Gunnar Bragi Sveinsson utanríkisráðherra afhenti utanríkisráðherra Lettlands, sem fer með formennsku í leiðtogaráði Evrópusambandsins, bréf á fimmtudag um að íslensk stjórnvöld litu svo á að aðildarferli Íslands væri lokið með þeirri ósk að Ísland yrði ekki lengur talið til umsóknarríkja sambandsins.
Hvers vegna fórstu þessa leiða að senda bréf, í stað þess að leggja fram nýja tillögu eins og menn höfðu búist við?
„Eins og þú manst eftir fórum við með tillögu fyrir ári inn í þingið. Sú tillaga var tekin í gíslingu í þinginu og beitt málþófi og hún náði á endanum ekki fram að ganga,“ segir Gunnar.
Síðan hafi margt breyst meðal annars varðandi stefnu framkvæmdastjórnarinnar um frekari stækkun sambandsins.
Eftir viðræður við fulltrúa sambandsins hafi verið ákveðið í ríkisstjórn á þriðjudag að senda þetta bréf til að ítreka stefnu ríkisstjórnarinnar. Það var afhent síðdegis sama dag og utanríkismálanefnd Alþingis átti morgunfund.
Margir þingmenn og fyrrverandi formaður Framsóknarflokksins, Jón Sigurðsson, hafa gert alvarlegar athugasemdir við að utanríkisráðherra hafi ekki kynnt bréf sitt í utanríkismálanefnd áður en hann afhenti það Evrópusambandinu. Hann bendir hins vegar á fordæmi frá tíð fyrri ríkisstjórnar.
Utanríkisráðherra segir alltaf matskennd hvort kynna þurfi mál fyrir utanríkismálanefnd. Samkvæmt þingsköpum skuli hafa samráð við utanríkismálanefnd um meiriháttar utanríkismál. Þetta mál hafi verið til umræðu á þing, í utanríkismálanefnd og fjölmiðlum í langan tíma og stefna stjórnvalda sé skýr.
„Það eru vitanlega líka önnur dæmi um mál þar sem ráðherrar hafa tekið ákvarðanir. Talið sig vera búna að vera í samráði við utanríkismálanefnd og þingið. Eitt dæmi um það er þegar Ísland stóð með því að NATO gerðist aðili að stríðinu Líbíu. Réðst þar inn. Það var gert án þess að tala við utanríkismálanefnd af forvera mínum Össuri Skarphéðinssyni,“ segir Gunnar Bragi. Ríkisstjórnin hafi talið sig hafa verið í samráði um þessi mál.
Stjórnarandstaðan hefur gagnrýnt vinnubrögð utanríkisráðherra harðlega og ítrekað ásamt þingflokksformanni Sjálfstæðisflokksins að þingsályktunartillagan frá 2009 um aðildarumsóknina sé enn í gildi.
Eru Íslendingar í raun þá núna að þínu mati, búnir að slíta aðildarviðræðunum sem hófust á grundvelli þingsályktunartillögunnar frá árinu 2009?
„Við vitum það að frá því hlé var gert á viðræðunum árið 2013 af fyrri ríkisstjórn, vitanlega án þess að spyrja utanríkismálanefnd eða nokkurn að því á þeim tíma, hefur ekkert gerst. Það eru engar viðræður í gangi,“ segir utanríkisráðherra. Að auki hafi samningahópar verið leystir upp og það úrskurðað löglegt af sérfræðingum.
Núverandi ríkisstjórn sé ekki bundin af þingsályktunartillögunni frá 2009 og ef ný ríkisstjórn vilji hefja aðildarviðræður á nýjan leik þurfi hún að sækja umboð til þess til Alþingis.Þá gefur hann lítið fyrir bréf stjórnarandstöðunnar til Evrópusambandsins.
„Ég hef heyrt orðið „valdarán“ nefnt einhversstaðar og ef þetta er ekki valdarán að minnihluti þingsins skuli senda Evrópusambandinu bréf og við skulum orða það; rangtúlka eða gera lítið úr þeim heimildum hreinlega sem lýðræðislega kjörinn meirihluti hefur, - það er að mínu viti mjög undarlegt. Og þær fullyrðingar sem vísað er í í þessu bréfi m.a. lagalegar, þær byggja á einhverjum mjög veikum lagalegum grunni sem ég held að engir af okkar bestu lögmönnum munu skrifa upp á,“ segir Gunnar Bragi Sveinsson.
Hér má sjá viðtalið Gunnar Braga í heild sinni.
