Rétt ákvörðun að vara við eldgosi Svavar Hávarðsson skrifar 25. ágúst 2014 07:00 „Staðan er sú að við förum í þá vinnu að greina hvað var þarna á ferðinni. Það liggur ekki fyrir á þessari stundu. En við munum halda áfram að greina hvað þarna gerðist og bætum því í þekkingarsarpinn, segir Sigrún Karlsdóttir, náttúruvárstjóri Veðurstofunnar, spurð hvort vitað sé hvað gaf svo greinileg merki um að lítið hraungos væri hafið undir Dyngjujökli á laugardag.Villuljós Eins og þekkt er varð lágtíðniórói sem greindist á skjálftamælum laust fyrir hádegið á laugardag til þess að sérfræðingar Veðurstofunnar túlkuðu gögn sem svo að lítið magn kviku væri komin upp á yfirborð undir Dyngjujökli. Þessi órói varði í nokkrar klukkustundir og dró jafnt og þétt úr honum fram eftir degi. Mælingar um borð í flugvél Landhelgisgæslunnar TF-SIF og leiðnimælingar úr vatnamælakerfi Veðurstofunnar sýndu hins vegar engar markverðar breytingar. Ljóst varð þegar leið á daginn að ekki hafði verið um eldgos að ræða. Sigrún segir að sérfræðingar Veðurstofunnar hafi ekki brugðist of fljótt við, heldur hafi þvert á móti verið nauðsynlegt að bregðast við þeim merkjum sem skjálftamælakerfið sýndi. Því atburðarás getur verið mjög hröð í aðdraganda eldgoss. „Þetta var alveg rétt ákvörðun þegar hún var tekin. Í fyrri eldgosum hafa þessi gögn gefið til kynna að eldgos sé líklega hafið. Við töldum því rétt að bregðast við þessu strax,“ segir Sigrún. Engin önnur mælikerfi eða athuganir hafa staðfest að um gos hafi verið að ræða.Grunnvatn? Magnús Tumi Guðmundsson, prófessor í jarðeðlisfræði, segir ekkert vitað um hvað olli óróanum eftir hádegið á laugardaginn, og var túlkað sem gosórói. Skiptar skoðanir séu hins vegar uppi. „Með þeim tækjum sem við höfum, hefur ekki verið fylgst með atburði eins og þessum áður. Það þarf líklega að fara aftur til Gjálpargossins 1996 til að finna sambærilegan atburð, en þá voru mælakerfin öðruvísi og mælarnir náðu ekki eins langt inn á hálendið og nú er. Við erum alltaf að læra af því sem við sjáum. Við vitum ekki allt um hvernig þessi kerfi hafa sér og hvaða merki þau senda frá sér við mismunandi aðstæður,“ segir Magnús Tumi og bætir við að þeirri tilgátu hafi verið kastað fram að kvikan undir Dyngjujökli hafi komist í snertingu við grunnvatn, þarna eru sprungur og grunnvatnskerfi, og þessi merki hafi þess vegna komið fram í mælakerfinu. Þetta sé þó ekkert annað en ein kenning og ósönnuð með öllu. Magnús Tumi útilokar bilun í tækjabúnaði því merkin hafi komið fram á nokkrum stöðum. „Þetta var raunverulegt merki en ekki eldgos.“270 milljónir rúmmetra Á annað þúsund jarðskjálftar höfðu mælst síðasta sólarhringinn þegar Fréttablaðið fór í prentun í gærkvöldi; bæði við öskjuna í Bárðarbungu og við norðurenda berggangsins við sporð Dyngjujökuls. Flestir skjálftanna eiga sér stað við norðurenda gangsins, en jarðskjálftavirknin er nú komin á svæði norðan Dyngjujökuls en svo virðist sem lítillega hafi hægt hafi á framrás kvikunnar. Tveir jarðskjálftar stærri en 5,0 stig hafa mælst í öskjubarmi Bárðarbungu og eru þeir stærstu í öskjunni síðan fyrir Gjálpargosið 1996. Nýjustu gögn frá