Hætta á nýju skeiði víxlverkana launa og verðlags Heimir Már Pétursson skrifar 19. apríl 2015 18:45 vísir/anton Sérfræðingur í vinnumarkaðsmálum segir hættu á að Íslendingar séu að sigla inn í nýtt skeið víxlhækkandi verðlags og launa. Ríkisstjórnin hafi gripið til ýmissa aðgerða við gerð síðustu fjárlaga, sem áratuga hefð sé fyrir að ekki sé gert án samráðs við aðila vinnumarkaðarins í tengslum við gerð kjarasamninga. Í á annan áratug á árunum fyrir gerð þjóðarsáttarsamninganna árið 1990 var mikið um vinnudeilur og laun og verðlag hækkuðu á víxl þannig að verðbólga fór úr böndunum. Öllum var ljóst að þetta ástand gat ekki haldið áfram sem varð til þess að hreyfingar launafólks, atvinnurekenda, bænda og ríkis gerðu með sér samkomulag til að vinna bug á verðbólgunni og svo kölluð þjóðarsátt varð til. „Það eru ýmis teikn á lofti og viss hætta á því að við missum þessa hluti úr böndunum. Það er mjög mikilvægt að við lærum af reynslunni og skoðum nákvæmlega hvað gerðist þá, þessi víxlverkun luna og verðbólgu. En líka það sem við lærðum af þjóðarsáttarsamningunum 1990. Ég held að það skipti mjög miklu máli að aðilar vinnumarkaðarins, opinberi markaðurinn og almenni vinnumarkaðurinn og ríkisstjórnin reyni að móta nýja þjóðarsátt með einhverjum hætti,“ segir Gylfi Dalmann Aðalsteinsson dósent í viðskptafræðideild Háskóla Íslands, sem er sérfræðingur í vinnumarkaðsmálum. Mikil þykkja ríkir milli verkalýðshreyfingarinnar og Samtaka atvinnulífsins um þessar mundir og sameignlega ríkir mikil óánægja innan beggja hreyfinga með aðgerðir ríkisstjórnarinnar á sumum sviðum og aðgerðarleysi hennar á öðrum sviðum. Andi nýrrar þjóðarsáttar svífur því ekki beinlínis yfir vötnunum. „Það skiptir miklu máli þá að ríkisvaldið sé tilbúið eins og það var þá, að koma meira að borðinu, með meira afgerandi hætti og opinberi- og almenni vinnumarkaðurinn séu tilbúnir til að fara saman í nýja þjóðarsátt,“ segir Gylfi. Á undanförnum fimmtíu árum hafi þróast visst samráð milli aðila vinnumarkaðrins og ríkisvaldsins sem gefið hafi út yfirlýsingar um ýmsar aðgerðir í tengslum við samninga. „Forsætisráðherra hefur talað um stöðugleikasamninga, þeir séu tilbúnir til að gera slíkt þegar kjarasamningar liggja fyrir. En þeir verða bara að koma fyrr að borðinu,“ segir Gylfi. Nú sé veruleg hætta á nýju tímabili með víxlhækkunum verðlags og launa sem erfitt gæti reynst að vinna sig út úr. „Ég tel svo vera. Við munum sjá kjarasamninga gerða til stutts tíma og kjaradeilur og verkföll hugsanlega fyrirsjáanleg.“Þannig að það er veruleg hætta á því að við séum að fara inn í mikið óstöðugleikatímabil? „Já, reynslan sýnir okkur það,“ segir Gylfi Dalmann Aðalsteinsson. Mest lesið Brosandi þótt aftur sé ekið á flugvél Verzlinga Innlent Börnin eru fundin Innlent Meðhöndlarinn farinn að nudda á Kvíabryggju Innlent Höllurnar taka forystuna en aðeins hársbreidd á milli þeirra og Katrínar Innlent „Þetta er bara eins og að finna gull“ Innlent Taldir hafa sviðsett árekstur í Hafnarfirði Innlent Segir árásirnar í Rafah „hræðileg mistök“ Erlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent Andrea Kristín enn dæmd í fangelsi Innlent Dúxaði í Verzló með tíu í einkunn og ári á undan í skóla Innlent Fleiri fréttir Háspennubilun í Breiðholti Gæti haft gríðarlega þýðingu fyrir Ísafjörð Tafir á Miklubraut í sumar vegna framkvæmda Huldumaður bað um skóflu, límband, hanska og kúbein Soffía er nýr skólameistari FSu Forsetakosningar, kjaradeilur og hundrað kílómetra ganga Tveir bílar skullu saman í Kolgrafarfirði Ungmenni kveiktu í skólabókum Einn til viðbótar í gæsluvarðhald en öðrum sleppt Börnin eru fundin Heilablóðfall sjaldgæfur fylgikvilli eftir ósæðarlokuskipti Efling vísar deilu við borgina til sáttasemjara Stefnir í að losunarskuldbindingar náist Andrea Kristín enn dæmd í fangelsi Lending í Nauthólsvík lengi ferðina um korter til tuttugu mínútur Brosandi þótt aftur sé ekið á flugvél Verzlinga Aðalmeðferð í Bátavogsmálinu fer fram í sumar Ástþór eyðir langmestu Kosningaúrslit yfirleitt nálægt niðurstöðum kannana „Þetta er bara eins og að finna gull“ Þyrlulæknar ósáttir og Ísfirðingar fagna heitavatnsfundi Dúxaði í Verzló með tíu í einkunn og ári á undan í skóla Taldir hafa sviðsett árekstur í Hafnarfirði Myndi ekki syrgja brotthvarf neftóbaksins Fluttur með þyrlu vegna vinnuslyss á bóndabæ Flugferð aflýst eftir að þjónustubíll rakst í flugvél Meðhöndlarinn farinn að nudda á Kvíabryggju Höllurnar taka forystuna en aðeins hársbreidd á milli þeirra og Katrínar Höfðu afskipti af manni sem var að „bera sig og hrista“ Fluttur slasaður frá Selfossi með þyrlu Landhelgisgæslunnar Sjá meira
Sérfræðingur í vinnumarkaðsmálum segir hættu á að Íslendingar séu að sigla inn í nýtt skeið víxlhækkandi verðlags og launa. Ríkisstjórnin hafi gripið til ýmissa aðgerða við gerð síðustu fjárlaga, sem áratuga hefð sé fyrir að ekki sé gert án samráðs við aðila vinnumarkaðarins í tengslum við gerð kjarasamninga. Í á annan áratug á árunum fyrir gerð þjóðarsáttarsamninganna árið 1990 var mikið um vinnudeilur og laun og verðlag hækkuðu á víxl þannig að verðbólga fór úr böndunum. Öllum var ljóst að þetta ástand gat ekki haldið áfram sem varð til þess að hreyfingar launafólks, atvinnurekenda, bænda og ríkis gerðu með sér samkomulag til að vinna bug á verðbólgunni og svo kölluð þjóðarsátt varð til. „Það eru ýmis teikn á lofti og viss hætta á því að við missum þessa hluti úr böndunum. Það er mjög mikilvægt að við lærum af reynslunni og skoðum nákvæmlega hvað gerðist þá, þessi víxlverkun luna og verðbólgu. En líka það sem við lærðum af þjóðarsáttarsamningunum 1990. Ég held að það skipti mjög miklu máli að aðilar vinnumarkaðarins, opinberi markaðurinn og almenni vinnumarkaðurinn og ríkisstjórnin reyni að móta nýja þjóðarsátt með einhverjum hætti,“ segir Gylfi Dalmann Aðalsteinsson dósent í viðskptafræðideild Háskóla Íslands, sem er sérfræðingur í vinnumarkaðsmálum. Mikil þykkja ríkir milli verkalýðshreyfingarinnar og Samtaka atvinnulífsins um þessar mundir og sameignlega ríkir mikil óánægja innan beggja hreyfinga með aðgerðir ríkisstjórnarinnar á