Veitir heimildir til að tryggja dreift eignarhald á fjölmiðlum

Með nýju frumvarpi til breytinga á fjölmiðlalögum er Samkeppniseftirlitinu að undangenginni umsögn fjölmiðlanefndar veitt heimild til að breyta skipulagi fjölmiðla til að koma í veg fyrir aðstæður sem hafa skaðleg áhrif á fjölbreytni í fjölmiðlum og til að tryggja dreift eignarhald.

Um er að ræða stjórnarfrumvarp mennta- og menningarmálaráðherra til breytinga á fjölmiðlalögunum sem tóku gildi á síðasta ári.

Rekja eignarhald

Samkvæmt frumvarpinu kemur inn nýtt ákvæði í 22. gr. laganna þar sem segir að skylt sé að veita fjölmiðlanefnd nauðsynleg gögn og upplýsingar svo rekja megi eignarhald og/eða yfirráð á fjölmiðlum til einstaklinga, félagasamtaka og opinberra aðila, en samkvæmt gildandi lögum bar fjölmiðlafyrirtækjum að veita fjölmiðlanefnd upplýsingar um eignarhald sem birtar eru á vef stofnunarinnar.

Samkvæmt hinu nýja frumvarpi kemur jafnframt inn nýr kafli um eignarhald fjölmiðla og fleira en í einu ákvæðinu er Samkeppniseftirlitinu heimilað að grípa til aðgerða gegn aðstæðum sem koma í veg fyrir, takmarka eða hafa skaðleg áhrif á fjölræði og eða fjölbreytni í fjölmiðlum almenningi til tjóns. Í frumvarpinu segir að með aðstæðunum sé m.a átt við uppbyggingu fyrirtækja sem á fjölmiðlamarkaðisstarfa. Aðgerðir Samkeppniseftirlitsins geta falist í úrræðum til breytinga á skipulagi ef sýnt þykir að ekki séu fyrir hendi önnur og jafnárangursrík úrræði sem eru minna íþyngjandi fyrir aðila.

Með hugtakinu fjölræði í fjölmiðlun er þannig vísað til þess að fjölmiðlar séu ekki undir yfirráðum fárra aðila. Þarna er í raun Samkeppniseftirlitinu heimilað að grípa til aðgerða til að tryggja dreift eignarhald á fjölmiðlum, sem var eitt heitasta deilumálið sumarið 2004 þegar þáverandi fjölmiðlalögum var synjað staðfestingar af forseta Íslands, en þau áttu m.a að tryggja dreift eignarhald á fjölmiðlum.

Tæki til að fá fást við samþjöppun í fjölmiðlum

Í greinargerð með frumvarpinu segir að tilgangurinn með ákvæðinu sé að veita Samkeppniseftirlitinu tæki til að fást við samþjöppun í fjölmiðlun.

„Þetta er ekki lagt í hendur Samkeppniseftirlitsins nema í samráði við fjölmiðlanefndina. Þetta er eitthvað sem ég legg fram en kemur frá nefndinni sem allrir flokkar á Alþingi áttu fulltrúa. Ég mun leggja þetta fram og þetta kemur til umfjöllunar í allsherjar- og menntamálanefnd en það liggur fyrir að það þarf að fara mjög vel yfir þessi mál," segir Katrín Jakobsdóttir menntamálaráðherra.

Ert þú sammála þessu frumvarpi í öllum atriðum ? „Ég hef litið svo á að það sé mikilvægt að hafa einhver ákvæði um eignarhald á fjölmiðlum. Að við höfum einhverja öryggisventla í þeim efnum. Þegar að þessi nefnd skilaði sínum tillögum þá veit ég að þau voru búin að liggja mjög lengi og ítarlega yfir málinu og ég ákvað að gera þessar tillögur að mínum,"segir Katrín, en formaður nefndarinnar var Karl Axelsson, hrl.

Samþjöppun í eignarhaldi veruleg

Í greinargerð með frumvarpinu segir m.a: „Svo sem áður hefur verið rakið er samþjöppun í eignarhaldi fjölmiðla hér á landi veruleg, hvort heldur sem á það er litið út frá samkeppnisréttarlegum sjónarmiðum eða fjölmiðlaréttarlegum. Þetta á ekki einungis við um fjölmiðlamarkaðinn hér á landi heldur er samþjöppun á einstökum mörkuðum almennt umtalsverð, einkum vegna smæðar samfélagsins. Hins vegar er ljóst að samþjöppun á vettvangi fjölmiðlunar kann að hafa önnur og víðtækari skaðleg áhrif en samþjöppun á öðrum mörkuðum vegna skoðanamótandi áhrifa fjölmiðla. "

Þetta veitir vísbendingar um að tilgangur frumvarpsins sé m.a að bregðast við aðstæðum sem eru þegar til staðar, að mati höfunda frumvarpsins.