„Hún er upphafið og hún er endirinn“ Kristín Ólafsdóttir skrifar 11. nóvember 2020 11:32 Steinunn Finnbogadóttir, ljósmóðir og borgarfulltrúi Samtaka frjálslyndra og vinstrimanna, beitti sér af hörku fyrir því að mál Arnarholts yrði rannsakað í byrjun áttunda áratugarins. Úr einkasafni/Vísir/Vilhelm Dóttir Steinunnar Finnbogadóttur, ljósmóður og borgarfulltrúa Samtaka frjálslyndra og vinstrimanna, lýsir því að móðir hennar hafi verið úthrópuð í samfélaginu fyrir að beita sér fyrir rannsókn á starfsemi Arnarholts á Kjalarnesi. Hún telur móður sína hafa unnið þrekvirki; það hafi sannarlega ekki verið auðvelt fyrir konu að stíga fram á karlavettvangi borgarstjórnar og benda á það sem var að. Ríkisútvarpið fjallaði í gær um óhugnanlegar lýsingar starfsfólks á vistheimilinu Arnarholti á Kjalarnesi. Í vitnaleiðslum yfir starfsfólki, sem Ríkisútvarpið hefur undir höndum, kemur m.a. fram að fárveikt fólk sem dvaldi á heimilinu til ársins 1971 hafi verið sett í einangrun í litlum fangaklefa, jafnvel vikum saman, í refsingarskyni. Minnstu mál gerð tortryggileg Arnarholt var opnað árið 1945 og var rekið af Reykjavíkurborg. Í greinargerð borgarlæknis frá árinu 1971 kom fram að í Arnarholti byggju Reykvíkingar sem ekki gætu séð um sig sjálfir og ættu almennt ekki samleið með borgarbúum af ýmsum ástæðum. Arnarholt var á þessum tíma ekki viðurkennd sjúkrastofnun heldur var vistun á heimilinu í höndum félagsmálastofnunar Reykjavíkur. „Sem kona í pólitík á þessum tíma þá voru minnstu mál gerð tortryggileg ef það hugnaðist ekki feðraveldinu. Fólk getur rétt ímyndað sér hvernig viðbrögðin voru þegar mamma bendir á að þarna sé ekki allt með felldu,“ segir Guðrún Alda Harðardóttir, doktor í leikskólafræðum og dóttir Steinunnar, í samtali við Vísi. Steinunn, sem lést árið 2016, var kosin í borgarstjórn árið 1970 og sat eitt kjörtímabil. Guðrún Alda segir að Arnarholtsmálið hafi í raun verið eitt af fyrstu málunum sem mamma hennar fór af stað með í borgarstjórn – og hún hafi þurft að taka málið upp aftur og aftur. Allt breyttist eftir lokaðan fund Borgarstjórn samþykkti loks í október 1970 að rannsókn skyldi fara fram á starfsemi Arnarholts, að frumkvæði Steinunnar. Nefnd þriggja lækna sem falið var að rannsaka málið komst hins vegar að þeirri niðurstöðu í apríl 1971 að engar sannanir hefðu fundist fyrir ásökunum sem komið höfðu fram. Guðrún Alda Harðardóttir, doktor í leikskólafræðum og dóttir Steinunnar.úr einkasafni Guðrún Alda bendir á að Steinunn hafi setið vitnaleiðslur yfir nokkrum starfsmannanna sem voru yfirheyrðir. „Þannig að hún vissi allavega hluta af því sem þetta starfsfólk sagði. Þegar hvítþvotturinn kemur þá er hún engan veginn sátt við það. Vitandi allavega brot af því sem þjóðin er búin að sjá núna. Hún fer fram á að haldinn verði lokaður fundur í borgarstjórn þar sem hún muni lesa upp úr trúnaðargögnum og hún fær það í gegn og þarna breyttist allt,“ segir Guðrún Alda. „Það er greinilegt að borgarstjórn var að fá vitneskju um hluti sem þeir vissu ekki áður, hún las upp úr vitnaleiðslum og ég túlka það síðan þannig að borgarstjórn hafi hreinlega verið í sjokki eftir þennan fund. Þau ákveða að taka ekki neina ákvörðun heldur að fresta málinu fram á næsta fund, sem var skömmu síðar og var líka lokaður. Þá eru allt í einu allir sammála um að það eigi að færa Arnarholt undir Borgarspítalann. Og það var það sem mamma vildi allan tímann. Að þetta væri ekki bara svona stjórnlaust.