Vegalaus börn fangelsuð kristjana björg guðbrandsdóttir skrifar 26. febrúar 2015 09:30 Hér á landi hafa fáein börn hafa komið til kasta yfirvalda á fölsuðum vegabréfum. Sum þeirra voru dæmd til fangelsisvistar. Fréttablaðið/EPA Mikilvægt er að hælisleitendur sem segjast vera á barnsaldri fái að njóta vafans á meðan aldur þeirra er sannreyndur með aldursgreiningu, að sögn Braga Guðbrandssonar, forstjóra Barnaverndarstofu. Hins vegar þurfi að sýna mikla varúð þegar komi að einstaklingum sem blekki og hafa þá ekki í vist með öðrum vegalausum börnum. Síðast var aldursgreiningu beitt í máli hælisleitanda sem var vísað úr landi til Danmerkur í vikunni. Sá sagðist vera sautján ára en aldursgreining skar úr um að hann væri fullorðinn maður. Bragi segir að tiltölulega skammt sé síðan réttindi vegalausra barna hafi ekki verið tryggð hér á landi. Fyrir aðeins tveimur árum hafi til að mynda vegalaus börn afplánað dóma í íslensku fangelsi. „Meginreglan er sú að þegar það kemur flóttamaður sem kveðst vera á barnsaldri, þá ætti að ganga út frá því og láta hann njóta vafans á meðan gengið er úr skugga um það með aldursgreiningu. Vegalaus börn þurfa sérbúsetuúrræði og eiga ekki að vera í vist með fullorðnu fólki,“ segir Bragi og bendir á að hér á landi sé reynt að finna fósturheimili fyrir börn á meðan mál þeirra eru til meðferðar. „Á Norðurlöndunum eru starfræktar móttökustöðvar, og ég fagna því ef innanríkisráðuneytið ætlar að koma skikk á þau mál. Í tengslum við slíka móttökustöð þyrftu að sjálfsögðu að vera sérúrræði fyrir börn.“ Aðalatriðið segir Bragi að börn fái að njóta þeirra réttinda sem þeim séu tryggð í barnasáttamála sem hafi verið lögfestur hér á landi. „Það tíðkaðist að vegalaus börn sætu í fangelsum hér. Ef þau voru ekki með skilríki eða vegabréf var farið með þau fyrir dómara og gjarnan fengu þau fangelsisdóm. Það þýddi afplánun í einhvern tíma. Svoleiðis móttökur tíðkast hvergi.“ Bragi segir aðeins þrjú ár síðan vegalaust barn hafi setið í fangelsi hér á landi. „Meginreglan ætti að vera sú að taka sómasamlega á móti börnum. Gera það af mannúð og gæta réttinda í hvívetna. Barnavernd verður líka að gæta sérstakrar varúðar og fara mjög varlega í að börn séu sett með öðrum börnum nema að undangenginni áhættugreiningu.“ Bragi segir mikilvægt að vera ekki grunnhygginn þegar kemur að blekkingum hælisleitenda sem segjast á barnsaldri. „Auðvitað koma upp tilvik þar sem einstaklingar reyna að blekkja til að fá sérmeðferð.“ Oft séu einstaklingar sem leita hælis mjög illa farnir. „Geðheilbrigði þeirra ekki gott. Þetta geta þá verið hugsanlega einstaklingar sem stafar hætta af. Í þessum erfiðu tilfellum þarf að gæta að mjög mörgum atriðum,“ segir Bragi. Gæta þurfi að mannréttindaákvæðum, sýna mannúð en líka þurfi að gera sér grein fyrir að ekki sé alltaf allt sem sýnist og það geti skapast ákveðnar hættur. „Við verðum að tryggja öryggi barna sem þegar eru í okkar kerfi og um leið fylgja lögum en í útlendingalögum er skýrt að umsækjandi um alþjóðlega vernd sem segist vera barn sé álitinn barn við meðferð máls þar til annað kemur í ljós ásamt því að frekari skorður séu settar við því að barn á aldrinum 15 til 18 ára sé úrskurðað í gæsluvarðhald,“ segir Bragi, en áréttar um leið að það hafi bara gerst í tilvikum þar sem viðkomandi hafi framvísað fölsuðum skilríkjum. „Flóttamannastofnun SÞ og Rauði krossinn hafa ákveðið gagnrýnt slíka framkvæmd þegar fullorðnir eiga í hlut, hvað þá börn.