Ótrúleg fjölgun hnúðlaxa er hulin ráðgáta Óttar Kolbeinsson Proppé skrifar 19. október 2021 13:34 Jaakko Erkinaro var staddur á málþingi um Norðuratlantshafslaxinn í síðasta mánuði. vísir/óttar Finnskur rannsóknarprófessor segir enga leið að spá fyrir um afleiðingar hinnar gríðarlegu aukningar í stofni hnúðlaxa í Norður Atlantshafinu. Hún gæti orðið drastísk ef vöxtur stofnsins heldur áfram á sömu braut og hann hefur verið á en hann virðist hafa tífaldast milli ára. Rússar fluttu fyrst hnúðlax frá Kyrrahafi og byrjuðu með sleppingar á honum við Hvítahaf og Kólaskaga fyrir 1960. „Það gerðist svo fyrirvaralaust árið 2017 að þeir voru komnir út um allt Norður Atlantshaf. Síðan í ár var algjör sprenging í stofninum og við erum að sjá sturlaðar tölur,“ segir Jaakko Erkinaro, rannsóknarprófessor hjá Luke, náttúrulífsrannsóknarstofnunar Finnlands, í samtali við Vísi. Jaakko var staddur hér á landi í lok síðasta mánaðar sem gestur málþings á vegum verkefnis auðkýfingsins Jim Ratcliffe, Verndarsvæði laxa á Norðausturlandi. Hann settist niður með okkur eftir málþingið til að ræða hnúðlaxinn, sem er vísindamönnum um allt Norður Atlantshafssvæðið nokkur ráðgáta. Hnúðlax sem veiddist í Sandá í ár.aðsend Kannski hlýnun sjávar að kenna „Við vitum í raun ekkert hvað gerðist en það eru nokkrar tilgátur um þetta. Sú augljósasta er auðvitað hlýnun jarðar. Kannski hafa skilyrðin í hafinu rétt svo farið yfir einhvern þröskuld sem bætir lífslíkur hrognanna. Þeim gekk kannski ekki vel að lifa af síðustu áratugi en eftir þessa örlitlu hlýnun sjávar hafi þeim vegnað betur og séu nú bara búin að dreifa sér út um allt,“ segir Jaakko. Aukningin hefur sést vel á Íslandi en eins og Vísir greindi frá um miðjan síðasta mánuð er gert ráð fyrir að hér hafi fundist yfir þúsund hnúðlaxar samanborið við 232 árið 2019 og 54 árið 2017. Hnúðlaxastofninn sem hefur náð sér á strik er þannig gerður að hann kemur í árnar á tveggja ára fresti. Graf frá Hafrannsóknarstofnun. Hnúðlaxastofnar kemur í árnar á tveggja ára fresti en stofninn sem sækir hingað á oddatöluárunum er sá sem hefur náð sér á strik.hafró Og staðan er eins í hinum löndunum í Norður Atlantshafinu; Bretlandi, Þýskalandi, Frakklandi, Danmörku, Svíþjóð og sérstaklega nyrst við landamæri Noregs og Finnlands þar sem Jaakko stundar rannsóknir sínar. „Þetta sem gerðist í ár er eitthvað sem við höfum aldrei séð áður. Þetta var tíföldun á mörgum stöðum, til dæmis í ánni sem við erum að rannsaka. Og nú er spurningin – hvað gerist árið 2023? Verður aftur tíföldun eða hefur þetta náð hámarki? Við höfum enga hugmynd, þetta er allt glænýtt fyrir okkur,“ segir hann. Áhrif á lífríkið alveg óljós Ein stærsta spurningin sem á eftir að svara er hvaða áhrif hnúðlaxinn hefur á Atlantshafslaxinn og lífríki ánna í heild sinni. „Þetta mun mjög líklega hafa einhver áhrif. Þetta snýst í raun allt um jafnvægið og stærðarskalann sem við erum að tala um,“ segir Jaakko og á þá við að áhrifin verði væntanlega mest á litlar ár. „Hugsaðu þér litla á þar sem eru kannski eitt til þrjú þúsund atlantshafslaxar. Ímyndaðu þér svo að það komi 20 þúsund hnúðlaxar í þá á. Það er það sem er að gerast. Þeir eru að fara í sumar af þessum litlu ám í gríðarlegu magni,“ segir hann. „Og þá er þetta ekki síst spurning um pláss í ánum. Við vitum ekki enn hvernig Atlantshafslaxinn tekur í hnúðlaxinn eða hvernig plássið er í hyljunum í þessum litlu ám. Hnúðlaxinn er til dæmis mjög agressíf tegund sem ræðst á allt þegar hann er að verja hrygningarstaði sína.