“ Upphafið og endirinn Guðrún Alda var unglingur þegar mamma hennar beitti sér fyrir úttektinni á Arnarholti á sínum tíma. Hún segir að þrekvirki Steinunnar hafi orðið henni ljóst seinna meir en vissulega hefði hún fundið fyrir viðbrögðum við málinu á sínum tíma. „Hún var úthrópuð í samfélaginu. Það stóð til að lögsækja hana fyrir þetta. Það að stíga fram og benda á það sem að er, er ekki svo auðvelt. Og ég held það sé líka í dag, um leið og einhver stígur fram og bendir á að eitthvað sem allir telja að sé í besta lagi sé það ekki, þá rísa ansi margir upp. Það að stíga svona fram, sem kona í karlaumgjörð borgarstjórnar, það var þrekvirki mömmu. Algjört þrekvirki. Hún er upphafið og hún er endirinn á þessu máli.“ Félagsmál Reykjavík Borgarstjórn Vistheimili Mest lesið Maðurinn kominn í leitirnar Innlent Fólk veltir fyrir sér hvort Áslaug Arna hafi verið slompuð í ræðustól Innlent Skoða hvort eitthvað saknæmt hafi átt sér stað Innlent Fær þyngri dóm fyrir að nauðga konu, taka það upp og senda henni Innlent NEL tekur fyrir mál fjölskyldu Sigurðar Kristófers í júní Innlent Fólki sé vel treystandi til að fá sér bjór á íþróttaviðburðum Innlent Íslendingur í Bandaríkjunum: „Þetta er mjög óþægileg staða“ Erlent Hvetja Íslendinga í Harvard til að hafa samband Erlent Lítil hreyfing á fylgi stjórnmálaflokkanna Innlent Ákærður fyrir að ráðast á leigubílstjóra Innlent Fleiri fréttir Framkvæmdir í tómri Árbæjarlaug ganga vel Tekist á um breytta ásýnd Suðurlandsbrautar með tilkomu Borgarlínunnar Fólk veltir fyrir sér hvort Áslaug Arna hafi verið slompuð í ræðustól Ný samræmd próf taki ekki yfir skólastarfið eins og þau gömlu Upptök eldsvoðans í rannsókn og nemar við Harvard áhyggjufullir Skoða hvort eitthvað saknæmt hafi átt sér stað Bein útsending: Að eldast á Íslandi Lítil hreyfing á fylgi stjórnmálaflokkanna Maðurinn kominn í leitirnar Verði bylting að geta fylgst með námsframvindu barna í rauntíma NEL tekur fyrir mál fjölskyldu Sigurðar Kristófers í júní Fólki sé vel treystandi til að fá sér bjór á íþróttaviðburðum Græddu á hjólinu í fyrra og vilja endurtaka leikinn Svona verður Sæbraut í stokki Súkkulaði sviðakjammar rjúka út á Selfossi Fær þyngri dóm fyrir að nauðga konu, taka það upp og senda henni Margt sem hægt sé að læra af Svíum í baráttunni gegn mansali Mál hættulegra fyrrverandi fanga endi alltaf eins Þjónusta hjálparsímans tryggð Mannskæður eldsvoði, garður ofan á Sæbraut og sviðakjammakaka Ákærður fyrir að ráðast á leigubílstjóra Grímur sjálfkjörinn í sæti Ingvars Tæp tvö þúsund ný leikskólapláss í Reykjavík á næstu fimm árum Einn lést í brunanum á Hjarðarhaga Alvarlega særður en ekki í lífshættu eftir árás í Úlfarsárdal Blanda af „Mikka mús og íþróttaálfinum“ ógni lýðheilsu Sakar Guðrúnu um sjúklega þráhyggju Stokkur fjarlægi gjána sem skilji að Vogahverfin Hættir að taka krókinn um Háaleitisbraut og Miklubraut Vildu að skikkjan yrði rifin af öxlum Ómars Sjá meira
