er skráð á einhverju slíku svæði að það er ekki hægt að fá upplýsingar um hverjir séu raunverulegir eigendur og að fjármunir eru staðsettir í einhverju ríki eða svæði þar sem bankaleynd er rík. Það leiðir þá að eðli máls eftir því sem þessi flétta er flóknari, það er sem félögin og leikmennirnir eru fleiri, að því erfiðara getur verið að rekja þetta.“

Engar ákveðnar reglur um aflandsfélög

Þá sagði hún að út frá skattalögum að hægt sé að skipta öllum málum eða háttsemi í þrennt. Það sé háttsemi sem sé lögleg þar sem tekjur og eignir séu rétt taldar fram, það sé að háttsemi samkvæmt skattalögum geti verið óheimil en ekki refsiverð sem hafi það í för með sér að skattar séu lagðir á með álagi og látið þar með sitja. Í þriðja lagi kunni háttsemin að vera óheimil og refsiverð og það séu þau mál sem skattrannsóknarstjóri hafi yfir að ráða.

„Að því er varðar aflandsfélögin þá falla þau í sjálfu sér undir sömu skilgreiningar. Það kann að vera að það sé réttilega talið. Það kann að vera að það sé ekki gert, að það sé ekki refsivert eða kann að vera að það sé ekki gert og refsivert. Varðandi tekjur frá aflandsfélögum þá eru engar sérstakar reglur sem gilda um það. Þetta er sami mælikvarðinn. Í skattalögum eru engin ákveðin ákvæði um lög um tekjur vegna slíkra félaga,“ sagði hún.

Bryndís sagðist jafnframt telja að þessi mikli fjöldi aflandsfélaga í eigu Íslendinga sé annars vegar vegna mikillar starfsemi dótturfélaga íslensku bankanna í Lúxemborg sem hafi dregið til sín viðskiptavini. Hins vegar hafi það verið skattaumhverfið hér á landi fyrir hrun þegar hagstætt var að fara með fjármuni úr landi.