Aldrei nein uppskeruhátíð

"Þrátt fyrir að hrygningarstofn þorsks hafi verið nokkuð að styrkjast undanfarið er ástand þorskstofnsins enn áhyggjuefni," segir í formála viðamikillar skýrslu Hafrannsóknastofnunarinnar um nytjastofna sjávar og aflahorfur næsta fiskveiðiár. Og því vilja fiskifræðingar stofnunarinnar lækka það hlutfall sem veiða má úr stofninum. Þetta verði gert með því að lækka 25 prósenta meðalveiði úr stofninum og auka þannig líkur á að stofninn stækki. Ef 25 prósenta reglunni er beitt yrði leyfilegt að veiða 198 þúsund tonn en ekki 205 þúsund eins og á síðasta fiskveiðiári. Ef hámarkið yrði lækkað í 20 prósent væri Hafrannsóknastofnun í raun að mæla með 180 þúsund tonna þorskafla. Björn Ævar Steinarsson sviðsstjóri veiðiráðgjafar hjá Hafrannsóknastofnun segir að það sé algert úrslitaatriði að stækka hrygningarstofninn til þess að tryggja viðunandi nýliðun. Hann fer nú stækkandi og hefur samkvæmt mælingum ekki verið stærri síðan um 1980.   Sjö kíló af ýsu á móti 10 kílóum af þorski Ef vondu fréttirnar í skýrslu Hafrannsóknastofnunarinnar tengjast ástandi þorskstofnsins og tillögum um nokkurn samdrátt eru góðu fréttirnar þær að ýsustofninn er í mikilli uppsveiflu. Meira að segja svo að ástæða gat verið til þess að heimila allt að 140 þúsund tonna afla úr stofninum í stað 90 þúsund tonna eins og ráðlagt var í fyrra. Hafró leggur til 105 þúsund tonna ýsuafla á næsta fiskveiðiári en ýmsar ástæður urðu til þess að sérfræðingarnir treystu sér ekki til að mæla með 140 þúsund tonna hámarksafla, sem er um 70 prósent af tillögu um hámark þorskaflans. Í gögnum Hafrannsóknastofnunarinnar kemur fram að 30 þúsund tonn af þeirri ýsu sem veiða mætti miðað við 140 þúsund tonna heildarafla er hægvaxta tveggja til þriggja ára undirmálsfiskur. Búast má við að flotinn forðaðist að veiða slíkan fisk en auk þess koma til skyndilokanir. Þannig bendir Hafrannsóknastofnunin flotanum á að veiða ekki yngri ýsu en fjögurra ára og takmarkar sig við 105 þúsund tonna hámarksafla.   Engar uppskeruhátíðir Arthúr Bogason formaður Landssambands smábátaeigenda segir stöðuna ekki þægilega. "Mig minnir að þegar núverandi fiskveiðistjórnunarkerfi var tekið upp 1984 hafi menn nánast lögfest að í framtíðinni yrðu haldnar uppskeruhátíðir þegar gefnir yrðu út stærri og stærri þorskkvótar. En nú eru orðnar árvissar einskonar niðurskurðarhátíðir þegar kemur að nýrri ráðgjöf. Björn Ævar Steinarsson bendir á að veitt sé meira en Hafrannsóknastofnunin mælir með. Ég tel að togararallið, mælitækið sem notað er til að komast að því hversu stór stofninn er, sé ekki brúklegt og gefi ekki rétta mynd af ástandi stofnsins. Smáfiskaverndin hefur heldur ekki skilað árangri. Ég lít á stofninn sem einskonar lagköku og við ættum að veiða úr öllum lögum hans, stórt og smátt. En vera má að við séum búin að veiða vitlaust svo lengi að ekki sé auðvelt að snúa við,"segir Arthúr.   Togararall sem mælitæki Björn Ævar Steinarsson segir það rétt að Hafrannsóknastofnunin hafi ekki náð þeim árangri sem stefnt var að og sumir hafi komist að því að vísindin hafi brugðist. "Við hjá Hafrannsóknastofnun teljum svo ekki vera. Það var farið verulega fram úr ráðgjöf stofnunarinnar áður en aflareglan var tekin upp. Þegar aflahámarkið tók gildi var stofninn í slæmu ástandi, hrygningarstofn lítill og nýliðun léleg. Okkur hefur samt tekist að ná því marki að stofninn er nú 50 prósentum stærri en þá. Það sem hefur að okkar viti brugðist er að veitt hefur verið meira en við ráðleggjum." Björn Ævar segir að þegar metinn sé fjöldi eins árs fiska í sjó viti menn nokkuð vel hvernig árgangurinn muni skila sér í veiðina þremur til fjórum árum síðar. "Við mælum til dæmis fjölda þriggja ára fiska og svo ári síðar fjölda fjögurra ára fiska. Þarna hefur verið gott samræmi sem hefur getað skýrt 80 til 90 prósent af breytileika og það bendir til þess að mælingarnar séu býsna nákvæmar. Togararallið er gott mælitæki og flest bendir til þess að þetta sé ein besta stofnstærðarmæling þessarar tegundar sem þekkist."   Meira veitt umfram af ýsu og ufsa "Það eina sem virðist skipta máli hjá Hafrannsóknastofnun er hversu mikið sé veitt," segir Arthúr Bogason. Togararallið tekur til dæmis ekkert tillit til þess að umhverfið breytist og skilyrðin í hafinu. Einnig breytist útbreiðsla tegunda og jafnvel fiskgöngur. Það eina sem er óbreytanlegt í þessu er togararallið. Merkilegt er að skoða ýsuna og ufsann. Frá árinu 1997 til 2005, eða átta undanfarin fiskveiðiár, hefur þorskveiðin verið 4,5 prósent umfram ráðgjöf Hafrannsóknastofnunarinnar. Þetta er langt innan skekkjumarka sem þeir gefa sér í þessum vísindum. Í ýsuveiðunum er samsvarandi umframkeyrsla 11prósent og 15 prósent í ufsanum. Samt sem áður er bætt við í ýsunni og ufsanum en skornar niður þorskveiðarnar," segir Arthúr Bogason.