Ákvörðun forseta stendur eftir

Fjölmiðlamálið svokallaða hefur nú tekið enda eftir þriggja mánaða sleitulausar umræður og deilur jafnt á Alþingi sem í samfélaginu. Umræður um málið á Alþingi voru hinar næstlengstu frá upphafi, en alls töluðu þingmenn í þrjá og hálfan sólarhring. Töluvert reyndi á stjórnarsamstarfið í meðferð málsins því ekki var einhugur meðal þingmanna Framsóknarflokksins um afgreiðslu þess. Greiddi einn þingmaður Framsóknarflokksins atkvæði gegn frumvarpinu og annar sat hjá við atkvæðagreiðslu um lögin. Sú skýring var gefin að ekki væri tryggt að lögin stæðust stjórnarskrá. Ljóst er að málið hefur markað tímamót í sögu lýðveldisins því í fyrsta sinn í sögunni beitti forseti Íslands umdeildum málskotsrétti og synjaði lögum staðfestingar. Í kjölfarið spunnust miklar umræður um málskotsrétt forseta sem og önnur ákvæði stjórnarskrárinnar. Nauðsynlegt var að setja lög um þjóðaratkvæðagreiðslu, ætti hún að geta farið fram. Stjórnarflokkarnir náðu þó ekki að komast að niðurstöðu um hvort og hvaða skilyrði mætti setja um þátttöku í lögin. Uppi voru vangaveltur um hversu tryggt stjórnarsamstarfið væri þótt formenn stjórnarflokkanna tækju fyrir það. Þegar ljóst var að ekki næðist sátt um skilyrði um þjóðaratkvæðagreiðslu tilkynnti ríkisstjórnin um "óvenju snjalla lausn". Fyrra frumvarpið yrði dregið til baka og þjóðaratkvæðagreiðslu því afstýrt. Fram yrði lagt nýtt, breytt frumvarp sem afgreiða ætti á sumarþingi í stað laga um þjóðaratkvæðagreiðslu. Upp hófust enn á ný miklar og háværar umræður um ákvörðun ríkisstjórnarinnar. Í þetta sinn snerust þær um það hvort ákvörðunin stæðist ákvæði stjórnarskrárinnar. Fjölmargir lögspekingar létu í ljós skoðun sína og var deilt opinberlega um málið. Þegar ljóst var að lagaprófessorar og fleiri lögfróðir menn töldu það víst að það stæðist ekki stjórnarskrána að draga til baka lög sem forseti hefur synjað staðfestingar um leið og leggja fram nýtt frumvarp lítið breytt tók að myndast gjá milli stjórnarflokkanna. Framsóknarmenn urðu æ ósáttari við málið og fór svo að lokum að sátt náðist milli ríkisstjórnarflokkanna um að eina lausnin í málinu væri að afturkalla lögin og hætta algjörlega við að setja lög um fjölmiðla. Að sinni. Ferill málsins: 19. desember 2003 Menntamálaráðherra skipar nefnd til að fjalla um eignarhald á fjölmiðlum. Í nefndinni sitja Davíð Þór Björgvinsson, Karl Axelsson, Guðmundur Frímannsson og Pétur Gunnarsson. 31. mars 2004 Fimm þingmenn Samfylkingarinnar leggja fram tillögu á Alþingi um skipan nefndar til að undirbúa löggjöf um nauðsynlegt gagnsæi og ritsjórnarlegt sjálfstæði í fjölmiðlum á Íslandi. 1. mars 2004 Ljóst að fjölmiðlanefndin nær ekki að ljúka störfum á tilteknum tíma. 2. apríl Fjölmiðlanefndin lýkur gerð skýrslunnar. 20. apríl Skýrslan kynnt á ríkisstjórnarfundi 21. apríl Umræður um skýrsluna hefjast á Alþingi 22. apríl Skýrslan lekur í fjölmiðla 24. apríl Drög að frumvarpi lagt fram á ríkisstjórnarfundi. 25. apríl Ríkisstjórnin samþykkir frumvarp. 26. apríl Fjölmiðlafrumvarp samþykkt á þingflokksfundum ríkisstjórnarflokkanna. 28.apríl Frumvarpinu dreift á Alþingi 3. maí Forsætisráðherra mælir fyrir frumvarpinu og fyrsta umræða hefst á Alþingi. 4. maí Frumvarpið afgreitt til allsherjarnefndar. Allsherjarnefnd sendir umsagnarbeiðnir. 4. maí Kristinn H. Gunnarsson, þingmaður Framsóknarflokksins, tilkynnir að hann sé ekki hlynntur fjölmiðlafrumvarpinu. 7. maí Frestur til þess að skila umsagnarbeiðnum rennur út. 10. maí Breytt fjölmiðlafrumvarp kynnt. 11.--15. maí Önnur umræða um frumvarpið á Alþingi. Umræða hefst í þjóðfélaginu um málskotsrétt forseta. 