Ákæruvaldið verður að sanna fjártjónshættu ef það á að sakfella

Ákæruvaldið verður að sanna, þannig að það sé hafið yfir skynsamlegan vafa, að sakborningar í Exeter-málinu hafi skapað fjártjónshættu fyrir Byr sparisjóð þegar þeir hlutuðust um lánveitingu í tveimur hlutum upp á 1,1 milljarð króna til félagsins Exeter Holding.

Ólafur Eiríksson, verjandi Ragnars Z. Guðjónssonar, fyrrverandi sparisjóðsstjóra Byrs, sagði í málflutningi fyrir Hæstarétti að það væri að mati ákærðu mikilvægt að grandskoða aðstæður eins og þær voru í september og október 2008.

„Sönnunarbyrðin í þessu máli er hjá ákæruvaldinu. Frásögn Ragnars hefur verið frá fyrstu skýrslutöku verið á einn veg. Því er mótmælt að misræmi hafi verið í skýrslu hans," sagði Ólafur.

Segir að Ragnar hafi haft svigrúm til að lána þvert á lánareglur

Hann sagði að það hefði verið alveg skýrt að sparisjóðsstjóri hafi í raun í ákveðnum tilvikum mátt lána allt að 1,5 milljarða króna án þess að lánveitingin færi eftir sömu leiðum og gert væri ráð fyrir í lánareglum. Þessi heimild hafi verið samþykkt í stjórn Byrs og staðfest af Fjármálaeftirlitinu.

„Það verður því að telja sannað að ákærði Ragnar hafi mátt lána allt að 1,5 milljarða króna þvert á lánareglur," sagði Ólafur.

Ólafur fór yfir að staða Byrs hafi verið verulega frábrugðin þriggja stóru bankanna þriggja. Viðskiptabankastarfsemi Byrs hafi verið lang stærsti hluti starfseminnar. Innlán hafi aukist mikið eftir hrun. „Það voru biðraðir fyrir utan útibú Byrs í október 2008 af fólki sem ætlaði að leggja inn peninga," sagði Ólafur.

Þetta atriði, staða Byrs, hefur mikla þýðingu fyrir sönnunarfærslu í málinu, þar sem sparisjóðurinn tók veð í eigin stofnfjárbréfum þegar lánin til Exeter voru veitt haustið 2008. Verjendur Ragnars og Jóns Þorsteins, Ólafur og Reynir Karlsson, hafa í sínum málflutningsræðum reynt að rökstyðja að slík fjártjónshætta hafi ekki verið raunveruleg vegna stöðu Byrs á þeim tíma sem lánveitingarnar voru veittar.

Ólafur Eiríksson fór yfir það í ræðu sinni að ákæruvaldið yrði ekki bara að sanna að fjártjónshætta hafi skapast heldur einnig auðgunarásetning. Það væri skýlaus krafa um ásetning í öllum efnisþáttum brotsins, eins og ákvæði um umboðssvik væri lýst í hegningarlögum og það yrði að sýkna ef um gáleysisbrot væri að ræða.

„Ákærði telur fráleitt að hann hafi ætlað að eyðileggja mannorð sitt og valda vinnuveitanda sínum til margra ára tjóni til að forða einkahlutafélagi frá þroti. Þarna var um tvo aðskilda gerninga að ræða. Annars vegar veðkall og hins vegar fjármögnun á sölu þeirra bréfa," sagði Ólafur. Þá sagði hann að Ragnar hafi verið í villu um tengsl Exeter Holding og MP banka. Ragnar hafi talið að félagið, sem hét áður Arkea Tæknisetur og var á vegum Ágústs Sindra Karlssonar, hafi í raun verið á vegum MP banka. Þannig hafi hann verið í villu um lántakandann og raunverulega stöðu hans.

Jónatan Þórmundsson, prófessor í refsirétti, hefur í fræðiskrifum haldið því fram að ef sakfella eigi fyrir umboðssvik þurfi meiri líkur en minni þurft að vera á fjártjónshættu á þeim tímapunkti sem atvikið átti sér stað, sem heimfæra eigi undir ákvæðið í hegningarlögum. Þannig þurfi meiri hætta en minni að hafa verið til staðar, þegar Byr lánaði Exeter, að lánveitingin skapaði fjártjónshættu fyrir Byr sparisjóð.

Ólafur sagði, þegar hann reifaði varakröfu sína, að það væri fráleitt að fullnýta refsirammann í málinu (sex ár) eins og ákæruvaldið virtist fara fram á, þar sem í engu væri ásetningur sannaður, en Björn Þorvaldsson, saksóknari, fór fram á fjögurra og hálfs árs óskilorðsbundið fangelsi.

Sakboringar eru allir mættir til að fylgjast með málflutningi fyrir Hæstarétti. Þeir hafa nú í rúm þrjú ár haft málið hangandi yfir sér, eða frá því rannsókn þess hófst.

Málið verður dómtekið í dag og ætti þá niðurstaða að liggja fyrir innan þriggja vikna. Málið dæma Árni Kolbeinsson, Viðar Már Matthíasson, Markús Sigurbjörnsson, Garðar Gíslason og Ólafur Börkur Þorvaldsson. Niðurstaðan í málinu mun hafa grundvallar þýðingu fyrir þau mál sem eru til rannsóknar hjá sérstökum saksóknara og varða umboðssvik. thorbjorn@stod2.is