Ný skýrsla Alþjóðaráðs um fíkniefnamál, sem gjarnan er kennt er við Kofi Annan − birtist á sama tíma um allan heim – og var kynnt í nótt á netinu. Niðurstaðan er afdráttarlaus og það kemur Kristjáni Þór Júlíussyni heilbrigðisráðherra ekki á óvart.

Niðurstaðan er afdráttarlaus: Leggja verður áherslu á heilsu, velferð og mannréttindi þeirra sem ánetjast hafa fíkniefnum og lagt er til að horfið verði frá refsistefnu sem einkennt hefur baráttuna gegn fíkniefnum; hún sé óumdeilanlega skaðleg í sjálfu sér. Skorað er á ríkisstjórnir um heim allan að feta braut afglæpavæðingar. Þá vekur athygli að í skýrslunni er lagt til að ríkisstjórnir stefni að því að lögleiða fíkniefni með það fyrir augum að sparka fótum undan starfsemi skipulagðra glæpasamtaka.

Tímamótaplagg

Pétur Þorsteinsson, fyrrverandi skólastjóri á Kópaskeri, er formaður Snarrótar – samtök um borgaraleg réttindi og hefur lengi fjallað um skaðsemi refsistefnunnar, sem hann kallar svo. Pétur segir um tímamótaplagg að ræða. „Ég hef ekki haft tíma til að lesa skýrsluna í heild, enda fékk ég hana ekki hendur fyrr en skömmu áður en embargói var létt af henni á miðnætti.“

En, Pétur segir þó að tillögur nefndarinnar séu afdráttarlausari en í fyrri skýrslu og við bætist áhersla nefndarinnar á að nýta sérstakt Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna árið 2016, UNGASS2016, til að breyta fíkniefnasáttmálum Sameinuðu þjóðanna í átt að upphaflegum hugjónum samtakanna um bætta heilsu og aukna réttarvernd almennings í veröldinni. „Útskúfunar- og refsimódel alþjóðasáttmálanna hefur unnið gegn þessum markmiðum Sameinuðu þjóðanna og leitt spillingu, hörmungar og dauða yfir heimsbyggðina,“ segir Pétur. „Það eru tímamót að fjöldi fyrrverandi þjóðarleiðtoga kveði jafn skýrt að orði um böl bannhyggjunnar og nefnd Kofi Annan gerir.“

Ráðherra staðráðinn í að leita nýrra leiða

Kristján Þór Júlíusson heilbrigðisráðherra segir skýrsluna í sjálfu sér ekki koma á óvart þó vissulega sæti hún tíðindum.

„Menn eru að horfast í augu við það um allan heim að þær aðferðir sem verið hefur beitt hafa ekki verið að virka sem skyldi,“ segir Kristján Þór. Afdráttarleysið kemur honum því í sjálfu sér ekki á óvart. „Sjálfur er ég þeirrar skoðunar, eins og áður hefur komið fram, að okkur beri að leita allra þeirra leiða sem færar eru til að vinna betur gegn þeim vágesti sem eiturlyfjanotkun er.“

Kristján Þór setti nefnd á laggirnar, sem nýlega er komin til starfa. „Henni er ætlað að skoða sem flesta fleti á þessu máli og ég vænti þess að geta gefið þinginu skýrslu um stöðu þessa máls nú í haust.“

Nefndin hefur vítt umboð og mun leita álits annarra ráðuneyta. Og á ríkislögreglustjóri fulltrúa í nefndinni, og á hann að koma með sjónarmið þeim megin frá. Þetta mál hefur reynst erfitt pólitískt, þó Kristján Þór vilji ekki gera mikið úr því. „Eðlilega eru uppi gagnrýnisraddir og viðbúið að það komi upp þegar við erum að stíga inn á nýjar brautir. Ég hef fullkominn skilning á því. En ég er í hjarta mínu sannfærður um að okkur beri og við verðum að taka skref út á einhverjar nýjar lendur til að vinna gegn þessu böli.“