Hanna Birna Kristjánsdóttir innanríkisráðherra var í ítarlegu viðtali í útvarpsþættinum Bítið á Bylgjunni í morgun. Þar fór hún yfir málefni hælisleitenda á Íslandi og sagði meðal annars í því samhengi að kostnaður vegna hælisleitenda sé að verulegu leyti lögfræðikostnaður, auk húsnæðis og uppihalds. Þessi ummæli hafa fallið í grýttan jarðveg meðal þeirra lögmanna sem einkum hafa látið til sín taka í þessum málaflokki.

600 milljónir ár ári

Ef gripið er niður í viðtalið þá spyr Heimir Karlsson útvarpsmaður hvað þetta sé að kosta þjóðina? „Í dag er þetta kerfi að kosta okkur mjög mikið. Innanríkisráðherra, hvort sem það er ég eða einhver annar, hefur þurft að fara ítrekað inn í ríkisstjórn að fá aukið fjármagn. Við erum að greiða í þennan málaflokk um 600 milljónir á ári,“ segir Hanna Birna. Og hún heldur áfram þegar hún er spurð í hvað þeir fjármunir fari:

„Hælisleitendur náttúrlega dvelja hér þannig að það er ákveðinn kostnaður sem fylgir því; húsnæði og uppihald og svo framvegis. Þeir eiga líka rétt á lögmanni í þann tíma sem þeir eru hér. Og lögmennirnir geta, það er bara lögum samkvæmt, það eru kærðar niðurstöður, fyrir það fá lögmenn greitt. Þannig að kostnaður af hálfu ríkisins er orðinn mjög mikill, hár og stór. Þannig að við verðum auðvitað að fara líka í gegnum það..“

Lögfræðikostnaður stór þáttur kostnaðar

Útvarpsmaðurinn biður Hönnu Birnu að staldra við: Bíddu, ég ætla nú aðeins að skilja þetta með lögmennina. Þannig að þegar lögmaður kærir fyrir hönd hælisleitanda ...

„Þá fær hann greitt frá ríkinu. Fastar upphæðir fyrir kærur. Í hvert skipti fær hann náttúrlega lögmann sem hjálpar honum í gegnum kerfið okkar og það eru bara mannréttindi hans. Síðan, ef hann kærir niðurstöðu Útlendingastofnunar til innanríkisráðuneytisins, þá greiðum við fyrir það eða tökum þátt í því. Og ef hann kærir til æðra stjórnvalds og svo framvegis. Það er mjög algengt að það sé kært, þetta kæruferli er stór hluti af ástæðunni fyrir því að þetta tekur langan tíma. Og stór hluti kostnaðar.“

Algjört kjaftæði

Helga Vala Helgadóttir lögmaður segist ósátt við þessi ummæli í samtali við Vísi og hún veit að svo er um fleiri lögmenn sem hafa starfað að málefnum hælisleitenda: „Ef hælisleitandi er hér í 18 mánuði, sem er algengur tími, þá er lögmannskostnaðurinn 1/18 af kostnaði vegna þess hælisleitanda.“

Helga Vala fer ítarlega í saumana á þessu á Facebooksíðu sinni: „Yfirmaður hælismála á Íslandi gefur í skyn að stór hluti kostnaðar við að hafa hælisumsækjendur á Íslandi sé vegna lögmanna. Með ánægju segi ég henni hér að þetta er kjaftæði. Lögmenn fá 5 klst. greiddar fyrir vinnu sína á fyrsta stigi (á taxta ráðherra sem er 50% - 25% af algengum taxta lögmanna). Vinna lögmanna á þessu stigi er sjaldan undir 8 - 10 klst. Þetta vita allir sem koma að þessum málum og hefur verið viðurkennt bæði af starfsfólki Útlendingastofnunar og innanríkisráðuneytis en fæst ekki breytt. Þeir aumu lögmenn sem vinna þessi mál eru því ekki að þessu fyrir peninga heldur eitthvað allt annað. Á seinna stigi, kærustigi, eru að hámarki greiddar 20 klst.“

250 þúsund til lögmannsins

Helga Vala útskýrir að þar inni í felst ritun ítarlegrar greinargerðar ásamt heimildaöflunar, fjöldi funda og mætinga, túlkun sem tekur mikinn tíma, heimsóknir vegna umsókna um bráðabirgðaleyfi til atvinnu, læknisheimsóknir sem Útlendingastofnun óskar stundum eftir að lögmaður fari með umsækjanda í og samskipti við innanríkisráðuneyti, ríkislögreglu og Útlendingastofnun.

„Samtals eru því greiddar 250 þúsund fyrir alla þessa vinnu sem varir oft mánuðum og jafnvel árum saman! Það hefur verið reiknað út að hælisumsækjandi kosti samfélagið um 250 þúsund kr. á mánuði (allt innifalið - þ.á.m. kostnaður við ÚTL og IRR) ... svo það má vera helvíti snögg málsmeðferð ef lögmannskostnaðurinn á að vera stór hluti af kostnaði við hælisumsækjanda.“