Stærð og dýpt jökullóna á kort Þórgnýr Albertsson skrifar 12. júlí 2016 07:00 Fjölmarga jaka, brot úr jöklinum, má sjá í Jökulsárlóni við Breiðamerkurjökul. Visir/Valli Rannsóknarhópur á vegum Háskóla Íslands undir forystu Þorsteins Sæmundssonar jarðfræðings mun í sumar kanna fjallshlíðar umhverfis skriðjökla við sunnanverðan Vatnajökul og Mýrdalsjökul og kortleggja stærð og dýpi jökullóna sem eru að myndast fyrir framan þá. Markmið rannsóknarinnar er að leggja mat á þá staði þar sem þær aðstæður gætu myndast að brattar fjallshlíðar gætu hugsanlega hrunið ofan í jökullón og jafnvel orsakað flóðbylgjur. Tvö vel þekkt dæmi eru um slík hrun. Annars vegar á Morsárjökli árið 2007 og hins vegar á Steinsholtsjökli árið 1967. Berghrunið á Morsárjökli stöðvaðist á jöklinum sjálfum en á Steinsholtsjökli féll berghrunið að hluta ofan í jökullón og orsakaði flóðbylgju sem flæddi niður dalinn. „Kortlagningin byggir á því að meta þá staði þar sem þessar aðstæður gætu hugsanlega verið að myndast,“ segir Þorsteinn. Hann segir enn fremur mikilvægt að kortleggja botn lónanna til að hægt sé að reikna út rúmmál vatnsins sem í þeim er.Þorsteinn Sæmundsson jarðfræðingur„Jökullón myndast fyrir framan jökulsporða þegar jökulhörfunin er hraðari en sem nemur framburði jökulsins í lónið. Við það myndast dæld fyrir framan jökulsporðinn sem fyllist af leysingavatni og með tímanum myndast lón. Við þær aðstæður byrjar frambrún jökulsins að brotna upp og eykur það á hörfun hans,“ segir Þorsteinn. Gott dæmi um slíkt er Jökulsárlón. Myndun jökullóna segir Þorsteinn ekki nýja af nálinni. „Staðan er hins vegar sú að jökullón eru að myndast fyrir framan nánast alla skriðjökla sem segir okkur að jökulhörfun er mjög hröð.“ Aðstæður líkar því sem voru við Steinsholtsjökul fyrir nærri fimmtíu árum eru að myndast víða og segir Þorsteinn því mikilvægt að kortleggja lónin og fylgjast vel með hlíðum fjalla umhverfis skriðjöklana og jökullónin. Þau lón sem mæld hafa verið eru nokkuð djúp. Til að mynda er lónið fyrir framan Sólheimajökul sem hefur verið að myndast frá árinu 2010 orðið 0,4 ferkílómetrar að flatarmáli og sextíu metra djúpt við jökuljaðarinn. Vatnsmagnið í lóninu nemur nú um 4.800 Vesturbæjarlaugum. Frumniðurstöður rannsóknarinnar, sem styrktar eru af Háskóla Íslands, Vinum Vatnajökuls og Orkurannsóknasjóði verða kynntar næstkomandi vetur en að sögn Þorsteins er brýnt að fá fjármagn í auknar rannsóknir á komandi árum til að fylgjast með því hvað sé að gerast í hinu stórbrotna og síbreytilega umhverfi skriðjökla landsins. Fréttin birtist upphaflega í Fréttablaðinu Birtist í Fréttablaðinu Tengdar fréttir Bændur munu ekki fallast á að stytta tíu ára búvörusamninga Formaður Bændasamtakanna segir landbúnaðarráðuneytið ekki hafa haft nægilega sterkt umboð Alþingis þegar ráðist var í gerð búvörusamninga. Miklar breytingar Alþingis kalli á nýjar samningaviðræður. 