Hætta á nýju skeiði víxlverkana launa og verðlags Heimir Már Pétursson skrifar 19. apríl 2015 18:45 vísir/anton Sérfræðingur í vinnumarkaðsmálum segir hættu á að Íslendingar séu að sigla inn í nýtt skeið víxlhækkandi verðlags og launa. Ríkisstjórnin hafi gripið til ýmissa aðgerða við gerð síðustu fjárlaga, sem áratuga hefð sé fyrir að ekki sé gert án samráðs við aðila vinnumarkaðarins í tengslum við gerð kjarasamninga. Í á annan áratug á árunum fyrir gerð þjóðarsáttarsamninganna árið 1990 var mikið um vinnudeilur og laun og verðlag hækkuðu á víxl þannig að verðbólga fór úr böndunum. Öllum var ljóst að þetta ástand gat ekki haldið áfram sem varð til þess að hreyfingar launafólks, atvinnurekenda, bænda og ríkis gerðu með sér samkomulag til að vinna bug á verðbólgunni og svo kölluð þjóðarsátt varð til. „Það eru ýmis teikn á lofti og viss hætta á því að við missum þessa hluti úr böndunum. Það er mjög mikilvægt að við lærum af reynslunni og skoðum nákvæmlega hvað gerðist þá, þessi víxlverkun luna og verðbólgu. En líka það sem við lærðum af þjóðarsáttarsamningunum 1990. Ég held að það skipti mjög miklu máli að aðilar vinnumarkaðarins, opinberi markaðurinn og almenni vinnumarkaðurinn og ríkisstjórnin reyni að móta nýja þjóðarsátt með einhverjum hætti,“ segir Gylfi Dalmann Aðalsteinsson dósent í viðskptafræðideild Háskóla Íslands, sem er sérfræðingur í vinnumarkaðsmálum. Mikil þykkja ríkir milli verkalýðshreyfingarinnar og Samtaka atvinnulífsins um þessar mundir og sameignlega ríkir mikil óánægja innan beggja hreyfinga með aðgerðir ríkisstjórnarinnar á sumum sviðum og aðgerðarleysi hennar á öðrum sviðum. Andi nýrrar þjóðarsáttar svífur því ekki beinlínis yfir vötnunum. „Það skiptir miklu máli þá að ríkisvaldið sé tilbúið eins og það var þá, að koma meira að borðinu, með meira afgerandi hætti og opinberi- og almenni vinnumarkaðurinn séu tilbúnir til að fara saman í nýja þjóðarsátt,“ segir Gylfi. Á undanförnum fimmtíu árum hafi þróast visst samráð milli aðila vinnumarkaðrins og ríkisvaldsins sem gefið hafi út yfirlýsingar um ýmsar aðgerðir í tengslum við samninga. „Forsætisráðherra hefur talað um stöðugleikasamninga, þeir séu tilbúnir til að gera slíkt þegar kjarasamningar liggja fyrir. En þeir verða bara að koma fyrr að borðinu,“ segir Gylfi. Nú sé veruleg hætta á nýju tímabili með víxlhækkunum verðlags og launa sem erfitt gæti reynst að vinna sig út úr. „Ég tel svo vera. Við munum sjá kjarasamninga gerða til stutts tíma og kjaradeilur og verkföll hugsanlega fyrirsjáanleg.“Þannig að það er veruleg hætta á því að við séum að fara inn í mikið óstöðugleikatímabil? „Já, reynslan sýnir okkur það,“ segir Gylfi Dalmann Aðalsteinsson. Mest lesið Fannst látinn í klefa sínum á Litla Hrauni Innlent Vinnubrögðin gátu leitt til dauða Innlent Hafi mögulega reynt að lenda á ísilögðu vatninu Innlent Nefndin aldrei heyrt aðrar eins frásagnir en lítið að gerast Innlent Halla fremst með 29,7 prósent í nýrri könnun Prósents Innlent Glórulausar framkvæmdir raski velferð íbúa hjúkrunarheimilis Innlent Hindraði mann sem ætlaði að komast úr bíl við Bónusbúð Innlent Segir viðmælendur sitja undir hótunum netaktívista Innlent Reiðir yfir ummælum Macrons og halda æfingar með kjarnorkuvopn Erlent Lík þriggja