Innlent

Icesave 6.hluti: ESA telur skyldur Íslendinga skýrar

Óli Kristján Ármannsson skrifar
Per Sanderud, Forseti ESA Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) hefur unnið 27 af 29 málum sem höfðuð hafa verið á hendur ríkjum fyrir EFTA-dómstólnum vegna brota á Samningnum um evrópska efnahagssvæðið (EES).Fréttablaðið/Anton
Per Sanderud, Forseti ESA Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) hefur unnið 27 af 29 málum sem höfðuð hafa verið á hendur ríkjum fyrir EFTA-dómstólnum vegna brota á Samningnum um evrópska efnahagssvæðið (EES).Fréttablaðið/Anton
Líkur verða að teljast á að Ísland myndi tapa máli sem rekið yrði fyrir EFTA-dómstólnum vegna Icesave-deilunnar. Skiptar skoðanir eru um málið meðal lögmanna. Álit ESA er að með afstöðu sinni brjóti Ísland í bága við EES-samninginn. Fyrstu skrefin í málarekstri ESA hafa þegar verið tekin. Næstu skref verða tekin felli þjóðin nýjan Icesave-samning í atkvæðagreiðslunni næsta laugardag.

Dómsmál ESA, eftirlitsstofnunar EFTA, á hendur Íslendingum vegna Icesave er þegar í farvegi. Málareksturinn er hins vegar í biðstöðu fram yfir niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslunnar um Icesave. Verði staðfest lögin um ríkisábyrgð skuldbindingar Tryggingarsjóðs innstæðueigenda (TIF) vegna Icesave er sjálfhætt við málareksturinn.

Í áminningarbréfi ESA frá því í maí í fyrra kemur fram að stofnunin telji ótvíræða skyldu íslenskra stjórnvalda til að ábyrgjast innstæður breskra og hollenskra sparifjáreigenda á Icesave-reikningum Landsbankans að því ríflega tuttugu þúsund evra lágmarki sem reglur um innstæðutryggingar kváðu á um.

Fari hins vegar svo að nýjum Icesave-samningi verði hafnað í þjóðaratkvæðagreiðslu þurfa stjórnvöld hér að svara áminningarbréfi ESA og taka til varna í málarekstrinum á hendur ríkinu. Í framhaldinu kæmi svo frá ESA svokallað rökstutt álit og málinu kynni að verða vísað til EFTA-dómstólsins. Þar færu fram vitnaleiðslur, kallað yrði eftir gögnum og Evrópulönd og framkvæmdastjórn Evrópusambandsins fengju að leggja fram athugasemdir sínar.

Ferlið er þó ekki jafntímafrekt og það hljómar. Samkvæmt heimildum blaðsins er ekki ólíklegt að ár gæti liðið milli þjóðaratkvæðagreiðslunnar og dóms hjá EFTA-dómstólnum. Skúli Magnússon, ritari dómstólsins, segir að þar hafi alla jafna verið skorið úr og réttað í málum á mjög skömmum tíma. „Um leið og mál er komið hingað er það rekið eins hratt og mögulegt er. Það á við um öll mál," segir hann.

Flókið að spá fyrir um framvindunaÍ viðtali við Fréttablaðið í byrjun síðasta mánaðar áréttaði Skúli að mögulegur dómur EFTA-dómstólsins næði ekki til skaðabótaskyldu íslenska ríkisins, hvort heldur sem það væri vegna brots gegn tilskipun um innstæðutryggingar eða gegn grunnreglunni um bann við mismunun á grundvelli þjóðernis. Mál sem ESA höfði snúist um hvort íslenska ríkið hafi fullnægt skyldum sínum gagnvart EES-samningnum. „Liggi síðan fyrir að íslenska ríkið hafi gerst brotlegt kemur upp spurningin um hvort stofnast hafi til skaðabótaskyldu," sagði hann. Þá tæki að öllum líkindum við málarekstur fyrir íslenskum dómstólum, sem aftur þyrftu að leita álits EFTA-dómstólsins um vafaatriði í túlkun á EES-samningnum.

Íslenska lögmenn greinir á um líkur þess að dómur falli Íslendingum í óhag, en bent hefur verið á að ESA hefur eingöngu tapað tveimur af 29 samningsbrotamálum sem stofnunin hefur farið með.

Verði íslenska ríkið talið brotlegt þarf að sögn Skúla að fullnægja frekari skilyrðum til þess að stofnist til skaðabótaskyldu. „Þau eru einkum skilyrði um að brot sé nægjanlega alvarlegt."

Sömuleiðis segir Skúli að færi svo að íslenskir dómstólar dæmdu málið með þeim hætti að væri talið samræmast EES-samningnum og skuldbindingum Íslands samkvæmt honum væri hægt að sjá fyrir sér alls konar framhald á málinu. „Milliríkjadeilunni lýkur ekki endilega við niðurstöðu íslenskra dómstóla," segir hann.