“ Páll Winkel, forstjóri Fangelsismálastofununar, segir fangelsun barna hér liðna tíð. Honum hefði ávallt fundist það einkennileg tilhögun að dæma börn til fangelsisvistar. „Það var þannig að einstaklingar sem komu hingað með fölsuð á vegabréf, voru dæmdir sjálfkrafa í þrjátíu daga fangelsi og þá gilti einu hvort þeir voru á barnsaldri. Væru þeir sakhæfir, voru þeir dæmdir,“ segir Páll. Enginn hafi viljað taka við börnunum aðrir en Fangelsismálastofnun. „Ég hef sagt að mér þyki það einkennilegt og ég skildi ekki þessa dóma. Þessi börn geta verið þolendur mansals, við vitum það ekki. Börn undir átján ára eiga ekkert erindi í fangelsi.“ Mest lesið Reyndu að fá flugmann Maduros til að aðstoða við handtöku hans Erlent „Því miður er verklagið þannig“ Innlent Viðbrögð hjólreiðamannsins að einhverju leyti skiljanleg Innlent Fjárhagsstaðan alvarleg hjá ríkislögreglustjóra Innlent Opnun Brákarborgar frestað enn á ný Innlent Fastur heima í þrjá daga út af engum mokstri Innlent Ögmundur Ísak ráðinn til þingflokks Sjálfstæðisflokksins Innlent „Þetta verður allt saman stórvarasamt í fyrramálið“ Veður Kallar Biden ljótan að utan sem innan og vill hann í fangelsi Erlent Ein hinna reknu segir konunum kastað fyrir ljónin Innlent Fleiri fréttir „Því miður er verklagið þannig“ Opnun Brákarborgar frestað enn á ný Ögmundur Ísak ráðinn til þingflokks Sjálfstæðisflokksins Viðbrögð hjólreiðamannsins að einhverju leyti skiljanleg Fjárhagsstaðan alvarleg hjá ríkislögreglustjóra Formannskosningu Pírata frestað Fastur heima í þrjá daga út af engum mokstri Þurfa mögulega að fresta formannskosningu vegna formgalla Flughálka í kortunum, breytingar hjá bönkunum og formaður Pírata Reyna að lokka íslenska lækna heim Óvenjulegir smáskjálftar reyndust sprengingar Ein hinna reknu segir konunum kastað fyrir ljónin Fylgjast með smáskjálftum við Bláa lónið Kirkjuþing skorar á stjórnvöld að hækka sóknargjald Ósammála ráðherra um að atkvæðajafnvægi sé mannréttindamál Ungir innflytjendur á Íslandi ekki jafn jaðarsettir og í Svíþjóð Leita til UNESCO vegna Vonarskarðs og kæra kynjahalla Aukin verðbólga áhyggjuefni og asahláka í kortunum Spyr hvort ökumenn myndu keyra á gangandi á götunni Séra Flosi Magnússon fallinn frá Að jafnaði tilkynnt um tólf kynferðisbrot í hverri viku Var ofurölvi þegar hann hljóp yfir Reykjanesbraut „Auðvitað slær þetta mig ekki vel“ Fundi slitið án árangurs og nýr ekki boðaður „Fyrstu þrjú árin sem ég var veik voru algjört helvíti“ Vill sjá byggingakrana í Úlfarsárdal á næsta ári Reikna með flughálum vegum Fagnar aðgerðum en telur húsnæðispakkann „fremur rýran“ Úrskurðarnefnd klofin en framkvæmdaleyfi stendur Engar uppsagnir í farvatninu Sjá meira