“ Hann nefnir einnig annan vanda sem mun fylgja hnúðlaxinum: hann drepst í ánum þegar hann er búinn að hrygna en fer ekki aftur út í sjó eins og Atlantshafslaxinn. „Og hann rotnar í ánum. Við erum að sjá það víða að það eru fullir hylir og bakkar af dauðum hnúðlöxum og það má í raun segja að þetta geti verið mengun fyrir sumar ár því þetta breytir alveg efnasamsetningunni í þeim. Við vitum ekkert hvaða áhrif það hefur á allt lífríkið í og í kring um árnar.“ Lax Umhverfismál Dýr Finnland Norðurslóðir Stangveiði Tengdar fréttir Hnúðlaxar veiðast sem aldrei fyrr Sífellt fleiri fréttir eru að berast af hnúðlaxi í ánum á landinu og er svo komið að það þykir ekki lengur frétt að sjá eða veiða þessa laxa. 14. ágúst 2021 09:35 Ratcliffe telur ólíklegt að hægt verði að forða íslenska laxinum frá útrýmingu Breski auðkýfingurinn Jim Ratcliffe óttast að íslenski laxastofninn sé að deyja út. Hann er ekki bjartsýnn á að hægt verði að snúa þeirri þróun við. Banna gæti þurft veiðar á honum í sjó í einhver ár. 21. september 2021 21:16 Mest lesið Telur sig hafa orðið vitni að aðdraganda drápsins Innlent Fangaverðir á sjúkrahús eftir hópárás fanga Innlent Óvænt ávarp forsætisráðherra: „Við munum verja lýðveldið Ísland“ Innlent „Þjóðin þarf að fá að vita hvernig þau hafa hagað sér á bak við tjöldin“ Innlent Segir ummæli ráðherra um sig ógeðfelld Innlent Trump hrósaði forsetanum fyrir færni í eigin móðurmáli Erlent Hélt á lokuðu umslagi Innlent Sauð upp úr þegar Bryndís sagði Hildi fylgja vinnureglum Innlent Kemur kjarnorkuvetur á eftir kjarnorkuákvæðinu? Innlent „Alvarleg yfirlýsing frá formanni flokks“ Innlent Fleiri fréttir Þingfundi frestað: Stjórnarandstaðan lagði fram „aðeins mýkri“ tillögu Hélt á lokuðu umslagi Tillögur „ekki afhentar í lokuðu umslagi“ Uppþot og fúkyrði á þinginu og bandarískur kjarnorkukafbátur Jökulhlaupið í rénun Reyna að stilla til friðar í bakherbergjum Alþingis Segir ummæli ráðherra um sig ógeðfelld Fundu tuttugu kíló af grasi eftir húsleit í Hafnarfirði Mennirnir þrír sjáist ekki í myndefni Vara við slysahættu vegna kaldavatnsleysis Vilja herða reglur um frágang rafhlaupahjóla í Reykjavík Segir valkyrjur rangnefni og vill kalla þær skjaldmeyjar Samtal við stjórnarandstöðuna fullreynt Kemur kjarnorkuvetur á eftir kjarnorkuákvæðinu? „Forsætisráðherra veit ekkert hvernig þetta hefur verið!“ „Enginn vafi á að fyrirkomulag Bílastæðasjóðs er löglegt“ Nóróveira líkleg orsök hópsýkingar á Laugarvatni „Það er orrustan um Ísland“ „Alvarleg yfirlýsing frá formanni flokks“ „Þjóðin þarf að fá að vita hvernig þau hafa hagað sér á bak við tjöldin“ Þykir leitt að hafa valdið uppnámi Ávarp forsætisráðherra og kjarnorkukafbátur við Grundartanga Minnihlutinn hafi lagt fram eigið veiðigjaldamál: „Þetta er skrumskæling á lýðræðinu“ Spyr hvort draga eigi valdhafa undir húsvegg og skjóta Fangaverðir á sjúkrahús eftir hópárás fanga Sauð upp úr þegar Bryndís sagði Hildi fylgja vinnureglum Óvænt ávarp forsætisráðherra: „Við munum verja lýðveldið Ísland“ Jökulhlaup úr Mýrdalsjökli í Leirá Syðri og Skálm enn í gangi Telur sig hafa orðið vitni að aðdraganda drápsins Borgarbúar frekar hlynntir kílómetragjaldi en landsbyggðin Sjá meira