12. júlí 2016 07:00 Mest lesið Íslendingur sem lúbarði lögreglumenn í Varsjá þarf að borga brúsann Erlent Særði minnst fimm með sverði í Lundúnum Erlent Lítilsvirðing gagnvart konum eigi ekki að líðast hjá RÚV Innlent Aukin virkni í gosinu Innlent Quang Le hakkaður á Facebook Innlent Spurningar til Baldurs minni á árið 1980 Innlent Umboðsmaður krefst skýringa á nýju lögreglumerki Innlent Hættur við að styðja Höllu Hrund Innlent Fjórir lögreglumenn skotnir til bana í Charlotte Erlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent Fleiri fréttir Segir ekkert „dramatískt“ að frétta af eldgosinu Umdeildu frumvarpi um lagareldi breytt Matvælaráðherra segir fiskeldisfrumvarp mikla bragarbót fyrir umhverfið Quang Le hakkaður á Facebook Bein útsending: Kynna skýrslu um aðra orkukosti Aukin virkni í gosinu Grænt ljós á Láka og Flata en ekki Libyu Umboðsmaður krefst skýringa á nýju lögreglumerki Þrír handteknir fyrir ógnandi hegðun í þremur aðskildum málum Lítilsvirðing gagnvart konum eigi ekki að líðast hjá RÚV Spurningar til Baldurs minni á árið 1980 Veðmálaauglýsingar með stærstu stjörnum landsins „fá að grassera“ Utankjörfundaratkvæðagreiðsla hefst í síðasta lagi á fimmtudag Aðalsöngvari the Commitments stígur á svið í Háskólabíói Samningar við sjómenn til níu ára í höfn Vinstri græn aldrei með minna fylgi Þættirnir rími við margt í raunveruleikanum Ógild framboð, flug í lamasessi og draumaferð í Disney „Ég held að Landskjörstjórn þurfi að endurskoða sína lögfræðiþekkingu“ Hættur við að styðja Höllu Hrund Meðferðarstöðinni Vík lokað í sumar Boða verkfallsaðgerðir á Keflavíkurflugvelli í maí Kjörinn heiðursmeðlimur í bandarísku lista- og vísindaakademíuna Guðrún á Glitstöðum segir vaðið yfir vilja almennings Helmingurinn af búslóðinni í ruslið Fyrstu tilnefningar til Vigdísarverðlauna Evrópuráðsþingsins kynntar á Alþingi Segir upp hjá RÚV og snýr sér að pólitík Ellefu verða í framboði til embættis forseta Íslands Landlæknir fer með ákvörðun Persónuverndar fyrir dóm Stór hópur fanga sem ekki treystir stofnunum Sjá meira
Rannsóknarhópur á vegum Háskóla Íslands undir forystu Þorsteins Sæmundssonar jarðfræðings mun í sumar kanna fjallshlíðar umhverfis skriðjökla við sunnanverðan Vatnajökul og Mýrdalsjökul og kortleggja stærð og dýpi jökullóna sem eru að myndast fyrir framan þá. Markmið rannsóknarinnar er að leggja mat á þá staði þar sem þær aðstæður gætu myndast að brattar fjallshlíðar gætu hugsanlega hrunið ofan í jökullón og jafnvel orsakað flóðbylgjur. Tvö vel þekkt dæmi eru um slík hrun. Annars vegar á Morsárjökli árið 2007 og hins vegar á Steinsholtsjökli árið 1967. Berghrunið á Morsárjökli stöðvaðist á jöklinum sjálfum en á Steinsholtsjökli féll berghrunið að hluta ofan í jökullón og orsakaði flóðbylgju sem flæddi niður dalinn. „Kortlagningin byggir á því að meta þá staði þar sem þessar aðstæður gætu hugsanlega verið að myndast,“ segir Þorsteinn. Hann segir enn fremur mikilvægt að kortleggja botn lónanna til að hægt sé að reikna út rúmmál vatnsins sem í þeim er.Þorsteinn Sæmundsson jarðfræðingur„Jökullón myndast fyrir framan jökulsporða þegar jökulhörfunin er hraðari en sem nemur framburði jökulsins í lónið. Við það myndast dæld fyrir framan jökulsporðinn sem fyllist af leysingavatni og með tímanum myndast lón. Við þær aðstæður byrjar frambrún jökulsins að brotna upp og eykur það á hörfun hans,“ segir Þorsteinn. Gott dæmi um slíkt er Jökulsárlón. Myndun jökullóna segir Þorsteinn ekki nýja af nálinni. „Staðan er hins vegar sú að jökullón eru að myndast fyrir framan nánast alla skriðjökla sem segir okkur að jökulhörfun er mjög hröð.