Á sérstakan sess í huga þjóðarinnar Gunnþóra Gunnarsdóttir skrifar 10. janúar 2018 10:15 “Ég er dálítið búinn að velta mér upp úr þessum tíma,” segir Gunnar Þór um árið 1918.” Vísir/Stefán Ég skrifaði bók um fyrri heimsstyrjöldina og er núna að vinna að bók um fullveldið svo ég er búinn að fara í gegnum margar heimildir frá þessum tíma,“ segir Gunnar Þór Bjarnason sagnfræðingur sem fjallar um hag íslensku þjóðarinnar árið 1918 á fræðslufundi Vitafélagsins í kvöld og byrjar klukkan 20 í húsnæði Sjóstangaveiðifélags Íslands að Grandagarði 18. „Það urðu svo dramatískir atburðir þetta ár, frostaveturinn upp úr áramótunum og Kötlugosið og spænska veikin um haustið. Svo kemur fullveldið ofan á í lokin.“ Fyrri heimsstyrjöldinni lauk líka þetta ár, það er fimmta atriðið sem Gunnar Þór ætlar að nefna. „Árin 1917 og 18 voru erfið hér á Íslandi vegna stríðsins og siglingateppu, skorts á vörum og skömmtunar á matvælum. Allt hafði það áhrif en frostið, gosið og spænska veikin eru samt enn dramatískari. Ég er búinn að fara í gegnum blöð og ótal greinar, minningar fólks sem eru þessir atburðir ofarlega í huga og þar er líka áberandi hvernig fólk þessu slær öllu saman.“ Frostaveturinn náði til allra byggða landsins en var enn harðari fyrir norðan en sunnan, að sögn Gunnars Þórs. „Fyrir norðan fór frostið niður í 37-8 gráður en í um 25 hér sunnanlands. Svo vorum við að kvarta og kveina um daginn í 5-6 stiga frosti! En þessi fimbulkuldi stóð bara í þrjár vikur. Það var kominn hiti á mæli hér í Reykjavík í lok janúar en í minningum fólks var hér eilífðarkuldi.“ Svo kom Kötlugosið um haustið og spænska veikin um svipað leyti. „Kötlugosið hafði fyrst og fremst áhrif í Skaftafellssýslum og þegar maður les lýsingar fólks á myrkrinu, öskufallinu og vatnsflaumnum skynjar maður hvers konar hamfarir það voru. Alger mildi að enginn skyldi deyja. Það er skiljanlegt að þessir atburðir hafi orðið þeim sem upplifðu þá eftirminnilegir. Fólk sá gosið frá Reykjavík, það fór upp á Skólavörðuholt og sá strókinn þaðan.“ Gunnar Þór kveðst reikna með þriggja kortéra erindi. „Mér skilst að það sé venjan,“ segir hann. „Svo kemur kaffipása og eftir það verður spjallað. Ég vona að þar komi einhverjar frásagnir fram líka og þetta verði dálítið skemmtilegt þó auðvitað séu umræðuefnin af alvarlegum toga.“ Í hvaða blöð skyldi Gunnar Þór helst ná sér í heimildir um ofangreinda atburði? „Það var gefinn út fjöldi blaða á Íslandi á þessum tíma, líklega hátt í tuttugu, með vikublöðunum. Morgunblaðið, Vísir og Fréttir voru dagblöðin þrjú á tímabili, svo var Lögrétta, Ísafold og Landið svo eitthvað sé nefnt. Meira að segja Vestmannaeyingar gáfu út blað á þessum tíma, það hét Skeggi. Þetta var gullöld blaðaútgáfu.“ Í lokin minnir Gunnar Þór á að tvær merkilegar, íslenskar skáldsögur hafi haustið 1918 og atburði þess í bakgrunni, Sælir eru einfaldir eftir Gunnar Gunnarsson og Mánasteinn eftir Sjón. Menning Mest lesið Danakonungur sagður hafa daðrað við Þórdísi Lífið Þakklátur starfsfólki Landspítalans eftir mótorhjólaslys Lífið Þórdís slær á slúðursögurnar og þykir miður að fjallað sé um þær á Íslandi Lífið „Hæfileikarnir hafa ekkert með kílóin að gera“ Lífið Tilkynna óléttu tveimur mánuðum eftir brúðkaup Lífið Sænskir áhrifavaldar hrifnir af klæðaburði íslenskra kvenna Lífið Hrekkjavökumyndir til að hafa í huga fyrir kvöldið Bíó og sjónvarp Eyddi