Mikilvægt er að hælisleitendur sem segjast vera á barnsaldri fái að njóta vafans á meðan aldur þeirra er sannreyndur með aldursgreiningu, að sögn Braga Guðbrandssonar, forstjóra Barnaverndarstofu. Hins vegar þurfi að sýna mikla varúð þegar komi að einstaklingum sem blekki og hafa þá ekki í vist með öðrum vegalausum börnum. Síðast var aldursgreiningu beitt í máli hælisleitanda sem var vísað úr landi til Danmerkur í vikunni. Sá sagðist vera sautján ára en aldursgreining skar úr um að hann væri fullorðinn maður. Bragi segir að tiltölulega skammt sé síðan réttindi vegalausra barna hafi ekki verið tryggð hér á landi. Fyrir aðeins tveimur árum hafi til að mynda vegalaus börn afplánað dóma í íslensku fangelsi. „Meginreglan er sú að þegar það kemur flóttamaður sem kveðst vera á barnsaldri, þá ætti að ganga út frá því og láta hann njóta vafans á meðan gengið er úr skugga um það með aldursgreiningu. Vegalaus börn þurfa sérbúsetuúrræði og eiga ekki að vera í vist með fullorðnu fólki,“ segir Bragi og bendir á að hér á landi sé reynt að finna fósturheimili fyrir börn á meðan mál þeirra eru til meðferðar. „Á Norðurlöndunum eru starfræktar móttökustöðvar, og ég fagna því ef innanríkisráðuneytið ætlar að koma skikk á þau mál. Í tengslum við slíka móttökustöð þyrftu að sjálfsögðu að vera sérúrræði fyrir börn.“ Aðalatriðið segir Bragi að börn fái að njóta þeirra réttinda sem þeim séu tryggð í barnasáttamála sem hafi verið lögfestur hér á landi. „Það tíðkaðist að vegalaus börn sætu í fangelsum hér. Ef þau voru ekki með skilríki eða vegabréf var farið með þau fyrir dómara og gjarnan fengu þau fangelsisdóm. Það þýddi afplánun í einhvern tíma. Svoleiðis móttökur tíðkast hvergi.“ Bragi segir aðeins þrjú ár síðan vegalaust barn hafi setið í fangelsi hér á landi. „Meginreglan ætti að vera sú að taka sómasamlega á móti börnum. Gera það af mannúð og gæta réttinda í hvívetna. Barnavernd verður líka að gæta sérstakrar varúðar og fara mjög varlega í að börn séu sett með öðrum börnum nema að undangenginni áhættugreiningu.“ Bragi segir mikilvægt að vera ekki grunnhygginn þegar kemur að blekkingum hælisleitenda sem segjast á barnsaldri. „Auðvitað koma upp tilvik þar sem einstaklingar reyna að blekkja til að fá sérmeðferð.“ Oft séu einstaklingar sem leita hælis mjög illa farnir. „Geðheilbrigði þeirra ekki gott. Þetta geta þá verið hugsanlega einstaklingar sem stafar hætta af. Í þessum erfiðu tilfellum þarf að gæta að mjög mörgum atriðum,“ segir Bragi. Gæta þurfi að mannréttindaákvæðum, sýna mannúð en líka þurfi að gera sér grein fyrir að ekki sé alltaf allt sem sýnist og það geti skapast ákveðnar hættur. „Við verðum að tryggja öryggi barna sem þegar eru í okkar kerfi og um leið fylgja lögum en í útlendingalögum er skýrt að umsækjandi um alþjóðlega vernd sem segist vera barn sé álitinn barn við meðferð máls þar til annað kemur í ljós ásamt því að frekari skorður séu settar við því að barn á aldrinum 15 til 18 ára sé úrskurðað í gæsluvarðhald,“ segir Bragi, en áréttar um leið að það hafi bara gerst í tilvikum þar sem viðkomandi hafi framvísað fölsuðum skilríkjum. „Flóttamannastofnun SÞ og Rauði krossinn hafa ákveðið gagnrýnt slíka framkvæmd þegar fullorðnir eiga í hlut, hvað þá börn.