sumum sviðum og aðgerðarleysi hennar á öðrum sviðum. Andi nýrrar þjóðarsáttar svífur því ekki beinlínis yfir vötnunum. „Það skiptir miklu máli þá að ríkisvaldið sé tilbúið eins og það var þá, að koma meira að borðinu, með meira afgerandi hætti og opinberi- og almenni vinnumarkaðurinn séu tilbúnir til að fara saman í nýja þjóðarsátt,“ segir Gylfi. Á undanförnum fimmtíu árum hafi þróast visst samráð milli aðila vinnumarkaðrins og ríkisvaldsins sem gefið hafi út yfirlýsingar um ýmsar aðgerðir í tengslum við samninga. „Forsætisráðherra hefur talað um stöðugleikasamninga, þeir séu tilbúnir til að gera slíkt þegar kjarasamningar liggja fyrir. En þeir verða bara að koma fyrr að borðinu,“ segir Gylfi. Nú sé veruleg hætta á nýju tímabili með víxlhækkunum verðlags og launa sem erfitt gæti reynst að vinna sig út úr. „Ég tel svo vera. Við munum sjá kjarasamninga gerða til stutts tíma og kjaradeilur og verkföll hugsanlega fyrirsjáanleg.“Þannig að það er veruleg hætta á því að við séum að fara inn í mikið óstöðugleikatímabil? „Já, reynslan sýnir okkur það,“ segir Gylfi Dalmann Aðalsteinsson.
Mest lesið Brosandi þótt aftur sé ekið á flugvél Verzlinga Innlent Börnin eru fundin Innlent Meðhöndlarinn farinn að nudda á Kvíabryggju Innlent Höllurnar taka forystuna en aðeins hársbreidd á milli þeirra og Katrínar Innlent „Þetta er bara eins og að finna gull“ Innlent Taldir hafa sviðsett árekstur í Hafnarfirði Innlent Segir árásirnar í Rafah „hræðileg mistök“ Erlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent Andrea Kristín enn dæmd í fangelsi Innlent Dúxaði í Verzló með tíu í einkunn og ári á undan í skóla Innlent Fleiri fréttir Háspennubilun í Breiðholti Gæti haft gríðarlega þýðingu fyrir Ísafjörð Tafir á Miklubraut í sumar vegna framkvæmda Huldumaður bað um skóflu, límband, hanska og kúbein Soffía er nýr skólameistari FSu Forsetakosningar, kjaradeilur og hundrað kílómetra ganga Tveir bílar skullu saman í Kolgrafarfirði Ungmenni kveiktu í skólabókum Einn til viðbótar í gæsluvarðhald en öðrum sleppt Börnin eru fundin Heilablóðfall sjaldgæfur fylgikvilli eftir ósæðarlokuskipti Efling vísar deilu við borgina til sáttasemjara Stefnir í að losunarskuldbindingar náist Andrea Kristín enn dæmd í fangelsi Lending í Nauthólsvík lengi ferðina um korter til tuttugu mínútur Brosandi þótt aftur sé ekið á flugvél Verzlinga Aðalmeðferð í Bátavogsmálinu fer fram í sumar Ástþór eyðir langmestu Kosningaúrslit yfirleitt nálægt niðurstöðum kannana „Þetta er bara eins og að finna gull“ Þyrlulæknar ósáttir og Ísfirðingar fagna heitavatnsfundi Dúxaði í Verzló með tíu í einkunn og ári á undan í skóla Taldir hafa sviðsett árekstur í Hafnarfirði Myndi ekki syrgja brotthvarf neftóbaksins Fluttur með þyrlu vegna vinnuslyss á bóndabæ Flugferð aflýst eftir að þjónustubíll rakst í flugvél Meðhöndlarinn farinn að nudda á Kvíabryggju Höllurnar taka forystuna en aðeins hársbreidd á milli þeirra og Katrínar Höfðu afskipti af manni sem var að „bera sig og hrista“ Fluttur slasaður frá Selfossi með þyrlu Landhelgisgæslunnar Sjá meira