Youtube síðu sonarins Lífið Björgólfur Thor selur 200 fermetra glæsiíbúð við höfnina Lífið Vekur athygli á einkennum heilaslags í minningu móður sinnar Lífið Fleiri fréttir Hvað gerist þegar Laddi hittir Eirík Fjalar, Skrám og Elsu Lund? „Alltaf að fylgja hjartanu í stað þess að velja einföldu leiðina“ Usli og glæsileiki á Kjarvalsstöðum Valgeir sár og Bubbi og Bó hneykslaðir Stappfullt á eina stærstu menningarhátíð ársins Sjóðheitt menningarrými á Baldursgötu Asifa Majid hlýtur Vigdísarverðlaunin 2024 Bjarni Ben fagnaði 140 ára afmæli Listasafns Íslands Han Kang hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels Bein útsending: Hver hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels? „Þetta er móðgun gegn Íslandi“ Henti listaverkinu í ruslið Kúltúrkettir landsins létu sig ekki vanta í Portið „Hrátt háþróað krass, langt leitt krot“ Bjóða landsmönnum nauðbeygð til messu Allt í banönum á Brút Bríet lét sig ekki vanta á sýningaropnun Ynju Blævar Út um allar koppagrundir Alþingis: „Froðan flæðir endalaust, það er bara froða froða“ Skálda opnar: „Kannski ekki margir nógu vitlausir til að framkvæma þessa hugmynd“ Össur Geirsson er heiðurslistamaður Kópavogs 2024 Margmenni í sköpunargleði og stuði á safninu Ólafur Elíasson tekur yfir Piccadilly Circus og Times Square Opna fyrstu umboðsstofuna í eigu leikara Baráttan innra með manni eins og ljós og skuggar Bein útsending: Salman Rushdie hlýtur verðlaun Halldórs Laxness Bong Joon Ho verður stafrænn heiðursgestur á RIFF Ævar Þór Benediktsson hlýtur verðlaun Guðrúnar Helgadóttur Ráðinn markaðs- og kynningarstjóri Tónlistarmiðstöðvar Verk Arnhildar og félaga valið framlag Íslands á Feneyjatvíæringnum í arkitektúr Lyfjameðferð við meðvirkni: „Æ, ég væri bara til í að taka eina töflu“ Sjá meira
Ég skrifaði bók um fyrri heimsstyrjöldina og er núna að vinna að bók um fullveldið svo ég er búinn að fara í gegnum margar heimildir frá þessum tíma,“ segir Gunnar Þór Bjarnason sagnfræðingur sem fjallar um hag íslensku þjóðarinnar árið 1918 á fræðslufundi Vitafélagsins í kvöld og byrjar klukkan 20 í húsnæði Sjóstangaveiðifélags Íslands að Grandagarði 18. „Það urðu svo dramatískir atburðir þetta ár, frostaveturinn upp úr áramótunum og Kötlugosið og spænska veikin um haustið. Svo kemur fullveldið ofan á í lokin.“ Fyrri heimsstyrjöldinni lauk líka þetta ár, það er fimmta atriðið sem Gunnar Þór ætlar að nefna. „Árin 1917 og 18 voru erfið hér á Íslandi vegna stríðsins og siglingateppu, skorts á vörum og skömmtunar á matvælum. Allt hafði það áhrif en frostið, gosið og spænska veikin eru samt enn dramatískari. Ég er búinn að fara í gegnum blöð og ótal greinar, minningar fólks sem eru þessir atburðir ofarlega í huga og þar er líka áberandi hvernig fólk þessu slær öllu saman.“ Frostaveturinn náði til allra byggða landsins en var enn harðari fyrir norðan en sunnan, að sögn Gunnars Þórs. „Fyrir norðan fór frostið niður í 37-8 gráður en í um 25 hér sunnanlands. Svo vorum við að kvarta og kveina um daginn í 5-6 stiga frosti! En þessi fimbulkuldi stóð bara í þrjár vikur. Það var kominn hiti á mæli hér í Reykjavík í lok janúar en í minningum fólks var hér eilífðarkuldi.