14. maí Forseti tilkynnir að hann ætli ekki í brúðkaup Friðriks Danakrónprins vegna ástands mála á Alþingi. 15. maí Frumvarpið afgreitt úr annarri umræðu. 18. maí Meirihluti allsherjarnefndar samþykkir breytingartillögur við frumvarpið. 19. maí Breytt frumvarp lagt fyrir þriðju umræðu á Alþingi. 24. maí Atkvæðagreiðsla um frumvarpið á Alþingi. Einn stjórnarþingmaður, Kristinn H. Gunnarsson, greiðir atkvæði gegn frumvarpinu og annar, Jónína Bjartmarz, situr hjá. Frumvarpið er samþykkt með 32 atkvæðum gegn 30. 1. júní Forseta Íslands er afhent lögin til staðfestingar eða synjunar. 2. júní Forseti synjar lögunum staðfestingar í fyrsta sinn í sögu lýðveldisins. 2. júní Halldór Ásgrímsson segir að upp sé komið fullkomið óvissuástand en segir öruggt að þjóðaratkvæðagreiðsla fari fram um málið. 3. júní Davíð Oddsson segir í Kastljósi Sjónvarpsins að ekki yrði hjá því komist að halda þjóðaratkvæðagreiðslu. 4. júní Umræða hefst um þátttökutakmarkanir í þjóðaratkvæðagreiðslu. 8. júní Samráðsfundur formanna stjórnarflokka og stjórnarandstöðu um tilhögun þjóðaratkvæðagreiðslu varir í stundarfjórðung og lýkur með því að forsætisráðherra slítur fundi. 8. júní Forsætisráðherra tilkynnir að Alþingi verði kallað saman 5. júlí þar sem ákveðið verði um lög um þjóðaratkvæðagreiðslu. Starfshópur ríkisstjórnarinnar um lög um þjóðaratkvæðagreiðslu stofnaður. Í honum sitja Karl Axelsson, Andri Árnason, Jón Sveinsson og Kristinn Hallgrímsson. Forsætisráðherra segir að þjóðaratkvæðagreiðslan muni fara fram um miðjan ágúst. 28. júní Starfshópurinn skilar skýrslu um tilhögun þjóðaratkvæðagreiðslu. Sett er fram sú hugmynd að atkvæði 25--44% atkvæðisbærra manna þurfi að greiða atkvæði gegn lögunum svo þau falli úr gildi. 28. júní Sjálfstæðismenn segja í fjölmiðlum að þeir telji æskilegast að setja ákvæði sem krefjist að minnsta kosti 44% atkvæðisbærra manna til að fella lög úr gildi. 1. júlí Skýrsla tveggja hæstaréttarlögmanna um þjóðaratkvæðagreiðslu sem unnin var að beiðni stjórnarandstöðunnar birt. Niðurstöður hennar segja það brot á stjórnarskrá að setja nokkrar takmarkanir í lögin. 2. júlí Ríkisstjórnarfundur boðaður þar sem ræða átti lagafrumvarp um þjóðaratkvæðagreiðslu. Fundinum frestað fram eftir degi á síðustu stundu. Ráðherrar Framsóknarflokksins ganga af ríkisstjórnarfundi eftir stundarfjórðung án þess að niðurstaða hafi náðst. Forsætisráðherra staðfestir að ágreiningur sé milli stjórnarflokkanna um þátttökulágmark. 3. júlí Davíð og Halldór ræða saman en ríkisstjórnarfundur er ekki haldinn. 4. júlí Davíð og Halldór tilkynna um "óvenju snjalla lausn" í kjölfar ríkisstjórnarfundar. Lausnin felst í því að afturkalla fjölmiðlalögin er forseti synjaði staðfestingar og afstýra þannig þjóðaratkvæðagreiðslu. Einnig verði lagt fram fyrir sumarþing nýtt fjölmiðlafrumvarp með þremur breytingum frá frumvarpinu er afgreitt var frá Alþingi í maí. 5. júlí Alþingi kemur saman, frumvarpinu dreift og deilt er um hvort fjölmiðlafrumvarpið sé þinglegt. 7. júlí Umræður um frumvarpið hefjast á Alþingi og málið afgreitt til allsherjarnefndar. 8.--20. júlí Allsherjarnefnd kallar til sín fjölda sérfræðinga til að fjalla um stjórnskipuleg álitamál varðandi ákvörðun ríkisstjórnarinnar um að afturkalla fjölmiðlalögin. 20. júlí Allsherjarnefnd leggur til þær breytingartillögur á frumvarpinu að fjölmiðlalögin sem forseti synjaði staðfestingar verði felld úr gildi og öll ákvæði verði felld niður í frumvarpinu nema ákvæði er varðar skipun í útvarpsréttarnefnd. Lagt er til að lögin taki þegar gildi.