Uppþornuð vatnaskil Kolbeinn Óttarsson Proppé skrifar 18. apríl 2013 07:00 Söngvarinn góðkunni Vilhjálmur Vilhjálmsson varar litla drenginn, í samnefndu lagi, við því að færast ekki í fang svo mikið að festu hans brotni tré. Segja má að Samfylking og Vinstrihreyfingin – grænt framboð hefðu mátt hafa þau varnaðarorð í huga þegar flokkarnir settust í ríkisstjórn árið 2009. Metnaðarfullar hugmyndir voru uppi um að gjörbreyta samfélaginu og hreinn meirihluti vinstriflokkanna var talinn marka vatnaskil í íslenskum stjórnmálum. Þeirra sér ekki stað nú.Tímamót boðuð „Tímamótin sem Ísland er að fara í gegnum eru margvísleg: pólitísk, söguleg, efnahagsleg og auðvitað ekki síst, hugmyndafræðileg.“ Þetta sagði Steingrímur J. Sigfússon á landsfundi Vinstri grænna í mars 2009. Flokkurinn sat þá í minnihlutastjórn með Samfylkingunni og stuðningi Framsóknarflokksins og skoðanakannanir sýndu að ástæða var til bjartsýni fyrir flokkinn. Jóhanna Sigurðardóttir var kjörin formaður Samfylkingarinnar í mars 2009 og sagði við það tækifæri að upp væru að renna nýir tímar, nýrra tækifæra, jafnaðar og réttlætis. Það var heldur ekki tjaldað til einnar nætur í samstarfsyfirlýsingu nýrrar ríkisstjórnar. Þar segir að meirihluti kjósenda hafi veitt jafnaðarmönnum og félagshyggjufólki skýrt umboð til að leiða til öndvegis „ný gildi jafnaðar, félagslegs réttlætis, samhjálpar, sjálfbærrar þróunar, kvenfrelsis, siðbótar og lýðræðis.“Rúmlega fangfylli Kosningabaráttan 2009 bar það reyndar með sér að flokkarnir lögðu fyrst og fremst áherslu á efnahagsmál og hvernig ætti að vinna á gríðarlegum halla ríkissjóðs sem hrunið hafði skapað. Stefnuyfirlýsingin bar það hins vegar með sér að sem flestum steinum ætti að velta við. Taka átti á efnahagsvandanum, í bráð og lengd, skuldavanda heimila og fyrirtækja, skapa atvinnu, tryggja velferð til framtíðar, auka menntun, sækja fram í öllum landshlutum, gjörbreyta fiskveiðistjórnunarkerfinu, efla náttúruvernd, auka lýðræði og mannréttindi, breyta stjórnkerfinu og sækja um aðild að Evrópusambandinu. Gagnrýnendum fannst ríkisstjórnin færast of mikið í fang, talað var um að hún festi sig í smærri málum en gleymdi þeim stóru. Hvað sem í því er hæft er það í það minnsta skilningur margra stuðningsmanna stjórnarflokkanna, bæði fyrrverandi og núverandi. Samanlagt fylgi stjórnarflokkanna, sem var yfir fimmtíu prósentum í síðustu könnunum, er nú komið niður fyrir tuttugu prósent.Silja Bára Ómarsdóttir og Gunnar Helgi Kristinsson stjórnmálafræðingar.Kvarnast í sundur Gunnar Helgi Kristinsson stjórnmálafræðingur segir ljóst að gríðarleg vinstrisveifla hafi orðið í kjölfar hrunsins. Flokkarnir tveir, sem hafi frekar haft væntingar um samanlagt fylgi upp á 35 til 40 prósent, hafi fengið meirihluta atkvæða og þingsæta. „Þessi sveifla er að verulegu leyti gengin til baka, en þó með nokkuð sérkennilegum hætti. Vissulega hefur verið straumur frá Vinstri grænum og Samfylkingu til Framsóknarflokksins. Eiginlega eru stjórnarflokkarnir frekar að kvarnast í sundur. Þeir eru að missa fylgi til Pírata og Bjartrar framtíðar og almennt séð til litlu flokkanna. Þótt það sé ekki mikið til hvers og eins skiptir það máli.