“ Svo kom Kötlugosið um haustið og spænska veikin um svipað leyti. „Kötlugosið hafði fyrst og fremst áhrif í Skaftafellssýslum og þegar maður les lýsingar fólks á myrkrinu, öskufallinu og vatnsflaumnum skynjar maður hvers konar hamfarir það voru. Alger mildi að enginn skyldi deyja. Það er skiljanlegt að þessir atburðir hafi orðið þeim sem upplifðu þá eftirminnilegir. Fólk sá gosið frá Reykjavík, það fór upp á Skólavörðuholt og sá strókinn þaðan.“ Gunnar Þór kveðst reikna með þriggja kortéra erindi. „Mér skilst að það sé venjan,“ segir hann. „Svo kemur kaffipása og eftir það verður spjallað. Ég vona að þar komi einhverjar frásagnir fram líka og þetta verði dálítið skemmtilegt þó auðvitað séu umræðuefnin af alvarlegum toga.“ Í hvaða blöð skyldi Gunnar Þór helst ná sér í heimildir um ofangreinda atburði? „Það var gefinn út fjöldi blaða á Íslandi á þessum tíma, líklega hátt í tuttugu, með vikublöðunum. Morgunblaðið, Vísir og Fréttir voru dagblöðin þrjú á tímabili, svo var Lögrétta, Ísafold og Landið svo eitthvað sé nefnt. Meira að segja Vestmannaeyingar gáfu út blað á þessum tíma, það hét Skeggi. Þetta var gullöld blaðaútgáfu.“ Í lokin minnir Gunnar Þór á að tvær merkilegar, íslenskar skáldsögur hafi haustið 1918 og atburði þess í bakgrunni, Sælir eru einfaldir eftir Gunnar Gunnarsson og Mánasteinn eftir Sjón.
Menning Mest lesið Danakonungur sagður hafa daðrað við Þórdísi Lífið Þakklátur starfsfólki Landspítalans eftir mótorhjólaslys Lífið Þórdís slær á slúðursögurnar og þykir miður að fjallað sé um þær á Íslandi Lífið „Hæfileikarnir hafa ekkert með kílóin að gera“ Lífið Tilkynna óléttu tveimur mánuðum eftir brúðkaup Lífið Sænskir áhrifavaldar hrifnir af klæðaburði íslenskra kvenna Lífið Hrekkjavökumyndir til að hafa í huga fyrir kvöldið Bíó og sjónvarp Eyddi Youtube síðu sonarins Lífið Björgólfur Thor selur 200 fermetra glæsiíbúð við höfnina Lífið Vekur athygli á einkennum heilaslags í minningu móður sinnar Lífið Fleiri fréttir Hvað gerist þegar Laddi hittir Eirík Fjalar, Skrám og Elsu Lund? „Alltaf að fylgja hjartanu í stað þess að velja einföldu leiðina“ Usli og glæsileiki á Kjarvalsstöðum Valgeir sár og Bubbi og Bó hneykslaðir Stappfullt á eina stærstu menningarhátíð ársins Sjóðheitt menningarrými á Baldursgötu Asifa Majid hlýtur Vigdísarverðlaunin 2024 Bjarni Ben fagnaði 140 ára afmæli Listasafns Íslands Han Kang hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels Bein útsending: Hver hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels? „Þetta er móðgun gegn Íslandi“ Henti listaverkinu í ruslið Kúltúrkettir landsins létu sig ekki vanta í Portið „Hrátt háþróað krass, langt leitt krot“ Bjóða landsmönnum nauðbeygð til messu Allt í banönum á Brút Bríet lét sig ekki vanta á sýningaropnun Ynju Blævar Út um allar koppagrundir Alþingis: „Froðan flæðir endalaust, það er bara froða froða“ Skálda opnar: „Kannski ekki margir nógu vitlausir til að framkvæma þessa hugmynd“ Össur Geirsson er heiðurslistamaður Kópavogs 2024 Margmenni í sköpunargleði og stuði á safninu Ólafur Elíasson tekur yfir Piccadilly Circus og Times Square Opna fyrstu umboðsstofuna í eigu leikara Baráttan innra með manni eins og ljós og skuggar Bein útsending: Salman Rushdie hlýtur verðlaun Halldórs Laxness Bong Joon Ho verður stafrænn heiðursgestur á RIFF Ævar Þór Benediktsson hlýtur verðlaun Guðrúnar Helgadóttur Ráðinn markaðs- og kynningarstjóri Tónlistarmiðstöðvar Verk Arnhildar og félaga valið framlag Íslands á Feneyjatvíæringnum í arkitektúr Lyfjameðferð við meðvirkni: „Æ, ég væri bara til í að taka eina töflu“ Sjá meira