brimbrettakappa fundust í brunni í Mexíkó Erlent Fleiri fréttir Kveðst ekki svindla á neinum með happdrætti sínu Örlætisgjörningur ríkislögreglustjóra til tals á þinginu Brynjar hefur ekki orðið var við neina skrímsladeild í Valhöll Framkvæmdir muni ekki hafa marktæk áhrif á daglega starfsemi Segja varkárni ávallt hafa verið Haraldi efst í huga Bjóða farþegum að breyta ferðum vegna mögulegs verkfalls Grunaður um að valda konunni áverkum sem leiddu hana til dauða Byrja að sekta vegna nagladekkja þrettánda maí Ósáttur með tal eftirlitsmannsins í kaupfélaginu en sektin stendur Nefndin aldrei heyrt aðrar eins frásagnir en lítið að gerast Á vesturleiðinni en ekki á hundrað og tíu Hægagangur í viðræðum við flugvallarstarfsmenn og styttist í aðgerðir Sanngirnisbætur, kjaraviðræður og andlát á Litla-Hrauni Hafi mögulega reynt að lenda á ísilögðu vatninu Sækjast eftir frekara gæsluvarðhaldi vegna andlátsins við Kjarnagötu Tjá sig ekkert um gang Hamraborgarrannsóknarinnar Hindraði mann sem ætlaði að komast úr bíl við Bónusbúð Segir viðmælendur sitja undir hótunum netaktívista Glórulausar framkvæmdir raski velferð íbúa hjúkrunarheimilis Fannst látinn í klefa sínum á Litla Hrauni Vinnubrögðin gátu leitt til dauða Halla fremst með 29,7 prósent í nýrri könnun Prósents Viðræður „á viðkvæmu stigi“ og fundi frestað til morguns Stærsti skjálftinn 3,5 að stærð Áslaug Arna mjólkar vel í fjósinu á Hvanneyri Líklega fundað fram eftir kvöldi Til vandræða á hóteli og réðst svo á mann við Hlemm Lífshættuleg meðhöndlun barna á vöggustofum og þrír eftir í bakgarðshlaupi Karlar líklegri að ljúga á kostnað annarra Hafi orðið fyrir þrýstingi úr ólíkum áttum Sjá meira
Sérfræðingur í vinnumarkaðsmálum segir hættu á að Íslendingar séu að sigla inn í nýtt skeið víxlhækkandi verðlags og launa. Ríkisstjórnin hafi gripið til ýmissa aðgerða við gerð síðustu fjárlaga, sem áratuga hefð sé fyrir að ekki sé gert án samráðs við aðila vinnumarkaðarins í tengslum við gerð kjarasamninga. Í á annan áratug á árunum fyrir gerð þjóðarsáttarsamninganna árið 1990 var mikið um vinnudeilur og laun og verðlag hækkuðu á víxl þannig að verðbólga fór úr böndunum. Öllum var ljóst að þetta ástand gat ekki haldið áfram sem varð til þess að hreyfingar launafólks, atvinnurekenda, bænda og ríkis gerðu með sér samkomulag til að vinna bug á verðbólgunni og svo kölluð þjóðarsátt varð til. „Það eru ýmis teikn á lofti og viss hætta á því að við missum þessa hluti úr böndunum. Það er mjög mikilvægt að við lærum af reynslunni og skoðum nákvæmlega hvað gerðist þá, þessi víxlverkun luna og verðbólgu. En líka það sem við lærðum af þjóðarsáttarsamningunum 1990. Ég held að það skipti mjög miklu máli að aðilar vinnumarkaðarins, opinberi markaðurinn og almenni vinnumarkaðurinn og ríkisstjórnin reyni að móta nýja þjóðarsátt með einhverjum hætti,“ segir Gylfi Dalmann Aðalsteinsson dósent í viðskptafræðideild Háskóla Íslands, sem er sérfræðingur í vinnumarkaðsmálum. Mikil þykkja ríkir milli verkalýðshreyfingarinnar og Samtaka atvinnulífsins um þessar mundir og sameignlega ríkir mikil óánægja innan beggja hreyfinga með aðgerðir ríkisstjórnarinnar á sumum sviðum og aðgerðarleysi hennar á öðrum sviðum. Andi nýrrar þjóðarsáttar svífur því ekki