Eða eins og segir í tilkynningu sem birtist á vef MAST í dag þá hefur grunur „vaknað um tilvist ISA-veirunnar í laxeldisstöð við Hamraborg í Berufirði. Í síðustu sýnaseríu sem tekin var á sjókvíaeldissvæðinu nú í vikunni reyndist eitt sýni svara með jákvæðum hætti og verður þetta tiltekna sýni nú sent í raðgreiningu til staðfestingar. Búist er við að niðurstöður úr þeirri greiningu liggi fyrir nk. þriðjudag, 31. maí.“

Þá segir að í dag verði tekin enn fleiri sýni úr öllum kvíum á staðsetningunni og má búast við að svör úr þeim rannsóknum liggi fyrir um miðja næstu viku. Við Hamraborg eru í eldi um 890.000 laxar í sjö sjókvíum og er megnið af fiskinum á bilinu 2-3,2 kíló.

Lítil sem engin hætta, eða þannig

Á mánudaginn var sagt frá því að veiran hefði greinst á enn einu svæðinu í Reyðarfirði með þeim afleiðingum að slátra þarf öllum laxi úr sjókvíunum sem Laxar fiskeldi, systurfyrirtæki Fiskeldis Austfjarða, er með þar og loka firðinum fyrir eldi.

Í kjölfarið ræddi fréttastofa Ríkisútvarpsins við Jens Garðar Helgason framkvæmdastjóra Laxa fiskeldis ehf þar sem hann staðhæfði að lítil sem engin hætta væri á því að veiran bærist í aðra firði. Þeir sem vilja gjalda varhug við sjókvíaeldi telja þetta dæmi um ábyrgðarlausa framsetningu fiskeldismanna.

"Orð Jens Garðars um litla sem enga hættu fyrir aðra firði hljómuðu fáránlega í eyrum allra sem þekkja sögu sjókvíaeldis í heiminum. Blóðþorraveiran hefur rústað sjókvíaeldi við Færeyjar og Chile, svo það kemur ekkert á óvart að hún dreifi sér um Austfirði,“ segir Jón Kaldal talsmaður Icelandic Wild Live Fund (IWF) eða Íslenska náttúruverndarsjóðsins í samtali við Vísi.

Hagsmunadrifinn málflutningur

Jón segir að orð Jens Garðars hljóti að skoðast í því ljósi út frá hvaða hagsmunum hann tali: „Hann er bara að reyna að verja hlutabréfaverð móðurfélagsins í norsku kauphöllinni.“

Að blóðþorraveiran hafi nú greinst í fyrsta skipti í Berufirði eru skelfileg tíðindi að mati Jóns.

„Og væntanlega munu dómínókubbarnir falla þar rétt eins og gerðist í Reyðarfirði þar sem þurfti að slátra eldislaxi á hverju svæðinu á fætur öðru. Mögulega mun enginn eldislax vera í sjókvíum fyrir austan innan fárra vikna. 

Ekkert hefur heyrst frá Matvælastofnun né Fisksjúkdómanefnd, sem þar er starfrækt, um þetta grafalvarlega mál. Enn og aftur þurfum við að fá fréttir í norskum fjölmiðlum í kjölfar tilkynninga fyrirtækjanna til norsku kauphallarinnar. Segir það allt sem segja þarf um hvar sjókvíaeldisfyrirtækin telja sig vera upplýsingaskyld.“

Norskir miðlar fyrstir með fréttirnar

Þegar spurðist um blóðþorrann í Reyðafirði í byrjun viku gagnrýndi WLF harðlega það að fregnir af því kæmu ekki fram hjá Matvælastofnun né Laxa fiskeldi heldur þyrfti að lesa um það í frétt Salmon Business sem vitnaði í tilkynningu fyrirtækisins þar um.

„Í frétt Salmon Business er vitnað til tilkynningar Laxa þar sem kemur fram að slátra þurfi 1,1 milljón eldislaxa sem eru 2,7 kg að þyngd að meðaltali. Aðeins er mánuður liðinn frá því Laxar tilkynntu um slátrun á um einni miljón eldislaxa á öðru svæði í Reyðarfirði vegna ISA smits. Til að setja þessar tölur í samhengi þá telur allur íslenski villti laxastofninn um 50.000 til 60.000 fiska.“

Segir sjókvíaeldi óboðlegt við matvælaframleiðslu

Jón segir um að ræða eina hættulegustu veiruna sem komið geti upp í í sjókvíaeldi.

„Rétt er að minna á að kenning dýralæknis fisksjúkdóma hjá MAST er sú að aðstæður eldislaxanna í sjókvíunum í Reyðarfirði hafi valdið ónæmiskerfi þeirra brast og veira sem hefði átt að vera þeim meinlaus stökkbreyttist í þetta banvæna afbrigði. Kenning dýralæknis fisksjúkdóma er að umhverfi eldisdýranna hafi valdið þessu.“

Með öðrum orðum aðstæðurnar sem fyrirtækið kýs að búa eldislaxinum er orsökin. Ábyrgðin liggur hjá stjórnendum fyrirtækisins og hvergi annars staðar, að mati Jóns:

„Þessi staða á ekki að koma á óvart. Miklar líkur eru á að uppi komi á endanum alvarlegir sjúkdómar í öllu þauleldi og verksmiðjubúskap þar sem miklum fjölda dýra er haldið lengi saman á margfalt þrengra svæði en er þeim náttúrulegt.“

Jón segir gríðarlegum fjölda eldisdýra hefur verið slátrað vegna veirunnar. 

„Sjókvíaeldi á laxi er ömurlegur iðnaður og óboðleg aðferð við matvælaframleiðslu,“ segir Jón. Hann telur að nú hreinlega verði stjórnvöld að grípa í taumana og láta ekki hagsmunaaðila í sjókvíaeldi ráða för.