“ Gunnar Helgi segir þetta ekki eiga við um Sjálfstæðis- og Framsóknarflokk. Það sé ekki síður liður í gæfuleysi stjórnarflokkanna að það sé upplausn í þeirra liði. „Þá má segja að stjórnin hefði átt að fókusa betur og færast minna í fang. Það er ekki endilega tíminn til að gjörbreyta samfélaginu þegar þú þarft að vera að skera verulega mikið niður.“Evrópsk þróun Silja Bára Ómarsdóttir stjórnmálafræðingur segir vandamál stjórnarflokkanna að hluta til ímyndartengd, illa takist að auglýsa verkin. Hins vegar hafi það gerst víða í Evrópu í kjölfar efnahagskreppunnar að stjórnarandstaðan hafi fengið völdin í kjölfar kosninga. „Þetta var ekki endilega uppgjör við hugmyndafræði, frekar það að sitjandi ríkisstjórnum var refsað og andstöðunni fengin völdin. Það var eðlilegt að fylgið flyttist til vinstri í kjölfar hrunsins og verkefni stjórnarflokkanna var að halda því. Þeim hefur ekki tekist að halda trúverðugleikanum og trausti fólksins.“ Kosningar 2013 Mest lesið Meinleysisgrey sem séu lífríkinu afar mikilvæg Innlent Fico ekki talinn í lífshættu Erlent Sjö smáskjálftar við Sýlingarfell og Veðurstofan fylgist vel með Innlent Um 800 börn bíða eftir leikskólaplássi í Reykjavík Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent „Heill vinnustaður er dreginn sundur og saman í háði“ Innlent „Þetta reddast“ voru fyrstu orðin sem hann lærði Innlent Hundrað milljarða fjárfesting í uppnámi Innlent Segir seinlæti First Water stórfurðulegt Innlent Gjörbreytt bílpróf en segja hvergi slegið af kröfum Innlent Fleiri fréttir Um 800 börn bíða eftir leikskólaplássi í Reykjavík Meinleysisgrey sem séu lífríkinu afar mikilvæg Sjö smáskjálftar við Sýlingarfell og Veðurstofan fylgist vel með „Þetta reddast“ voru fyrstu orðin sem hann lærði Lögreglan þurfi nauðsynlega auknar rannsóknarheimildir Mikill meirihluti hlynntur dánaraðstoð Fátt ef nokkuð stöðvar eldislaxinn Segir seinlæti First Water stórfurðulegt Hæstiréttur segir tíma í flugvél vera vinnutíma Vill ræða brottvísun til Nígeríu í nefnd: „Skelfileg ásýnd á þessu máli“ Gjörbreytt bílpróf en segja hvergi slegið af kröfum Fagna framfaraskrefi ráðherra en vilja afnema tilvísanakerfið Þórdís í sendinefnd til Georgíu vegna umdeildra laga Maðurinn fannst heill á húfi Hundaskítur fyrir utan kosningamiðstöð Baldurs vekur spurningar Skilur uppnám skólasamfélagsins í Laugardal en horfa þurfi á staðreyndir Bréf Eggerts kom flatt upp á bæjarstjórnarmenn Flugvél Icelandair þurfti að snúa við Píratar hafa áhyggjur af skorti á eftirliti með lögreglu Úr 256 pakkningum á mánuði upp í sex þúsund Útlendingalög, tilvísanir og skólabygging í Laugardal Fólk setji símana á akstursstillingu til að koma í veg fyrir slys Hundrað milljarða fjárfesting í uppnámi Beðnir um að senda börnin sín með net vegna flugnafaraldurs „Nú verður þú bara að spyrja Bjarna“ Halla þótti standa sig best Ísland hástökkvari á Regnbogakortinu Stefni í endurtekningu á síðasta vori Nýir fatasöfnunargámar á leið til landsins Forsetaframbjóðendur mæta í kappræður á Stöð 2 og Vísi Sjá meira
