Vegalaus börn fangelsuð kristjana björg guðbrandsdóttir skrifar 26. febrúar 2015 09:30 Hér á landi hafa fáein börn hafa komið til kasta yfirvalda á fölsuðum vegabréfum. Sum þeirra voru dæmd til fangelsisvistar. Fréttablaðið/EPA Mikilvægt er að hælisleitendur sem segjast vera á barnsaldri fái að njóta vafans á meðan aldur þeirra er sannreyndur með aldursgreiningu, að sögn Braga Guðbrandssonar, forstjóra Barnaverndarstofu. Hins vegar þurfi að sýna mikla varúð þegar komi að einstaklingum sem blekki og hafa þá ekki í vist með öðrum vegalausum börnum. Síðast var aldursgreiningu beitt í máli hælisleitanda sem var vísað úr landi til Danmerkur í vikunni. Sá sagðist vera sautján ára en aldursgreining skar úr um að hann væri fullorðinn maður. Bragi segir að tiltölulega skammt sé síðan réttindi vegalausra barna hafi ekki verið tryggð hér á landi. Fyrir aðeins tveimur árum hafi til að mynda vegalaus börn afplánað dóma í íslensku fangelsi. „Meginreglan er sú að þegar það kemur flóttamaður sem kveðst vera á barnsaldri, þá ætti að ganga út frá því og láta hann njóta vafans á meðan gengið er úr skugga um það með aldursgreiningu. Vegalaus börn þurfa sérbúsetuúrræði og eiga ekki að vera í vist með fullorðnu fólki,“ segir Bragi og bendir á að hér á landi sé reynt að finna fósturheimili fyrir börn á meðan mál þeirra eru til meðferðar. „Á Norðurlöndunum eru starfræktar móttökustöðvar, og ég fagna því ef innanríkisráðuneytið ætlar að koma skikk á þau mál. Í tengslum við slíka móttökustöð þyrftu að sjálfsögðu að vera sérúrræði fyrir börn.“ Aðalatriðið segir Bragi að börn fái að njóta þeirra réttinda sem þeim séu tryggð í barnasáttamála sem hafi verið lögfestur hér á landi. „Það tíðkaðist að vegalaus börn sætu í fangelsum hér. Ef þau voru ekki með skilríki eða vegabréf var farið með þau fyrir dómara og gjarnan fengu þau fangelsisdóm. Það þýddi afplánun í einhvern tíma. Svoleiðis móttökur tíðkast hvergi.“ Bragi segir aðeins þrjú ár síðan vegalaust barn hafi setið í fangelsi hér á landi. „Meginreglan ætti að vera sú að taka sómasamlega á móti börnum. Gera það af mannúð og gæta réttinda í hvívetna. Barnavernd verður líka að gæta sérstakrar varúðar og fara mjög varlega í að börn séu sett með öðrum börnum nema að undangenginni áhættugreiningu.“ Bragi segir mikilvægt að vera ekki grunnhygginn þegar kemur að blekkingum hælisleitenda sem segjast á barnsaldri. „Auðvitað koma upp tilvik þar sem einstaklingar reyna að blekkja til að fá sérmeðferð.“ Oft séu einstaklingar sem leita hælis mjög illa farnir. „Geðheilbrigði þeirra ekki gott. Þetta geta þá verið hugsanlega einstaklingar sem stafar hætta af. Í þessum erfiðu tilfellum þarf að gæta að mjög mörgum atriðum,“ segir Bragi. Gæta þurfi að mannréttindaákvæðum, sýna mannúð en líka þurfi að gera sér grein fyrir að ekki sé alltaf allt sem sýnist og það geti skapast ákveðnar hættur. „Við verðum að tryggja öryggi barna sem þegar eru í okkar kerfi og um leið fylgja lögum en í útlendingalögum er skýrt að umsækjandi um alþjóðlega vernd sem segist vera barn sé álitinn barn við meðferð máls þar til annað kemur í ljós ásamt því að frekari skorður séu settar við því að barn á aldrinum 15 til 18 ára sé úrskurðað í gæsluvarðhald,“ segir Bragi, en áréttar um leið að það hafi bara gerst í tilvikum þar sem viðkomandi hafi framvísað fölsuðum skilríkjum. „Flóttamannastofnun SÞ og Rauði krossinn hafa ákveðið gagnrýnt slíka framkvæmd þegar fullorðnir eiga í hlut, hvað þá börn.