beinlínis yfir vötnunum. „Það skiptir miklu máli þá að ríkisvaldið sé tilbúið eins og það var þá, að koma meira að borðinu, með meira afgerandi hætti og opinberi- og almenni vinnumarkaðurinn séu tilbúnir til að fara saman í nýja þjóðarsátt,“ segir Gylfi. Á undanförnum fimmtíu árum hafi þróast visst samráð milli aðila vinnumarkaðrins og ríkisvaldsins sem gefið hafi út yfirlýsingar um ýmsar aðgerðir í tengslum við samninga. „Forsætisráðherra hefur talað um stöðugleikasamninga, þeir séu tilbúnir til að gera slíkt þegar kjarasamningar liggja fyrir. En þeir verða bara að koma fyrr að borðinu,“ segir Gylfi. Nú sé veruleg hætta á nýju tímabili með víxlhækkunum verðlags og launa sem erfitt gæti reynst að vinna sig út úr. „Ég tel svo vera. Við munum sjá kjarasamninga gerða til stutts tíma og kjaradeilur og verkföll hugsanlega fyrirsjáanleg.“Þannig að það er veruleg hætta á því að við séum að fara inn í mikið óstöðugleikatímabil? „Já, reynslan sýnir okkur það,“ segir Gylfi Dalmann Aðalsteinsson.
Mest lesið Fannst látinn í klefa sínum á Litla Hrauni Innlent Vinnubrögðin gátu leitt til dauða Innlent Hafi mögulega reynt að lenda á ísilögðu vatninu Innlent Nefndin aldrei heyrt aðrar eins frásagnir en lítið að gerast Innlent Halla fremst með 29,7 prósent í nýrri könnun Prósents Innlent Glórulausar framkvæmdir raski velferð íbúa hjúkrunarheimilis Innlent Hindraði mann sem ætlaði að komast úr bíl við Bónusbúð Innlent Segir viðmælendur sitja undir hótunum netaktívista Innlent Reiðir yfir ummælum Macrons og halda æfingar með kjarnorkuvopn Erlent Lík þriggja brimbrettakappa fundust í brunni í Mexíkó Erlent Fleiri fréttir Kveðst ekki svindla á neinum með happdrætti sínu Örlætisgjörningur ríkislögreglustjóra til tals á þinginu Brynjar hefur ekki orðið var við neina skrímsladeild í Valhöll Framkvæmdir muni ekki hafa marktæk áhrif á daglega starfsemi Segja varkárni ávallt hafa verið Haraldi efst í huga Bjóða farþegum að breyta ferðum vegna mögulegs verkfalls Grunaður um að valda konunni áverkum sem leiddu hana til dauða Byrja að sekta vegna nagladekkja þrettánda maí Ósáttur með tal eftirlitsmannsins í kaupfélaginu en sektin stendur Nefndin aldrei heyrt aðrar eins frásagnir en lítið að gerast Á vesturleiðinni en ekki á hundrað og tíu Hægagangur í viðræðum við flugvallarstarfsmenn og styttist í aðgerðir Sanngirnisbætur, kjaraviðræður og andlát á Litla-Hrauni Hafi mögulega reynt að lenda á ísilögðu vatninu Sækjast eftir frekara gæsluvarðhaldi vegna andlátsins við Kjarnagötu Tjá sig ekkert um gang Hamraborgarrannsóknarinnar Hindraði mann sem ætlaði að komast úr bíl við Bónusbúð Segir viðmælendur sitja undir hótunum netaktívista Glórulausar framkvæmdir raski velferð íbúa hjúkrunarheimilis Fannst látinn í klefa sínum á Litla Hrauni Vinnubrögðin gátu leitt til dauða Halla fremst með 29,7 prósent í nýrri könnun Prósents Viðræður „á viðkvæmu stigi“ og fundi frestað til morguns Stærsti skjálftinn 3,5 að stærð Áslaug Arna mjólkar vel í fjósinu á Hvanneyri Líklega fundað fram eftir kvöldi Til vandræða á hóteli og réðst svo á mann við Hlemm Lífshættuleg meðhöndlun barna á vöggustofum og þrír eftir í bakgarðshlaupi Karlar líklegri að ljúga á kostnað annarra Hafi orðið fyrir þrýstingi úr ólíkum áttum Sjá meira