GPS landmælingum benda til þess að kvika sé enn að flæða inn í bergganginn undir Dyngjujökli og að hann sé að lengjast til norðurs. Líkanreikningar sem byggðir eru á GPS-gögnum gefa til kynna að heildarrúmmál kviku í bergganginum sé orðið um 270 milljón rúmmetrar.Auknar líkur Haraldur Sigurðsson, eldfjallafræðingur, spyr í bloggfærslu í gærkvöldi hvað gerist ef berggangurinn nær alla leið til Öskju, en þau hafa breytt stefnu frá norðaustri til norðurs í beinni línu á megineldstöðina Öskju. Kvikan þarf aðeins að fara 25 kílómetra til að ná til hennar, en mörg dæmi úr jarðsögunni er um að berggangar hafi náð þeirri lengd sem til þarf. Dæmin sanna, segir Haraldur, að kvika kemur alltaf upp á yfirborðið þar sem berggangar brutust í gegnum jarðskorpuna á láglendi. „Mestar líkur eru því á gosi nú, þegar gangurinn skríður í gegnum jarðskorpuna undir söndunum norðan Dyngjujökuls og sunnan Öskju,“ skrifar Haraldur. Bárðarbunga Mest lesið Senda þjóðinni „skýr skilaboð“ á óróatímum Innlent 33 ára sósíalisti hafði betur gegn Cuomo í New York Erlent Segja manninn hafa glímt við alvarleg veikindi Innlent Skildi ekki hvers vegna kennarinn var ekki rekinn Innlent Ræddu veiðigjöldin til að ganga hálf fjögur Innlent Bretar eignast aftur herþotur sem geta flutt kjarnorkuvopn Erlent Ný skýrsla: Bandaríkjunum mistókst að eyðileggja kjarnorkumannvirki Írana Erlent Trump gefur lítið fyrir Pentagon skýrsluna og segir árásina hafa heppnast fullkomlega Erlent Slagsmál á hóteli í miðborginni Innlent Margir í vandræðum vegna of skyggðra rúðna Innlent Fleiri fréttir Verður nýr skólameistari á Húsavík Senda þjóðinni „skýr skilaboð“ á óróatímum Skildi ekki hvers vegna kennarinn var ekki rekinn Ræddu veiðigjöldin til að ganga hálf fjögur Slagsmál á hóteli í miðborginni Margir í vandræðum vegna of skyggðra rúðna Tillögur um skattalækkanir felldar: Segir ótrúlegt að hlusta á rök „Skattfylkingarinnar“ Segja manninn hafa glímt við alvarleg veikindi Reiður Trump, fiskeldisáform í Eyjafirði og fjölbragðaglíma Efla samstarf Háskóla Íslands og Íslenskrar erfðagreiningar Vilja bjóða út eftirlit en meirihlutanum líst ekkert á það Stuðningur við veiðigjaldafrumvarpið dregst saman Ekki um sama þvott að ræða í Björg og Fönn Páll skipstjóri krefur Ríkisútvarpið um milljónir króna „Þetta rugl í Kastljósi í gær af hálfu forsætisráðherra er skammarlegt“ Vopnahlé í Miðausturlöndum í hættu og veiðigjöldin enn til umræðu Eldur í tveimur taugrindum Sektaður um 240 þúsund fyrir að halda sauðfé í Grindavík Fundað á Alþingi fram á nótt og framhald strax klukkan tíu Breytingar á lögum um sjúkratryggingar mismuni eftir efnahagsstöðu 42 prósent fanga erlendir ríkisborgarar Sé tilraun til að þagga niður í gagnrýni Fjögur búsetuúrræði Vinnumálastofnunar standa auð Ísraelar samþykkja vopnahlé Trumps Æf vegna ummæla Kristrúnar um falsfréttir: „Þessi skammarlegu, ómaklegu ummæli“ Engar stórvirkjanir í Skagafirði en opið að fara í Kjalölduveitu Ísland muni ekki verja fimm prósentum til varnarmála Mikill reykur eftir að kviknaði í annarri efnalaug „Við erum auðvitað ekki komin þangað“ Telja einhvern hér á landi búa yfir vitneskju um hvað kom fyrir Jón Þröst Sjá meira