Söngvarinn góðkunni Vilhjálmur Vilhjálmsson varar litla drenginn, í samnefndu lagi, við því að færast ekki í fang svo mikið að festu hans brotni tré. Segja má að Samfylking og Vinstrihreyfingin – grænt framboð hefðu mátt hafa þau varnaðarorð í huga þegar flokkarnir settust í ríkisstjórn árið 2009. Metnaðarfullar hugmyndir voru uppi um að gjörbreyta samfélaginu og hreinn meirihluti vinstriflokkanna var talinn marka vatnaskil í íslenskum stjórnmálum. Þeirra sér ekki stað nú.Tímamót boðuð „Tímamótin sem Ísland er að fara í gegnum eru margvísleg: pólitísk, söguleg, efnahagsleg og auðvitað ekki síst, hugmyndafræðileg.“ Þetta sagði Steingrímur J. Sigfússon á landsfundi Vinstri grænna í mars 2009. Flokkurinn sat þá í minnihlutastjórn með Samfylkingunni og stuðningi Framsóknarflokksins og skoðanakannanir sýndu að ástæða var til bjartsýni fyrir flokkinn. Jóhanna Sigurðardóttir var kjörin formaður Samfylkingarinnar í mars 2009 og sagði við það tækifæri að upp væru að renna nýir tímar, nýrra tækifæra, jafnaðar og réttlætis. Það var heldur ekki tjaldað til einnar nætur í samstarfsyfirlýsingu nýrrar ríkisstjórnar. Þar segir að meirihluti kjósenda hafi veitt jafnaðarmönnum og félagshyggjufólki skýrt umboð til að leiða til öndvegis „ný gildi jafnaðar, félagslegs réttlætis, samhjálpar, sjálfbærrar þróunar, kvenfrelsis, siðbótar og lýðræðis.“Rúmlega fangfylli Kosningabaráttan 2009 bar það reyndar með sér að flokkarnir lögðu fyrst og fremst áherslu á efnahagsmál og hvernig ætti að vinna á gríðarlegum halla ríkissjóðs sem hrunið hafði skapað. Stefnuyfirlýsingin bar það hins vegar með sér að sem flestum steinum ætti að velta við. Taka átti á efnahagsvandanum, í bráð og lengd, skuldavanda heimila og fyrirtækja, skapa atvinnu, tryggja velferð til framtíðar, auka menntun, sækja fram í öllum landshlutum, gjörbreyta fiskveiðistjórnunarkerfinu, efla náttúruvernd, auka lýðræði og mannréttindi, breyta stjórnkerfinu og sækja um aðild að Evrópusambandinu. Gagnrýnendum fannst ríkisstjórnin færast of mikið í fang, talað var um að hún festi sig í smærri málum en gleymdi þeim stóru. Hvað sem í því er hæft er það í það minnsta skilningur margra stuðningsmanna stjórnarflokkanna, bæði fyrrverandi og núverandi. Samanlagt fylgi stjórnarflokkanna, sem var yfir fimmtíu prósentum í síðustu könnunum, er nú komið niður fyrir tuttugu prósent.Silja Bára Ómarsdóttir og Gunnar Helgi Kristinsson stjórnmálafræðingar.Kvarnast í sundur Gunnar Helgi Kristinsson stjórnmálafræðingur segir ljóst að gríðarleg vinstrisveifla hafi orðið í kjölfar hrunsins. Flokkarnir tveir, sem hafi frekar haft væntingar um samanlagt fylgi upp á 35 til 40 prósent, hafi fengið meirihluta atkvæða og þingsæta. „Þessi sveifla er að verulegu leyti gengin til baka, en þó með nokkuð sérkennilegum hætti. Vissulega hefur verið straumur frá Vinstri grænum og Samfylkingu til Framsóknarflokksins. Eiginlega eru stjórnarflokkarnir frekar að kvarnast í sundur. Þeir eru að missa fylgi til Pírata og Bjartrar framtíðar og almennt séð til litlu flokkanna. Þótt það sé ekki mikið til hvers og eins skiptir það máli.