“ Aðstæður líkar því sem voru við Steinsholtsjökul fyrir nærri fimmtíu árum eru að myndast víða og segir Þorsteinn því mikilvægt að kortleggja lónin og fylgjast vel með hlíðum fjalla umhverfis skriðjöklana og jökullónin. Þau lón sem mæld hafa verið eru nokkuð djúp. Til að mynda er lónið fyrir framan Sólheimajökul sem hefur verið að myndast frá árinu 2010 orðið 0,4 ferkílómetrar að flatarmáli og sextíu metra djúpt við jökuljaðarinn. Vatnsmagnið í lóninu nemur nú um 4.800 Vesturbæjarlaugum. Frumniðurstöður rannsóknarinnar, sem styrktar eru af Háskóla Íslands, Vinum Vatnajökuls og Orkurannsóknasjóði verða kynntar næstkomandi vetur en að sögn Þorsteins er brýnt að fá fjármagn í auknar rannsóknir á komandi árum til að fylgjast með því hvað sé að gerast í hinu stórbrotna og síbreytilega umhverfi skriðjökla landsins. Fréttin birtist upphaflega í Fréttablaðinu
Birtist í Fréttablaðinu Tengdar fréttir Bændur munu ekki fallast á að stytta tíu ára búvörusamninga Formaður Bændasamtakanna segir landbúnaðarráðuneytið ekki hafa haft nægilega sterkt umboð Alþingis þegar ráðist var í gerð búvörusamninga. Miklar breytingar Alþingis kalli á nýjar samningaviðræður. 12. júlí 2016 07:00 Mest lesið Íslendingur sem lúbarði lögreglumenn í Varsjá þarf að borga brúsann Erlent Særði minnst fimm með sverði í Lundúnum Erlent Lítilsvirðing gagnvart konum eigi ekki að líðast hjá RÚV Innlent Aukin virkni í gosinu Innlent Quang Le hakkaður á Facebook Innlent Spurningar til Baldurs minni á árið 1980 Innlent Umboðsmaður krefst skýringa á nýju lögreglumerki Innlent Hættur við að styðja Höllu Hrund Innlent Fjórir lögreglumenn skotnir til bana í Charlotte Erlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent Fleiri fréttir Segir ekkert „dramatískt“ að frétta af eldgosinu Umdeildu frumvarpi um lagareldi breytt Matvælaráðherra segir fiskeldisfrumvarp mikla bragarbót fyrir umhverfið Quang Le hakkaður á Facebook Bein útsending: Kynna skýrslu um aðra orkukosti Aukin virkni í gosinu Grænt ljós á Láka og Flata en ekki Libyu Umboðsmaður krefst skýringa á nýju lögreglumerki Þrír handteknir fyrir ógnandi hegðun í þremur aðskildum málum Lítilsvirðing gagnvart konum eigi ekki að líðast hjá RÚV Spurningar til Baldurs minni á árið 1980 Veðmálaauglýsingar með stærstu stjörnum landsins „fá að grassera“ Utankjörfundaratkvæðagreiðsla hefst í síðasta lagi á fimmtudag Aðalsöngvari the Commitments stígur á svið í Háskólabíói Samningar við sjómenn til níu ára í höfn Vinstri græn aldrei með minna fylgi Þættirnir rími við margt í raunveruleikanum Ógild framboð, flug í lamasessi og draumaferð í Disney „Ég held að Landskjörstjórn þurfi að endurskoða sína lögfræðiþekkingu“ Hættur við að styðja Höllu Hrund Meðferðarstöðinni Vík lokað í sumar Boða verkfallsaðgerðir á Keflavíkurflugvelli í maí Kjörinn heiðursmeðlimur í bandarísku lista- og vísindaakademíuna Guðrún á Glitstöðum segir vaðið yfir vilja almennings Helmingurinn af búslóðinni í ruslið Fyrstu tilnefningar til Vigdísarverðlauna Evrópuráðsþingsins kynntar á Alþingi Segir upp hjá RÚV og snýr sér að pólitík Ellefu verða í framboði til embættis forseta Íslands Landlæknir fer með ákvörðun Persónuverndar fyrir dóm Stór hópur fanga sem ekki treystir stofnunum Sjá meira
Bændur munu ekki fallast á að stytta tíu ára búvörusamninga Formaður Bændasamtakanna segir landbúnaðarráðuneytið ekki hafa haft nægilega sterkt umboð Alþingis þegar ráðist var í gerð búvörusamninga. Miklar breytingar Alþingis kalli á nýjar samningaviðræður. 12. júlí 2016 07:00