Dóttir Steinunnar Finnbogadóttur, ljósmóður og borgarfulltrúa Samtaka frjálslyndra og vinstrimanna, lýsir því að móðir hennar hafi verið úthrópuð í samfélaginu fyrir að beita sér fyrir rannsókn á starfsemi Arnarholts á Kjalarnesi. Hún telur móður sína hafa unnið þrekvirki; það hafi sannarlega ekki verið auðvelt fyrir konu að stíga fram á karlavettvangi borgarstjórnar og benda á það sem var að. Ríkisútvarpið fjallaði í gær um óhugnanlegar lýsingar starfsfólks á vistheimilinu Arnarholti á Kjalarnesi. Í vitnaleiðslum yfir starfsfólki, sem Ríkisútvarpið hefur undir höndum, kemur m.a. fram að fárveikt fólk sem dvaldi á heimilinu til ársins 1971 hafi verið sett í einangrun í litlum fangaklefa, jafnvel vikum saman, í refsingarskyni. Minnstu mál gerð tortryggileg Arnarholt var opnað árið 1945 og var rekið af Reykjavíkurborg. Í greinargerð borgarlæknis frá árinu 1971 kom fram að í Arnarholti byggju Reykvíkingar sem ekki gætu séð um sig sjálfir og ættu almennt ekki samleið með borgarbúum af ýmsum ástæðum. Arnarholt var á þessum tíma ekki viðurkennd sjúkrastofnun heldur var vistun á heimilinu í höndum félagsmálastofnunar Reykjavíkur. „Sem kona í pólitík á þessum tíma þá voru minnstu mál gerð tortryggileg ef það hugnaðist ekki feðraveldinu. Fólk getur rétt ímyndað sér hvernig viðbrögðin voru þegar mamma bendir á að þarna sé ekki allt með felldu,“ segir Guðrún Alda Harðardóttir, doktor í leikskólafræðum og dóttir Steinunnar, í samtali við Vísi. Steinunn, sem lést árið 2016, var kosin í borgarstjórn árið 1970 og sat eitt kjörtímabil. Guðrún Alda segir að Arnarholtsmálið hafi í raun verið eitt af fyrstu málunum sem mamma hennar fór af stað með í borgarstjórn – og hún hafi þurft að taka málið upp aftur og aftur. Allt breyttist eftir lokaðan fund Borgarstjórn samþykkti loks í október 1970 að rannsókn skyldi fara fram á starfsemi Arnarholts, að frumkvæði Steinunnar. Nefnd þriggja lækna sem falið var að rannsaka málið komst hins vegar að þeirri niðurstöðu í apríl 1971 að engar sannanir hefðu fundist fyrir ásökunum sem komið höfðu fram. Guðrún Alda Harðardóttir, doktor í leikskólafræðum og dóttir Steinunnar.úr einkasafni Guðrún Alda bendir á að Steinunn hafi setið vitnaleiðslur yfir nokkrum starfsmannanna sem voru yfirheyrðir. „Þannig að hún vissi allavega hluta af því sem þetta starfsfólk sagði. Þegar hvítþvotturinn kemur þá er hún engan veginn sátt við það. Vitandi allavega brot af því sem þjóðin er búin að sjá núna. Hún fer fram á að haldinn verði lokaður fundur í borgarstjórn þar sem hún muni lesa upp úr trúnaðargögnum og hún fær það í gegn og þarna breyttist allt,“ segir Guðrún Alda. „Það er greinilegt að borgarstjórn var að fá vitneskju um hluti sem þeir vissu ekki áður, hún las upp úr vitnaleiðslum og ég túlka það síðan þannig að borgarstjórn hafi hreinlega verið í sjokki eftir þennan fund. Þau ákveða að taka ekki neina ákvörðun heldur að fresta málinu fram á næsta fund, sem var skömmu síðar og var líka lokaður. Þá eru allt í einu allir sammála um að það eigi að færa Arnarholt undir Borgarspítalann. Og það var það sem mamma vildi allan tímann. Að þetta væri ekki bara svona stjórnlaust.