“ Páll Winkel, forstjóri Fangelsismálastofununar, segir fangelsun barna hér liðna tíð. Honum hefði ávallt fundist það einkennileg tilhögun að dæma börn til fangelsisvistar. „Það var þannig að einstaklingar sem komu hingað með fölsuð á vegabréf, voru dæmdir sjálfkrafa í þrjátíu daga fangelsi og þá gilti einu hvort þeir voru á barnsaldri. Væru þeir sakhæfir, voru þeir dæmdir,“ segir Páll. Enginn hafi viljað taka við börnunum aðrir en Fangelsismálastofnun. „Ég hef sagt að mér þyki það einkennilegt og ég skildi ekki þessa dóma. Þessi börn geta verið þolendur mansals, við vitum það ekki. Börn undir átján ára eiga ekkert erindi í fangelsi.“ Mest lesið Talinn hafa stungið mann eftir að hafa skemmt bílinn hans Innlent Lögregluþjónn frá Hong Kong lést við Fossá á Skaga Innlent Þurfa að skila útprentuðum eyðublöðum því ekki tókst að uppfæra Völu Innlent Gripnir á leið upp í flugvél en tugmilljóna þýfi ófundið Innlent Móðir ákærð fyrir stórfellda líkamsárás Innlent Combs sakaður um enn eina kynferðisárásina Erlent Skyldur vinnuveitenda gífurlegar í erfiðum málum Innlent Arnar Þór og Miðflokkur náðu ekki saman Innlent „Við getum ekki treyst Hagkaup í Skeifunni fyrir unglingunum“ Innlent Banaslys við Fossá Innlent Fleiri fréttir Manndrápstíðni áhyggjuefni þrátt fyrir sveiflur og fólksfjölgun Útiloka ekki kosningar í vor Gripnir á leið upp í flugvél en tugmilljóna þýfi ófundið Tugmilljóna þýfi úr Elko enn ófundið Býst við að Bjarni bæti úr óheyrilegum meðferðartíma Arnar Þór og Miðflokkur náðu ekki saman Lögregluþjónn frá Hong Kong lést við Fossá á Skaga Talinn hafa stungið mann eftir að hafa skemmt bílinn hans Fjórar tilkynningar um innbrot og þjófnaði og þrír handteknir Þurfa að skila útprentuðum eyðublöðum því ekki tókst að uppfæra Völu Vilja ályktun um stjórnarslit á dagskrá hjá VG Skyldur vinnuveitenda gífurlegar í erfiðum málum Staðan miklu alvarlegri þegar vígvöllurinn er stærri Móðir ákærð fyrir stórfellda líkamsárás Smíði Ölfusárbrúar í uppnámi vegna skilyrðis fyrir ríkisábyrgð „Við getum ekki treyst Hagkaup í Skeifunni fyrir unglingunum“ „Þegar ég hugsa til baka þá fæ ég bara kökk í hálsinn“ Banaslys við Fossá Erlend glæpagengi fá Íslendinga til að ræna reiðhjólaverslanir Miðflokkurinn marktækt stærri en Sjálfstæðisflokkurinn Tíðindi í glænýrri könnun, innbrotafaraldur og biðin sem sligar fjölskyldur Fjögur í varðhaldi vegna innbrota í Elko Tveir í bílnum sem hafnaði utan vegar Nokkur vitni að banaslysi við Brúará Stefnt að hertara eftirliti á landamærunum í nóvember Inga skellihló að Sigurði Inga Útsvarsaukningin aðeins hugsuð til tveggja ára Skerða orku til stórnotenda Alvarlegt umferðarslys við Fossá á Skaga Segir fjármálaráðherra ekki kunna að reikna Sjá meira