Rússar fluttu fyrst hnúðlax frá Kyrrahafi og byrjuðu með sleppingar á honum við Hvítahaf og Kólaskaga fyrir 1960. „Það gerðist svo fyrirvaralaust árið 2017 að þeir voru komnir út um allt Norður Atlantshaf. Síðan í ár var algjör sprenging í stofninum og við erum að sjá sturlaðar tölur,“ segir Jaakko Erkinaro, rannsóknarprófessor hjá Luke, náttúrulífsrannsóknarstofnunar Finnlands, í samtali við Vísi. Jaakko var staddur hér á landi í lok síðasta mánaðar sem gestur málþings á vegum verkefnis auðkýfingsins Jim Ratcliffe, Verndarsvæði laxa á Norðausturlandi. Hann settist niður með okkur eftir málþingið til að ræða hnúðlaxinn, sem er vísindamönnum um allt Norður Atlantshafssvæðið nokkur ráðgáta. Hnúðlax sem veiddist í Sandá í ár.aðsend Kannski hlýnun sjávar að kenna „Við vitum í raun ekkert hvað gerðist en það eru nokkrar tilgátur um þetta. Sú augljósasta er auðvitað hlýnun jarðar. Kannski hafa skilyrðin í hafinu rétt svo farið yfir einhvern þröskuld sem bætir lífslíkur hrognanna. Þeim gekk kannski ekki vel að lifa af síðustu áratugi en eftir þessa örlitlu hlýnun sjávar hafi þeim vegnað betur og séu nú bara búin að dreifa sér út um allt,“ segir Jaakko. Aukningin hefur sést vel á Íslandi en eins og Vísir greindi frá um miðjan síðasta mánuð er gert ráð fyrir að hér hafi fundist yfir þúsund hnúðlaxar samanborið við 232 árið 2019 og 54 árið 2017. Hnúðlaxastofninn sem hefur náð sér á strik er þannig gerður að hann kemur í árnar á tveggja ára fresti. Graf frá Hafrannsóknarstofnun. Hnúðlaxastofnar kemur í árnar á tveggja ára fresti en stofninn sem sækir hingað á oddatöluárunum er sá sem hefur náð sér á strik.hafró Og staðan er eins í hinum löndunum í Norður Atlantshafinu; Bretlandi, Þýskalandi, Frakklandi, Danmörku, Svíþjóð og sérstaklega nyrst við landamæri Noregs og Finnlands þar sem Jaakko stundar rannsóknir sínar. „Þetta sem gerðist í ár er eitthvað sem við höfum aldrei séð áður. Þetta var tíföldun á mörgum stöðum, til dæmis í ánni sem við erum að rannsaka. Og nú er spurningin – hvað gerist árið 2023? Verður aftur tíföldun eða hefur þetta náð hámarki? Við höfum enga hugmynd, þetta er allt glænýtt fyrir okkur,“ segir hann. Áhrif á lífríkið alveg óljós Ein stærsta spurningin sem á eftir að svara er hvaða áhrif hnúðlaxinn hefur á Atlantshafslaxinn og lífríki ánna í heild sinni. „Þetta mun mjög líklega hafa einhver áhrif. Þetta snýst í raun allt um jafnvægið og stærðarskalann sem við erum að tala um,“ segir Jaakko og á þá við að áhrifin verði væntanlega mest á litlar ár. „Hugsaðu þér litla á þar sem eru kannski eitt til þrjú þúsund atlantshafslaxar. Ímyndaðu þér svo að það komi 20 þúsund hnúðlaxar í þá á. Það er það sem er að gerast. Þeir eru að fara í sumar af þessum litlu ám í gríðarlegu magni,“ segir hann. „Og þá er þetta ekki síst spurning um pláss í ánum. Við vitum ekki enn hvernig Atlantshafslaxinn tekur í hnúðlaxinn eða hvernig plássið er í hyljunum í þessum litlu ám. Hnúðlaxinn er til dæmis mjög agressíf tegund sem ræðst á allt þegar hann er að verja hrygningarstaði sína.“ Hann nefnir einnig annan vanda sem mun fylgja hnúðlaxinum: hann drepst í ánum þegar hann er búinn að hrygna en fer ekki aftur út í sjó eins og Atlantshafslaxinn. „Og hann rotnar í ánum. Við erum að sjá það víða að það eru fullir hylir og bakkar af dauðum hnúðlöxum og það má í raun segja að þetta geti verið mengun fyrir sumar ár því þetta breytir alveg efnasamsetningunni í þeim. Við vitum ekkert hvaða áhrif það hefur á allt lífríkið í og í kring um árnar.“
