Gríðarlegur viðskiptahalli og óvissa í launamálum veldur því að vaxtalækkunarferli er ekki hafið af hálfu Seðlabankans, sem þó ákvað í morgun að halda stýrivöxtum óbreyttum um sinn. Frekari stóriðjuframkvæmdir, eins og stækkun álversins í Straumsvík, eru ekki inn í forsendum bankans þegar hann metur horfur á jafnvægi í þjóðarbúskapnum.
Seðlabakinn tilkynnti í morgun að stýrivextir verði óbreyttir í 14,25 prósentum næstu tvo mánuðina eða svo, þar til í lok mars þegar bankinn tekur næst ákvörðun um vexti. Þótt verðbólga sé enn langt yfir markmiðum bankans, segja forráðamenn hans að verðbólga sé nú minni en áætlað var og verðbólguhorfur til skamms tíma séu góðar. Því kunni verðbólgumarkmiðum bankans að verða náð við núverandi vaxtastig innan 24ra mánaða.
"Á hinn bóginn er enn mikið ójafnvægi í þjóðarbúskapnum. Gríðarlegur viðskiptahalli felur í sér að stöðugleiki krónunnar er háður vilja alþjóðlegra fjárfesta og lánadrottna til að fjármagna hann," sagði Davíð Oddsson, formaður bankastjórnar Seðlabankans í morgun.
Davið segir að reynslan sýni að jafnvel hóflegar breytingar í alþjóðlegum fjármálaskilyrðum geti haft veruleg áhrif á sveiflur á gengi gjaldmiðla. Ef það leiddi til gengisfalls krónunar myndi verðbólga aukast á ný, einkum ef það gerðist á sama tíma og mikil spenna ríkti á vinnumarkaði.
"Enn sjást þess fá merki að farið sé að draga úr henni og laun hafa hækkað langt umfram framleiðni undanfarin ár," sagði seðlabankastjóri. Frekari verðlagsáhrif þessa gætu átt eftir að koma fram. Versni verðbólguhorfur á ný muni bankinn bregðast við."
Það þýðir að þá mun bankinn hækka stýrivexti á ný. Þá er forsenda lækkunar vaxta að útflutningur aukist og eftirspurn innanlands, eða neysla, minnki, þannig að verulega dragi úr gríðarlegum viðskiptahalla. Bankinn reiknar t.d. væntanlega lækkun virðisaukaskatts á matvæli ekki til lækkunar verðbólgu, enda feli hún í sér undirliggjandi verðbólguhvata.
Það ríkir ákveðin þversögn í efnhagsmálum þjóðarinnar um þessar mundir. Annars vegar er nauðsynlegt að slá á þenslu en hins vegar er nauðsynlegt að auka útflutning til að vinna gegn gríðarlegum viðskiptahalla, útflutning á t.d. áli.
Þannig er reiknað með að útflutningur á áli frá álverinu á Reyðarfirði minnki viðskiptahallan en Seðlabankinn reiknar aðeins með þeim stóriðjuframkvæmdum sem hafa verið ákveðnar í sínum spám um verðbólguþróun.
"Stækkun álversins í Straumsvík liggur ekki fyrir. Þar á eftir að taka ýmsar ákvarðanir, eins og til að mynda atkvæðagreiðsla í því ágæta bæjarfélagi Hafnarfirði," sagði Davíð Oddsson seðlabankastjóri.