Mikilvægt er að hælisleitendur sem segjast vera á barnsaldri fái að njóta vafans á meðan aldur þeirra er sannreyndur með aldursgreiningu, að sögn Braga Guðbrandssonar, forstjóra Barnaverndarstofu. Hins vegar þurfi að sýna mikla varúð þegar komi að einstaklingum sem blekki og hafa þá ekki í vist með öðrum vegalausum börnum. Síðast var aldursgreiningu beitt í máli hælisleitanda sem var vísað úr landi til Danmerkur í vikunni. Sá sagðist vera sautján ára en aldursgreining skar úr um að hann væri fullorðinn maður. Bragi segir að tiltölulega skammt sé síðan réttindi vegalausra barna hafi ekki verið tryggð hér á landi. Fyrir aðeins tveimur árum hafi til að mynda vegalaus börn afplánað dóma í íslensku fangelsi. „Meginreglan er sú að þegar það kemur flóttamaður sem kveðst vera á barnsaldri, þá ætti að ganga út frá því og láta hann njóta vafans á meðan gengið er úr skugga um það með aldursgreiningu. Vegalaus börn þurfa sérbúsetuúrræði og eiga ekki að vera í vist með fullorðnu fólki,“ segir Bragi og bendir á að hér á landi sé reynt að finna fósturheimili fyrir börn á meðan mál þeirra eru til meðferðar. „Á Norðurlöndunum eru starfræktar móttökustöðvar, og ég fagna því ef innanríkisráðuneytið ætlar að koma skikk á þau mál. Í tengslum við slíka móttökustöð þyrftu að sjálfsögðu að vera sérúrræði fyrir börn.“ Aðalatriðið segir Bragi að börn fái að njóta þeirra réttinda sem þeim séu tryggð í barnasáttamála sem hafi verið lögfestur hér á landi. „Það tíðkaðist að vegalaus börn sætu í fangelsum hér. Ef þau voru ekki með skilríki eða vegabréf var farið með þau fyrir dómara og gjarnan fengu þau fangelsisdóm. Það þýddi afplánun í einhvern tíma. Svoleiðis móttökur tíðkast hvergi.“ Bragi segir aðeins þrjú ár síðan vegalaust barn hafi setið í fangelsi hér á landi. „Meginreglan ætti að vera sú að taka sómasamlega á móti börnum. Gera það af mannúð og gæta réttinda í hvívetna. Barnavernd verður líka að gæta sérstakrar varúðar og fara mjög varlega í að börn séu sett með öðrum börnum nema að undangenginni áhættugreiningu.“ Bragi segir mikilvægt að vera ekki grunnhygginn þegar kemur að blekkingum hælisleitenda sem segjast á barnsaldri. „Auðvitað koma upp tilvik þar sem einstaklingar reyna að blekkja til að fá sérmeðferð.“ Oft séu einstaklingar sem leita hælis mjög illa farnir. „Geðheilbrigði þeirra ekki gott. Þetta geta þá verið hugsanlega einstaklingar sem stafar hætta af. Í þessum erfiðu tilfellum þarf að gæta að mjög mörgum atriðum,“ segir Bragi. Gæta þurfi að mannréttindaákvæðum, sýna mannúð en líka þurfi að gera sér grein fyrir að ekki sé alltaf allt sem sýnist og það geti skapast ákveðnar hættur. „Við verðum að tryggja öryggi barna sem þegar eru í okkar kerfi og um leið fylgja lögum en í útlendingalögum er skýrt að umsækjandi um alþjóðlega vernd sem segist vera barn sé álitinn barn við meðferð máls þar til annað kemur í ljós ásamt því að frekari skorður séu settar við því að barn á aldrinum 15 til 18 ára sé úrskurðað í gæsluvarðhald,“ segir Bragi, en áréttar um leið að það hafi bara gerst í tilvikum þar sem viðkomandi hafi framvísað fölsuðum skilríkjum. „Flóttamannastofnun SÞ og Rauði krossinn hafa ákveðið gagnrýnt slíka framkvæmd þegar fullorðnir eiga í hlut, hvað þá börn.