„Staðan er sú að við förum í þá vinnu að greina hvað var þarna á ferðinni. Það liggur ekki fyrir á þessari stundu. En við munum halda áfram að greina hvað þarna gerðist og bætum því í þekkingarsarpinn, segir Sigrún Karlsdóttir, náttúruvárstjóri Veðurstofunnar, spurð hvort vitað sé hvað gaf svo greinileg merki um að lítið hraungos væri hafið undir Dyngjujökli á laugardag.Villuljós Eins og þekkt er varð lágtíðniórói sem greindist á skjálftamælum laust fyrir hádegið á laugardag til þess að sérfræðingar Veðurstofunnar túlkuðu gögn sem svo að lítið magn kviku væri komin upp á yfirborð undir Dyngjujökli. Þessi órói varði í nokkrar klukkustundir og dró jafnt og þétt úr honum fram eftir degi. Mælingar um borð í flugvél Landhelgisgæslunnar TF-SIF og leiðnimælingar úr vatnamælakerfi Veðurstofunnar sýndu hins vegar engar markverðar breytingar. Ljóst varð þegar leið á daginn að ekki hafði verið um eldgos að ræða. Sigrún segir að sérfræðingar Veðurstofunnar hafi ekki brugðist of fljótt við, heldur hafi þvert á móti verið nauðsynlegt að bregðast við þeim merkjum sem skjálftamælakerfið sýndi. Því atburðarás getur verið mjög hröð í aðdraganda eldgoss. „Þetta var alveg rétt ákvörðun þegar hún var tekin. Í fyrri eldgosum hafa þessi gögn gefið til kynna að eldgos sé líklega hafið. Við töldum því rétt að bregðast við þessu strax,“ segir Sigrún. Engin önnur mælikerfi eða athuganir hafa staðfest að um gos hafi verið að ræða.Grunnvatn? Magnús Tumi Guðmundsson, prófessor í jarðeðlisfræði, segir ekkert vitað um hvað olli óróanum eftir hádegið á laugardaginn, og var túlkað sem gosórói. Skiptar skoðanir séu hins vegar uppi. „Með þeim tækjum sem við höfum, hefur ekki verið fylgst með atburði eins og þessum áður. Það þarf líklega að fara aftur til Gjálpargossins 1996 til að finna sambærilegan atburð, en þá voru mælakerfin öðruvísi og mælarnir náðu ekki eins langt inn á hálendið og nú er. Við erum alltaf að læra af því sem við sjáum. Við vitum ekki allt um hvernig þessi kerfi hafa sér og hvaða merki þau senda frá sér við mismunandi aðstæður,“ segir Magnús Tumi og bætir við að þeirri tilgátu hafi verið kastað fram að kvikan undir Dyngjujökli hafi komist í snertingu við grunnvatn, þarna eru sprungur og grunnvatnskerfi, og þessi merki hafi þess vegna komið fram í mælakerfinu. Þetta sé þó ekkert annað en ein kenning og ósönnuð með öllu. Magnús Tumi útilokar bilun í tækjabúnaði því merkin hafi komið fram á nokkrum stöðum. „Þetta var raunverulegt merki en ekki eldgos.“270 milljónir rúmmetra Á annað þúsund jarðskjálftar höfðu mælst síðasta sólarhringinn þegar Fréttablaðið fór í prentun í gærkvöldi; bæði við öskjuna í Bárðarbungu og við norðurenda berggangsins við sporð Dyngjujökuls. Flestir skjálftanna eiga sér stað við norðurenda gangsins, en jarðskjálftavirknin er nú komin á svæði norðan Dyngjujökuls en svo virðist sem lítillega hafi hægt hafi á framrás kvikunnar. Tveir jarðskjálftar stærri en 5,0 stig hafa mælst í öskjubarmi Bárðarbungu og eru þeir stærstu í öskjunni síðan fyrir Gjálpargosið 1996. Nýjustu gögn frá GPS landmælingum benda til þess að kvika