Þannig gæti niðurstaða dómsmáls hér kallað á viðbrögð frá Evrópusambandinu og meint brot íslenskra dómstóla gegn EES-reglum lent aftur á borði ESA. „Þetta er býsna flókið mat og erfitt að sjá fyrir sér framvinduna."

Í grein Margrétar Einarsdóttur, kennara í Evrópurétti við Háskólann í Reykjavík og forstöðumanns Evrópuréttarstofnunar, í Fréttablaðinu 17. mars segist hún hallast að því að verulegar líkur séu á því að íslenska ríkið myndi bíða lægri hlut í máli fyrir EFTA-dómstólnum. „Við fall bankanna í október 2008 voru innistæður í innlendum útibúum tryggðar að fullu á meðan innistæður í erlendum útibúum nutu engrar tryggingar. Í þessu felst óbein mismunun á grundvelli þjóðernis," segir hún og telur því að öllum líkindum um skýrt brot að ræða gegn fjórðu grein EES-samningsins. Þá sé á því byggt í áminningarbréfi ESA að íslenska ríkið hafi gerst brotlegt við tilskipun 94/19 um innistæðutryggingar þar sem íslenska ríkið hafi ekki séð til þess að hér á landi væri komið á fót innistæðutryggingakerfi sem virkaði.

Bótaábyrgð gæti náð til heildarinnstæðna„Dómur EFTA-dómstólsins þess efnis að íslenska ríkið hafi brotið gegn samningsskuldbindingum sínum á grundvelli EES-samningsins myndi setja aukinn pólitískan þrýsting á Íslendinga að greiða skuldina. Ef íslenska ríkið yrði ekki við því kynnu samningsaðilar EES-samningsins að grípa til refsiaðgerða gegn okkur á grundvelli samningsins," segir Margrét í grein sinni. Hún telur vafa leika á því hvort brot landsins á því að innleiða tilskipunin um innstæðutryggingar sé nægilega alvarlegt til þess að varða bótaábyrgð.

„Hins vegar má telja verulegar líkur á því að brot íslenska ríkisins gegn banni við mismunun á grundvelli þjóðernis, sem er algjör grundvallarregla EES-réttarins, yrði talið nægjanlega alvarlegt," segir hún og kveður íslenska ríkið því að minnsta kosti talið bótaskylt á þeim grundvelli. „Þá er það áhyggjuefni að Bretar og Hollendingar gætu fyrir íslenskum dómstólum byggt á því að vegna brota á fjórðu grein EES-samningsins bæri íslenska ríkið bótaábyrgð á heildarinnistæðum innistæðueiganda í Bretlandi og Hollandi en ekki einungis þeirri fjárhæð sem samsvarar innistæðutryggingu að 20.000 evrum. Skuld Íslendinga við Breta og Hollendinga yrði þá um tvöfalt hærri en hún er samkvæmt því samkomulagi sem nú hefur náðst. Þá myndi skuldin væntanlega öll falla í gjalddaga við uppkvaðningu dóms Hæstaréttar."


Tengdar fréttir

Icesave 1. hluti: Svo einfalt í fyrstu

Icesave, sem byrjaði sem saklaus leið Landsbankans til að fjármagna sig, snerist við hrunið upp í andhverfu sína og er eitt flóknasta og erfiðasta viðfangsefni sem þjóðin hefur tekist á við.

Icesave 3. hluti: Gengið og heimtur þrotabús valda óvissu

Meðal þess sem gæti ráðið úrslitum þegar gengið verður til atkvæða um Icesave-samninginn er mat kjósenda á því hversu mikill kostnaður fellur á ríkið. Nokkrir óvissuþættir flækja kostnaðarmatið.

Icesave 4. hluti: Í höftum virðist áhættan lítil

Kostnaður vegna Icesave getur aukist eða minnkað í samræmi við gengisþróun krónunnar. Yfirlýsingar Seðlabankans um hvernig staðið verður að losun gjaldeyrishafta draga þó úr líkum á að gengið hafi veruleg áhrif. Verði Icesave samþykkt er málið talið úr sögunni að mestu eftir tvö ár, en þá verða enn eftir önnur tvö ár í gjaldeyrishöftum.

Icesave 5. hluti: Óvissa um minnihluta eigna þrotabúsins

Mat á eignum þrotabús Landsbankans skiptir höfuðmáli þegar reynt er að meta hversu há upphæð gæti fallið á íslenska skattgreiðendur vegna Icesave. Í eignasafninu leynast hundruð milljarða í reiðufé, útlánum og í hlutabréfum í félögum á borð við verslunarkeðjuna Iceland Foods.



Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur.

Fleiri fréttir

Sjá meira


×