“ Páll Winkel, forstjóri Fangelsismálastofununar, segir fangelsun barna hér liðna tíð. Honum hefði ávallt fundist það einkennileg tilhögun að dæma börn til fangelsisvistar. „Það var þannig að einstaklingar sem komu hingað með fölsuð á vegabréf, voru dæmdir sjálfkrafa í þrjátíu daga fangelsi og þá gilti einu hvort þeir voru á barnsaldri. Væru þeir sakhæfir, voru þeir dæmdir,“ segir Páll. Enginn hafi viljað taka við börnunum aðrir en Fangelsismálastofnun. „Ég hef sagt að mér þyki það einkennilegt og ég skildi ekki þessa dóma. Þessi börn geta verið þolendur mansals, við vitum það ekki. Börn undir átján ára eiga ekkert erindi í fangelsi.“
Mest lesið Talinn hafa stungið mann eftir að hafa skemmt bílinn hans Innlent Lögregluþjónn frá Hong Kong lést við Fossá á Skaga Innlent Þurfa að skila útprentuðum eyðublöðum því ekki tókst að uppfæra Völu Innlent Gripnir á leið upp í flugvél en tugmilljóna þýfi ófundið Innlent Móðir ákærð fyrir stórfellda líkamsárás Innlent Combs sakaður um enn eina kynferðisárásina Erlent Skyldur vinnuveitenda gífurlegar í erfiðum málum Innlent Arnar Þór og Miðflokkur náðu ekki saman Innlent „Við getum ekki treyst Hagkaup í Skeifunni fyrir unglingunum“ Innlent Banaslys við Fossá Innlent Fleiri fréttir Manndrápstíðni áhyggjuefni þrátt fyrir sveiflur og fólksfjölgun Útiloka ekki kosningar í vor Gripnir á leið upp í flugvél en tugmilljóna þýfi ófundið Tugmilljóna þýfi úr Elko enn ófundið Býst við að Bjarni bæti úr óheyrilegum meðferðartíma Arnar Þór og Miðflokkur náðu ekki saman Lögregluþjónn frá Hong Kong lést við Fossá á Skaga Talinn hafa stungið mann eftir að hafa skemmt bílinn hans Fjórar tilkynningar um innbrot og þjófnaði og þrír handteknir Þurfa að skila útprentuðum eyðublöðum því ekki tókst að uppfæra Völu Vilja ályktun um stjórnarslit á dagskrá hjá VG Skyldur vinnuveitenda gífurlegar í erfiðum málum Staðan miklu alvarlegri þegar vígvöllurinn er stærri Móðir ákærð fyrir stórfellda líkamsárás Smíði Ölfusárbrúar í uppnámi vegna skilyrðis fyrir ríkisábyrgð „Við getum ekki treyst Hagkaup í Skeifunni fyrir unglingunum“ „Þegar ég hugsa til baka þá fæ ég bara kökk í hálsinn“ Banaslys við Fossá Erlend glæpagengi fá Íslendinga til að ræna reiðhjólaverslanir Miðflokkurinn marktækt stærri en Sjálfstæðisflokkurinn Tíðindi í glænýrri könnun, innbrotafaraldur og biðin sem sligar fjölskyldur Fjögur í varðhaldi vegna innbrota í Elko Tveir í bílnum sem hafnaði utan vegar Nokkur vitni að banaslysi við Brúará Stefnt að hertara eftirliti á landamærunum í nóvember Inga skellihló að Sigurði Inga Útsvarsaukningin aðeins hugsuð til tveggja ára Skerða orku til stórnotenda Alvarlegt umferðarslys við Fossá á Skaga Segir fjármálaráðherra ekki kunna að reikna Sjá meira