“ Upphafið og endirinn Guðrún Alda var unglingur þegar mamma hennar beitti sér fyrir úttektinni á Arnarholti á sínum tíma. Hún segir að þrekvirki Steinunnar hafi orðið henni ljóst seinna meir en vissulega hefði hún fundið fyrir viðbrögðum við málinu á sínum tíma. „Hún var úthrópuð í samfélaginu. Það stóð til að lögsækja hana fyrir þetta. Það að stíga fram og benda á það sem að er, er ekki svo auðvelt. Og ég held það sé líka í dag, um leið og einhver stígur fram og bendir á að eitthvað sem allir telja að sé í besta lagi sé það ekki, þá rísa ansi margir upp. Það að stíga svona fram, sem kona í karlaumgjörð borgarstjórnar, það var þrekvirki mömmu. Algjört þrekvirki. Hún er upphafið og hún er endirinn á þessu máli.“
Félagsmál Reykjavík Borgarstjórn Vistheimili Mest lesið Maðurinn kominn í leitirnar Innlent Fólk veltir fyrir sér hvort Áslaug Arna hafi verið slompuð í ræðustól Innlent Skoða hvort eitthvað saknæmt hafi átt sér stað Innlent Fær þyngri dóm fyrir að nauðga konu, taka það upp og senda henni Innlent NEL tekur fyrir mál fjölskyldu Sigurðar Kristófers í júní Innlent Fólki sé vel treystandi til að fá sér bjór á íþróttaviðburðum Innlent Íslendingur í Bandaríkjunum: „Þetta er mjög óþægileg staða“ Erlent Hvetja Íslendinga í Harvard til að hafa samband Erlent Lítil hreyfing á fylgi stjórnmálaflokkanna Innlent Ákærður fyrir að ráðast á leigubílstjóra Innlent Fleiri fréttir Framkvæmdir í tómri Árbæjarlaug ganga vel Tekist á um breytta ásýnd Suðurlandsbrautar með tilkomu Borgarlínunnar Fólk veltir fyrir sér hvort Áslaug Arna hafi verið slompuð í ræðustól Ný samræmd próf taki ekki yfir skólastarfið eins og þau gömlu Upptök eldsvoðans í rannsókn og nemar við Harvard áhyggjufullir Skoða hvort eitthvað saknæmt hafi átt sér stað Bein útsending: Að eldast á Íslandi Lítil hreyfing á fylgi stjórnmálaflokkanna Maðurinn kominn í leitirnar Verði bylting að geta fylgst með námsframvindu barna í rauntíma NEL tekur fyrir mál fjölskyldu Sigurðar Kristófers í júní Fólki sé vel treystandi til að fá sér bjór á íþróttaviðburðum Græddu á hjólinu í fyrra og vilja endurtaka leikinn Svona verður Sæbraut í stokki Súkkulaði sviðakjammar rjúka út á Selfossi Fær þyngri dóm fyrir að nauðga konu, taka það upp og senda henni Margt sem hægt sé að læra af Svíum í baráttunni gegn mansali Mál hættulegra fyrrverandi fanga endi alltaf eins Þjónusta hjálparsímans tryggð Mannskæður eldsvoði, garður ofan á Sæbraut og sviðakjammakaka Ákærður fyrir að ráðast á leigubílstjóra Grímur sjálfkjörinn í sæti Ingvars Tæp tvö þúsund ný leikskólapláss í Reykjavík á næstu fimm árum Einn lést í brunanum á Hjarðarhaga Alvarlega særður en ekki í lífshættu eftir árás í Úlfarsárdal Blanda af „Mikka mús og íþróttaálfinum“ ógni lýðheilsu Sakar Guðrúnu um sjúklega þráhyggju Stokkur fjarlægi gjána sem skilji að Vogahverfin Hættir að taka krókinn um Háaleitisbraut og Miklubraut Vildu að skikkjan yrði rifin af öxlum Ómars Sjá meira