sé enn að flæða inn í bergganginn undir Dyngjujökli og að hann sé að lengjast til norðurs. Líkanreikningar sem byggðir eru á GPS-gögnum gefa til kynna að heildarrúmmál kviku í bergganginum sé orðið um 270 milljón rúmmetrar.Auknar líkur Haraldur Sigurðsson, eldfjallafræðingur, spyr í bloggfærslu í gærkvöldi hvað gerist ef berggangurinn nær alla leið til Öskju, en þau hafa breytt stefnu frá norðaustri til norðurs í beinni línu á megineldstöðina Öskju. Kvikan þarf aðeins að fara 25 kílómetra til að ná til hennar, en mörg dæmi úr jarðsögunni er um að berggangar hafi náð þeirri lengd sem til þarf. Dæmin sanna, segir Haraldur, að kvika kemur alltaf upp á yfirborðið þar sem berggangar brutust í gegnum jarðskorpuna á láglendi. „Mestar líkur eru því á gosi nú, þegar gangurinn skríður í gegnum jarðskorpuna undir söndunum norðan Dyngjujökuls og sunnan Öskju,“ skrifar Haraldur.
Bárðarbunga Mest lesið Senda þjóðinni „skýr skilaboð“ á óróatímum Innlent 33 ára sósíalisti hafði betur gegn Cuomo í New York Erlent Segja manninn hafa glímt við alvarleg veikindi Innlent Skildi ekki hvers vegna kennarinn var ekki rekinn Innlent Ræddu veiðigjöldin til að ganga hálf fjögur Innlent Bretar eignast aftur herþotur sem geta flutt kjarnorkuvopn Erlent Ný skýrsla: Bandaríkjunum mistókst að eyðileggja kjarnorkumannvirki Írana Erlent Trump gefur lítið fyrir Pentagon skýrsluna og segir árásina hafa heppnast fullkomlega Erlent Slagsmál á hóteli í miðborginni Innlent Margir í vandræðum vegna of skyggðra rúðna Innlent Fleiri fréttir Verður nýr skólameistari á Húsavík Senda þjóðinni „skýr skilaboð“ á óróatímum Skildi ekki hvers vegna kennarinn var ekki rekinn Ræddu veiðigjöldin til að ganga hálf fjögur Slagsmál á hóteli í miðborginni Margir í vandræðum vegna of skyggðra rúðna Tillögur um skattalækkanir felldar: Segir ótrúlegt að hlusta á rök „Skattfylkingarinnar“ Segja manninn hafa glímt við alvarleg veikindi Reiður Trump, fiskeldisáform í Eyjafirði og fjölbragðaglíma Efla samstarf Háskóla Íslands og Íslenskrar erfðagreiningar Vilja bjóða út eftirlit en meirihlutanum líst ekkert á það Stuðningur við veiðigjaldafrumvarpið dregst saman Ekki um sama þvott að ræða í Björg og Fönn Páll skipstjóri krefur Ríkisútvarpið um milljónir króna „Þetta rugl í Kastljósi í gær af hálfu forsætisráðherra er skammarlegt“ Vopnahlé í Miðausturlöndum í hættu og veiðigjöldin enn til umræðu Eldur í tveimur taugrindum Sektaður um 240 þúsund fyrir að halda sauðfé í Grindavík Fundað á Alþingi fram á nótt og framhald strax klukkan tíu Breytingar á lögum um sjúkratryggingar mismuni eftir efnahagsstöðu 42 prósent fanga erlendir ríkisborgarar Sé tilraun til að þagga niður í gagnrýni Fjögur búsetuúrræði Vinnumálastofnunar standa auð Ísraelar samþykkja vopnahlé Trumps Æf vegna ummæla Kristrúnar um falsfréttir: „Þessi skammarlegu, ómaklegu ummæli“ Engar stórvirkjanir í Skagafirði en opið að fara í Kjalölduveitu Ísland muni ekki verja fimm prósentum til varnarmála Mikill reykur eftir að kviknaði í annarri efnalaug „Við erum auðvitað ekki komin þangað“ Telja einhvern hér á landi búa yfir vitneskju um hvað kom fyrir Jón Þröst Sjá meira