Lax Umhverfismál Dýr Finnland Norðurslóðir Stangveiði Tengdar fréttir Hnúðlaxar veiðast sem aldrei fyrr Sífellt fleiri fréttir eru að berast af hnúðlaxi í ánum á landinu og er svo komið að það þykir ekki lengur frétt að sjá eða veiða þessa laxa. 14. ágúst 2021 09:35 Ratcliffe telur ólíklegt að hægt verði að forða íslenska laxinum frá útrýmingu Breski auðkýfingurinn Jim Ratcliffe óttast að íslenski laxastofninn sé að deyja út. Hann er ekki bjartsýnn á að hægt verði að snúa þeirri þróun við. Banna gæti þurft veiðar á honum í sjó í einhver ár. 21. september 2021 21:16 Mest lesið Telur sig hafa orðið vitni að aðdraganda drápsins Innlent Fangaverðir á sjúkrahús eftir hópárás fanga Innlent Óvænt ávarp forsætisráðherra: „Við munum verja lýðveldið Ísland“ Innlent „Þjóðin þarf að fá að vita hvernig þau hafa hagað sér á bak við tjöldin“ Innlent Segir ummæli ráðherra um sig ógeðfelld Innlent Trump hrósaði forsetanum fyrir færni í eigin móðurmáli Erlent Hélt á lokuðu umslagi Innlent Sauð upp úr þegar Bryndís sagði Hildi fylgja vinnureglum Innlent Kemur kjarnorkuvetur á eftir kjarnorkuákvæðinu? Innlent „Alvarleg yfirlýsing frá formanni flokks“ Innlent Fleiri fréttir Þingfundi frestað: Stjórnarandstaðan lagði fram „aðeins mýkri“ tillögu Hélt á lokuðu umslagi Tillögur „ekki afhentar í lokuðu umslagi“ Uppþot og fúkyrði á þinginu og bandarískur kjarnorkukafbátur Jökulhlaupið í rénun Reyna að stilla til friðar í bakherbergjum Alþingis Segir ummæli ráðherra um sig ógeðfelld Fundu tuttugu kíló af grasi eftir húsleit í Hafnarfirði Mennirnir þrír sjáist ekki í myndefni Vara við slysahættu vegna kaldavatnsleysis Vilja herða reglur um frágang rafhlaupahjóla í Reykjavík Segir valkyrjur rangnefni og vill kalla þær skjaldmeyjar Samtal við stjórnarandstöðuna fullreynt Kemur kjarnorkuvetur á eftir kjarnorkuákvæðinu? „Forsætisráðherra veit ekkert hvernig þetta hefur verið!“ „Enginn vafi á að fyrirkomulag Bílastæðasjóðs er löglegt“ Nóróveira líkleg orsök hópsýkingar á Laugarvatni „Það er orrustan um Ísland“ „Alvarleg yfirlýsing frá formanni flokks“ „Þjóðin þarf að fá að vita hvernig þau hafa hagað sér á bak við tjöldin“ Þykir leitt að hafa valdið uppnámi Ávarp forsætisráðherra og kjarnorkukafbátur við Grundartanga Minnihlutinn hafi lagt fram eigið veiðigjaldamál: „Þetta er skrumskæling á lýðræðinu“ Spyr hvort draga eigi valdhafa undir húsvegg og skjóta Fangaverðir á sjúkrahús eftir hópárás fanga Sauð upp úr þegar Bryndís sagði Hildi fylgja vinnureglum Óvænt ávarp forsætisráðherra: „Við munum verja lýðveldið Ísland“ Jökulhlaup úr Mýrdalsjökli í Leirá Syðri og Skálm enn í gangi Telur sig hafa orðið vitni að aðdraganda drápsins Borgarbúar frekar hlynntir kílómetragjaldi en landsbyggðin Sjá meira
Hnúðlaxar veiðast sem aldrei fyrr Sífellt fleiri fréttir eru að berast af hnúðlaxi í ánum á landinu og er svo komið að það þykir ekki lengur frétt að sjá eða veiða þessa laxa. 14. ágúst 2021 09:35
Ratcliffe telur ólíklegt að hægt verði að forða íslenska laxinum frá útrýmingu Breski auðkýfingurinn Jim Ratcliffe óttast að íslenski laxastofninn sé að deyja út. Hann er ekki bjartsýnn á að hægt verði að snúa þeirri þróun við. Banna gæti þurft veiðar á honum í sjó í einhver ár. 21. september 2021 21:16