“ Gunnar Helgi segir þetta ekki eiga við um Sjálfstæðis- og Framsóknarflokk. Það sé ekki síður liður í gæfuleysi stjórnarflokkanna að það sé upplausn í þeirra liði. „Þá má segja að stjórnin hefði átt að fókusa betur og færast minna í fang. Það er ekki endilega tíminn til að gjörbreyta samfélaginu þegar þú þarft að vera að skera verulega mikið niður.“Evrópsk þróun Silja Bára Ómarsdóttir stjórnmálafræðingur segir vandamál stjórnarflokkanna að hluta til ímyndartengd, illa takist að auglýsa verkin. Hins vegar hafi það gerst víða í Evrópu í kjölfar efnahagskreppunnar að stjórnarandstaðan hafi fengið völdin í kjölfar kosninga. „Þetta var ekki endilega uppgjör við hugmyndafræði, frekar það að sitjandi ríkisstjórnum var refsað og andstöðunni fengin völdin. Það var eðlilegt að fylgið flyttist til vinstri í kjölfar hrunsins og verkefni stjórnarflokkanna var að halda því. Þeim hefur ekki tekist að halda trúverðugleikanum og trausti fólksins.“
Kosningar 2013 Mest lesið Meinleysisgrey sem séu lífríkinu afar mikilvæg Innlent Fico ekki talinn í lífshættu Erlent Sjö smáskjálftar við Sýlingarfell og Veðurstofan fylgist vel með Innlent Um 800 börn bíða eftir leikskólaplássi í Reykjavík Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent „Heill vinnustaður er dreginn sundur og saman í háði“ Innlent „Þetta reddast“ voru fyrstu orðin sem hann lærði Innlent Hundrað milljarða fjárfesting í uppnámi Innlent Segir seinlæti First Water stórfurðulegt Innlent Gjörbreytt bílpróf en segja hvergi slegið af kröfum Innlent Fleiri fréttir Um 800 börn bíða eftir leikskólaplássi í Reykjavík Meinleysisgrey sem séu lífríkinu afar mikilvæg Sjö smáskjálftar við Sýlingarfell og Veðurstofan fylgist vel með „Þetta reddast“ voru fyrstu orðin sem hann lærði Lögreglan þurfi nauðsynlega auknar rannsóknarheimildir Mikill meirihluti hlynntur dánaraðstoð Fátt ef nokkuð stöðvar eldislaxinn Segir seinlæti First Water stórfurðulegt Hæstiréttur segir tíma í flugvél vera vinnutíma Vill ræða brottvísun til Nígeríu í nefnd: „Skelfileg ásýnd á þessu máli“ Gjörbreytt bílpróf en segja hvergi slegið af kröfum Fagna framfaraskrefi ráðherra en vilja afnema tilvísanakerfið Þórdís í sendinefnd til Georgíu vegna umdeildra laga Maðurinn fannst heill á húfi Hundaskítur fyrir utan kosningamiðstöð Baldurs vekur spurningar Skilur uppnám skólasamfélagsins í Laugardal en horfa þurfi á staðreyndir Bréf Eggerts kom flatt upp á bæjarstjórnarmenn Flugvél Icelandair þurfti að snúa við Píratar hafa áhyggjur af skorti á eftirliti með lögreglu Úr 256 pakkningum á mánuði upp í sex þúsund Útlendingalög, tilvísanir og skólabygging í Laugardal Fólk setji símana á akstursstillingu til að koma í veg fyrir slys Hundrað milljarða fjárfesting í uppnámi Beðnir um að senda börnin sín með net vegna flugnafaraldurs „Nú verður þú bara að spyrja Bjarna“ Halla þótti standa sig best Ísland hástökkvari á Regnbogakortinu Stefni í endurtekningu á síðasta vori Nýir fatasöfnunargámar á leið til landsins Forsetaframbjóðendur mæta í kappræður á Stöð 2 og Vísi Sjá meira