“ Páll Winkel, forstjóri Fangelsismálastofununar, segir fangelsun barna hér liðna tíð. Honum hefði ávallt fundist það einkennileg tilhögun að dæma börn til fangelsisvistar. „Það var þannig að einstaklingar sem komu hingað með fölsuð á vegabréf, voru dæmdir sjálfkrafa í þrjátíu daga fangelsi og þá gilti einu hvort þeir voru á barnsaldri. Væru þeir sakhæfir, voru þeir dæmdir,“ segir Páll. Enginn hafi viljað taka við börnunum aðrir en Fangelsismálastofnun. „Ég hef sagt að mér þyki það einkennilegt og ég skildi ekki þessa dóma. Þessi börn geta verið þolendur mansals, við vitum það ekki. Börn undir átján ára eiga ekkert erindi í fangelsi.“
Mest lesið Reyndu að fá flugmann Maduros til að aðstoða við handtöku hans Erlent „Því miður er verklagið þannig“ Innlent Viðbrögð hjólreiðamannsins að einhverju leyti skiljanleg Innlent Fjárhagsstaðan alvarleg hjá ríkislögreglustjóra Innlent Opnun Brákarborgar frestað enn á ný Innlent Fastur heima í þrjá daga út af engum mokstri Innlent Ögmundur Ísak ráðinn til þingflokks Sjálfstæðisflokksins Innlent „Þetta verður allt saman stórvarasamt í fyrramálið“ Veður Kallar Biden ljótan að utan sem innan og vill hann í fangelsi Erlent Ein hinna reknu segir konunum kastað fyrir ljónin Innlent Fleiri fréttir „Því miður er verklagið þannig“ Opnun Brákarborgar frestað enn á ný Ögmundur Ísak ráðinn til þingflokks Sjálfstæðisflokksins Viðbrögð hjólreiðamannsins að einhverju leyti skiljanleg Fjárhagsstaðan alvarleg hjá ríkislögreglustjóra Formannskosningu Pírata frestað Fastur heima í þrjá daga út af engum mokstri Þurfa mögulega að fresta formannskosningu vegna formgalla Flughálka í kortunum, breytingar hjá bönkunum og formaður Pírata Reyna að lokka íslenska lækna heim Óvenjulegir smáskjálftar reyndust sprengingar Ein hinna reknu segir konunum kastað fyrir ljónin Fylgjast með smáskjálftum við Bláa lónið Kirkjuþing skorar á stjórnvöld að hækka sóknargjald Ósammála ráðherra um að atkvæðajafnvægi sé mannréttindamál Ungir innflytjendur á Íslandi ekki jafn jaðarsettir og í Svíþjóð Leita til UNESCO vegna Vonarskarðs og kæra kynjahalla Aukin verðbólga áhyggjuefni og asahláka í kortunum Spyr hvort ökumenn myndu keyra á gangandi á götunni Séra Flosi Magnússon fallinn frá Að jafnaði tilkynnt um tólf kynferðisbrot í hverri viku Var ofurölvi þegar hann hljóp yfir Reykjanesbraut „Auðvitað slær þetta mig ekki vel“ Fundi slitið án árangurs og nýr ekki boðaður „Fyrstu þrjú árin sem ég var veik voru algjört helvíti“ Vill sjá byggingakrana í Úlfarsárdal á næsta ári Reikna með flughálum vegum Fagnar aðgerðum en telur húsnæðispakkann „fremur rýran“ Úrskurðarnefnd klofin en framkvæmdaleyfi stendur Engar uppsagnir í farvatninu Sjá meira